دو بازیگر مهم در بازارهای مالی، نهنگ‌های بزرگ و تریدرهای کوچک هستند. معمولاً مؤسسات بزرگ و نهنگ‌ها هستند که قیمت را تغییر می‌دهند و تریدرهای شخصی کوچک تأثیر چشمگیری بر این موضوع ندارند. بنابراین، تریدرهای کوچک در صورت تحت نظر داشتن حرکات نهنگ می‌توانند معاملات پرسودتری انجام دهند.

اندیکاتورهای تکنیکال مثل شاخص جریان پول چایکین با هدف هشدار دادن به تریدرها درباره ورود بازار به فاز انباشت و در پیش بودن صعود طراحی شده اند. در این مقاله به شما خواهیم گفت که شاخص CMF چیست و چطور می‌توانید با خواندن آن تشخیص دهید که پول‌های بزرگ بازار به کدام سمت در جریان هستند.

شاخص جریان پول چایکین چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟

شاخص جریان پول چایکین به تشخیص اینکه آیا مؤسسات، نهنگ‌ها و سرمایه گذاران در حال انباشت و جمع آوری ارزهای دیجیتال هستند یا در حال توزیع و فروش، کمک می‌کند. در واقع CMF مسیر جریان پول در دنیای کریپتو را نشان می‌دهد.

شاخص CMF در اوایل دهه 80 میلادی توسط مارک چایکین برای تشخیص قدرت یک روند و حجم مربوط به آن طراحی شد. شاخص CMF فرض می‌کند که همه روندهای قیمت یک شکل نیستند. یک حرکت قیمت صعودی که هر روز نزدیک به کف قیمت بسته می‌شود، نسبت به یک روند صعودی که هر روز نزدیک به نقطه اوج بسته می‌شود ضعیف تر است.

حجم معاملات هم قدرت روند را نشان می‌دهد. یک روند صعودی قوی با حجم ضعیف یا رو به کند شدن، نشانه دهنده ضعیف شدن حرکت صعودی است. از طرفی، حجم قوی و رو به رشد، یک نشانه خوب از قوی بودن روند صعودی است.

CMF طوری طراحی شده که این متغیرها را در قالب یک اندیکاتور خوانا ترکیب کند که پایین نمودار قیمت چاپ می‌شود و به تریدرها کمک می‌کند تا فشار فروش و خرید را در بازار شناسایی کنند.

اندیکاتور جریان پول چایکین چه ویژگی‌هایی دارد؟

CMF به صورت یک خط یا گراف در یک پنجره نمایش داده می‌شود که از نمودار قیمت کریپتو مجزا است و در محدوده بین -100 تا +100 حرکت می‌کند بنابراین یک اوسیلاتور کران دار است.

در خیلی از پکیج‌های رسم نمودار، CMF با تنظیمات پیش فرض 20 وجود دارد اما تنظیمات بهتر کریپتو این است که از CMF 21 یا 28 استفاده کنیم چون خیلی از بازارهای دیگر فقط 5 روز در هفته فعال هستند - و این بازارها سیکل چهار هفته‌ای 20 روزه دارند. این خصوصیت باعث می‌شود که کل یک چرخه با یک انکدیکاتور مشخص شود.

ارزهای دیجیتال 24 ساعت روز و هفت روز هفته معامله می‌شوند بنابراین، 20 روز معاملاتی، کمتر از 3 هفته کامل است. تنظیم ورودی روی 21 امکان نمایش سه هفته کامل و تنظیم روی 28 امکان نمایش 4 هفته کامل را فراهم می‌کند.

مهم ترین نقطه در اندیکاتور CMF، خط صفر است. وقتی CMF بالای خط صفر باشد، گفته می‌شود که خط روند کریپتو بالاتر است و بالعکس. گاهی اوقات ممکن است نمودار قیمت اوج بگیرد اما حجم معاملات تضعیف شود. در چنین مواقعی، CMF اعداد پایین تری را نشان می‌دهد و به تریدر هشدار می‌دهد که مومنتوم روند صعودی تضعیف شده است.

نحوه محاسبه CMF

محاسبه اندیکاتور جریان پول چایکین سه بخش کلی دارد.

بخش اول شامل مشخص کردن ضریب جریان پول است.

بعد از آن، حاصل ضرب ضریب جریان پول در حجم معاملات برای آن دوره به دست می‌آید.

در نهایت، حاصل ضرب را بالا را برای تعداد دوره‌های تعیین شده در اندیکاتور جمع می‌کنیم (حالت 28 دوره‌ای توصیه می‌شود) و بعد حاصل را بر جمع 28 روزه حجم معاملات تقسیم می‌کنیم.

در نتیجه، CMF به مقدار ضریب گردش پول بستگی دارد. وقتی قیمت بسته شدن بالاتر از نقطه وسط این محدوده باشد، مقدار آن مثبت و وقتی پایین تر از آن باشد، منفی خواهد بود.

اگر حجم معاملات سنگین باشد، در این صورت این ضریب نسبت به خط صفر نوسان بیشتری خواهد داشت. اگر حجم سبک باشد، تأثیر ضریب خنثی می‌شود.

مزایا و معایب CMF

مثل هر اندیکاتوری، CMF هم نقاط ضعف و قوت خود را دارد که پس از آشنایی با آنها می‌توانید از این اندیکاتور برای رسیدن به بهترین نتایج استفاده کنید.

نقاط قوت

• CMF به تریدرها برای تعیین قدرت و جهت روند کمک می‌کند؛
• واگرایی بین قیمت و CMF کاملاً قابل مشاهده است - طوری که تریدرها راحت تر می‌توانند نقاط ورود و خروج را زمانبندی کنند.

CMF یک اندیکاتور مومنتوم است بنابراین استفاده از آن برای بازارهایی که بر اساس یک خط روند حرکت می‌کنند مناسب تر است و به تریدرها برای تعیین قدرت و جهت روند کمک می‌کند.

وقتی قدرت یک روند از دست برود، این موضوع در قالب واگرایی در اندیکاتور مشخص می‌شود و به تریدرها برای در پیش بودن تغییر روند هشدار می‌دهد.

نقاط ضعف

• ایجاد سیگنال‌های کاذب زیاد در بازارهای پرنوسان که روند قطعی در آنها مشخص نیست؛
• CMF یک اندیکاتور تأخیری است که خط قیمت را دنبال می‌کند؛
• احتمال ایجاد حرکات دندان اره‌ای که منجر به ورود یا خروج در نقاط ضعیف می‌شود، وجود دارد.

مثل هر اندیکاتوری CMF هم همیشه صددرصد دقیق نیست و تریدر باید محدودیت‌های آن را در نظر داشته باشد. برای مثال، وقتی بازار روند خاصی ندارد، احتمال ایجاد سیگنال‌های کاذب به طور چشمگیری افزایش پیدا می‌کند - به خصوص زمانی که نوسان قیمت وجود داشته باشد. به این دلیل که اندیکاتور CMF از میانگین متحرک قیمت و حجم استفاده می‌کند. میانگین متحرک این متغیرها معمولاً تأخیری است و سرعت چشمگیری در واکنش به تغییرات بازار ندارد.

چگونه از اندیکاتور CMF استفاده کنیم؟

اندیکاتور CMF دو کاربرد اصلی دارد: تشخیص جهت روند و تشخیص قدرت روند.

تعیین جهت روند کار نسبتاً راحتی است. اولاً، خط صفر مرزی است که حرکت صعودی را از نزولی تفکیک می‌کند. وقتی اندیکاتور CMF بالای صفر باشد، روند حرکت قیمت و حجم مشخص شده و این نشان می‌دهد که روند قوی یا رو به رشد است.

وقتی اندیکاتور CMF زیر صفر باشد، خطوط قیمت و حجم، روند نزولی بازار را نشان می‌دهند.

در بسیاری از مواقع، اندیکاتور CMF در اطراف خط صفر حرکت می‌کند. به طور کلی این وضعیت حین یک پول بک در روند صعودی یا شتاب گیری در روند نزولی رخ می‌دهد. پول بک به سمت خط صفر به تریدرهای کریپتو امکان می‌دهد که وارد پوزیشن‌های جدیدی در جهت روند شود.

اندیکاتور CMF و واگرایی

در نقاط چرخش مهم در روندهای بزرگتر، واگرایی با استفاده از CMF مشخص می‌شود. واگرایی وقتی ایجاد می‌شود که نمودار قیمت در یک جهت حرکت می‌کند اما اندیکاتور CMF در جهت مخالف آن حرکت می‌کند.

برای مثال، در نمودار روزانه بیت‌کوین در تصویر بالا مشاهده می‌کنید که در ماه مارس و آوریل 2021 قیمت بیت‌کوین رو به صعود است در حالی که CMF یک سری نقاط اوج پایین تر شکل می‌دهد. این نقاط اوج پایین تر روی نمودار CMF به این دلیل رخ می‌دهند که قیمت بسته شدن کندل‌های روزانه در بخش بالاتر محدوده روزانه قرار ندارد.

بعلاوه، اگر حجم روزانه معاملات در روزهای بالاتر خیلی کم باشد - یا حجم معاملات در روزهای پایین تر سنگین باشد - در این صورت بخش "حجم" از فرمول CMF تأثیر چشمگیری بر خروجی خواهد داشت.

وقتی بازار در حال اصلاح باشد عکس این شرایط برقرار است. زمانی که قیمت کاهش یافته و به کف‌های جدیدی می‌رسد منتظر باشید تا CMF نقاط کف بالاتری تشکیل دهد که این نشانه پشتیبانی از روند صعودی است.

در تابستان 2021، بیت‌کوین به سرعت رو به اصلاح بود و از اول ژانویه به کمترین قیمت بسته شدنش رسید. گرچه این اصلاح شدید بود اما عدم پیروی از نمودار قیمت توسط اندیکاتور CMF نشان می‌داد که علاقه خرید بیت‌کوین در حال شکل گیری است.

پس از شکل گیری واگرایی صعودی، در چند ماه بعد قیمت بیت‌کوین دو برابر شد.

مقایسه اوسیلاتور چایکین با جریان پول چایکین

با وجود شباهت‌های شاخص جریان پول چایکین و اوسیلاتور چایکین، محاسبات این دو و تفسیر سیگنال‌های آنها کاملاً متفاوت است. هر دو اندیکاتور توسط مارک چایکین طراحی شدند اما اوسیلاتور به دلیل داشتن دو میانگین متحرک نمایی، شبیه به اندیکاتور واگرایی، همگرایی میانگین متحرک (MACD) عمل می‌کند. اندیکاتور MACD با مقایسه میانگین‌های متحرک نمایی 12 و 26 دوره ای، مومنتوم را محاسبه می‌کند.

اوسیلاتور چایکین (CO) از میانگین‌های متحرک نمایی 3 و 10 دوره‌ای CMF استفاده می‌کند و وقتی مقدار میانگین بالای صفر باشد، گفته می‌شود که روند صعودی دارد. زمانی که مقدار CO کمتر از صفر باشد گفته می‌شود که روند، نزولی است.

بعضی از تریدرها ترجیح می‌دهند که از اوسیلاتور چایکین استفاده کنند چون معمولاً سریع تر به معکوس شدگی بازار واکنش نشان می‌دهد.

مثلاً در نمودار قیمت اتریوم در شکل بالا، مشاهده می‌کنید که اوسیلاتور چایکین قبل از اندیکاتور جریان پول چایکین از خط صفر عبور کرده است. به این دلیل که CO از میانگین‌های متحرک نمایی برای تشخیص مومنتوم بازار استفاده می‌کند.

استراتژی‌های معامله بر اساس CMF

CMF برای تعیین روند و واگرایی مفید است اما استفاده از آن به عنوان بخش اصلی استراتژی معاملاتی منجر به شکل گیری سیگنال‌های کاذب زیادی می‌شود.

به همین دلیل توصیه می‌شود که برای تقویت سیگنال‌های CMF از این ابزارها در کنار آن استفاده کنید.

CMF با بافر خط صفر

خرید در هنگام رسیدن CMF به خط صفر راه خوبی برای خرید در کف است اما چطور می‌توان تشخیص داد که این کف یک ریزش موقت است یا اصلاحی بزرگتر که ممکن است CMF را به سطوح بسیار پایین تر از صفر کشیده و یک روند نزولی جدید را رقم بزند؟

یکی از راه‌های پاسخ دادن به این سوال اضافه کردن بافر به دو طرف خط صفر است. یکی از بافرهای پرکاربرد، +0.05 و -0.05 است.

بنابراین زمانی که CMF به خط صفر می‌رسد، تریدر کریپتو تا وقتی که مرز -0.05 شکسته نشود خرید نمی‌کند. وقتی این خط شکسته شود (یعنی به پایین تر از آن برسیم)، احتمال ایجاد اصلاحی بزرگتر قوت می‌گیرد.

به همین ترتیب، تریدر تا زمانی که CMF از بالای +0.05 عبور نکند خرید انجام نمی‌دهد. به این ترتیب حتی اگر CMF مختصراً به زیر صفر برسد، می‌توانیم مطمئن باشیم که ممکن است بازار شروع به حرکتی صعودی کند.

CMF و EMA

یکی از معایب استفاده از CMF به عنوان یک اندیکاتور مستقل این است که ممکن است سطوح ریسک و سودبری متناقض باشند. به همین دلیل استفاده از یک اندیکاتور دیگر به تریدرها برای تشخیص این سطوح کمک کرده و می‌تواند مکمل CMF شود.

مثلاً اعمال میانگین متحرک نمایی (EMA) با دوره 9 و 34 به نمودار، نقش یک ابزار زمانبندی برای ورود و خروج از پوزیشن را دارد. تریدر در ابتدا منتظر حرکت CMF به بالای خط صفر می‌ماند و بعد فقط در صورتی که 9 EMA (همان EMA 9 دوره‌ای یا میانگین متحرک 9 نقطه) از EMA 34 عبور کند، وارد پوزیشن long می‌شود. عبور از میانگین متحرک یکی از استراتژی‌های رایج برای ورود به پوزیشن محسوب می‌شود.

به همین ترتیب در صورت نمایان شدن واگرایی CMF یا اگر CMF به کمتر از صفر برسد، سیگنال فروش ایجاد می‌شود.

CMF و خطوط روند

به جای استفاده از خطوط روند به عنوان سطح مقاومت و پشتیبانی می‌توانیم از آنها برای تشخیص محدوده‌های چرخش بالقوه استفاده کنیم.

در نمودار قیمت روزانه اتریوم در شکل بالا، مشاهده می‌کنیم که از مارس 2020 یک خط پشتیبانی طولانی مدت وجود داشته است. این خط در کل روند صعودی سال 2020 و اصلاح 2021 از قیمت اتریوم پشتیبانی کرده است.

ممکن است تریدر متوجه شده باشد که وقتی قیمت اتریوم در تابستان 2021 اصلاح داشته، فقط به صورت مختصر خط روند پشتیبانی را لمس کرده است.

در این زمان، اندیکاتور CMF در اطراف خط صفر بوده که این نشان می‌دهد روند کلی همچنان رو به بالا است. در این حالت، CMF روند طولانی مدت تر را تأیید کرده است.

تریدر اتریوم می‌توانست هنگام برخورد به خط روند خرید انجام داده و حد توقف را دقیقاً پایین خط روند قرار دهد. اگر خط روند شکسته شود در این صورت می‌توان گفت که وضعیت بازار رو به تغییر است و تریدر باید از پوزیشن فعلی خارج شود.

پس از جهش بالاتر در جولای 2021، اتریوم دوباره در سپتامبر 2021 این خط روند را لمس کرده و بعد جهش می‌کند.

جمع بندی

اندیکاتور جریان پول چایکین می‌تواند برای تشخیص روندهای مرتبط با مومنتوم مفید باشد مثل زمانی که نهنگ‌ها در بازار کریپتو جابجایی انجام می‌دهند. خواندن این اندیکاتور ساده راحت است اما به تنهایی کامل نیست و به همین دلیل بسیاری از تریدرها آن را با ابزارهای دیگر مثل میانگین متحرک و خطوط روند ترکیب می‌کنند.