اصطلاح دلتا در سال 2002 وارد حوزه معاملات شد یعنی زمانی که نمودار فوت پرینت ابداع شد. توزیع کلی اینترنت و فناوری‌های اطلاعاتی که بر فضای معاملات هم تأثیر گذاشتند، در رونق معاملات نقش داشتند. در نتیجه از آن زمان به بعد، دسترسی به داده‌های مربوط به حجم معاملات واقعی در بورس و اکسچنج‌های دیگر مختص به یک گروه خاص از فعالان بازار نبود و روش تحلیل اسپرید حجم در جامعه تریدرهای کوچک محبوبیت کسب کرد.

امروزه یک تریدر شخصی که مثلاً قیمت ارزها در فارکس را تحلیل می‌کند، می‌تواند تصمیمات خودش را با استفاده از پلتفرم ATAS تأیید کند. این روش مصورسازی جریان سفارشات، که به راحتی قابل درک و در دسترس همه است، همچنان به تریدرهای کوچک برای رسیدن به سطوح حرفه‌ای کمک می‌کند.

محاسبه دلتا

دلتا، فرق بین خریدها و فروش‌های بازار در هر سطح قیمت (دلتای فوت پرینت)، هر کندل/میله (دلتای میله) یا هر بازه زمانی (دلتای تجمعی) است.

دلتا از طریق کم کردن حجم قراردادهای ترید شده با قیمت Bid (پیشنهادی) از حجم قراردادهای ترید شده با قیمت Ask (درخواستی) محاسبه می‌شود. در پلتفرم ATAS تریدهای اجرا شده با قیمت Ask آنهایی هستند که توسط خریداران تهاجمی شروع شده‌اند و معاملات اجرا شده در قیمت Bid آنهایی هستند که توسط فروشندگان تهاجمی اجرا شده‌اند.

در نتیجه، مثبت بودن دلتا یعنی اینکه خریدهای تهاجمی بیشتری با قیمت درخواستی در پاسخ به معاملات فروش تهاجمی اجرا شده‌اند. دلتای منفی هم نشان دهنده بیشتر بودن فروش‌های تهاجمی با قیمت پیشنهادی در واکنش به خرید‌های تهاجمی است.

حجم معاملات با قیمت درخواستی (Ask) - حجم معاملات با قیمت پیشنهادی (Bid) = دلتا

برای محاسبه دلتا باید چند متغیر را داشته باشیم یعنی قیمت پیشنهادی، قیمت درخواستی، جدیدترین نرخ معامله ابزار مورد نظر، حجم جدیدترین معامله و زمان اجرای آن.

برای مثال، فرض کنید در یک لحظه خاص، قیمت پیشنهادی یک قرارداد آتی نفت وست تگزاس اینترمیدیت (WTI) به ازای هر بشکه 63.5 دلار است و قیمت درخواستی آن 63.51 دلار است و یک معامله برای 25 قرارداد، با قیمت درخواستی اجرا می‌شود. این معامله باعث افزایش 25 واحدی دلتا می‌شود. بلافاصله پس از آن، دومین معامله برای 10 قرارداد اجرا می‌شود - این بار با قیمت پیشنهادی (63.5 دلار). این معامله باعث کاهش 10 واحدی دلتا می‌شود. تغییرات کلی دلتا پس از اجرای این دو معامله به این صورت خواهد بود: +25-10=+15

دقت داشته باشید که دلتا به صورت تفاوت بین حجم خریدها و فروش‌های بازار محاسبه می‌شود. در نتیجه در مثال‌های بالا فرض بر این است که 25 قرارداد اول با سفارش بازار به نرخ 63.51 دلار خریده شده و 10 قرارداد دوم با قیمت بازار 63.5 دلار فروخته شدند.

محاسبه دلتا بر حسب نرخ بازار یا همان سفارشات تهاجمی به این دلیل صورت می‌گیرد که سفارش‌های بازار، قیمت‌ها را تغییر می‌دهند. اگر دقیق‌تر به این موضوع فکر کنیم متوجه می‌شویم که نیازی به در نظر گرفتن حجم سفارشات محدود (limit) برای محاسبات دلتا وجود ندارد چون برای اجرای یک معامله، سفارش بازارِ خرید 25 قرارداد نیاز به سفارش محدود برای فروش 25 قرارداد دارد و منطقی نیست که در عدد دلتا این حجم‌ها را تکرار کنیم.

اگر این توضیحات برای شما قابل درک نیستند، جای نگرانی نیست. می‌توانید با مطالعه بیشتر درباره این مفاهیم یعنی سفارش حد و بازار این توضیحات را درک کنید.

نمودار فوت پرینت

نمودار فوت پرینت، دلتای مثبت و منفی را همانطور که در نمودار 1 مشخص شده، در هر کندل منعکس می‌کند. سلول فوت پرینتی که دلتای مثبت داشته باشد سبز رنگ است و نشان دهنده مثبت بودن جریان سفارش است که در چنین شرایطی خریداران در یک سطح قیمت خاص، تهاجمی‌تر بوده‌اند. فوت پرینتی با دلتای منفی به رنگ قرمز مشخص می‌شود و نشان دهنده منفی بودن جریان سفارش است که در اثر آن، فروشنده‌ها در یک سطح قیمت خاص تهاجمی‌تر بوده‌اند.

نمودار 1 - تایم فریم 5 دقیقه‌ای یک قرارداد آتی نفت خام شیرین سبک. نمودار فوت پرینت Bid x Ask

بین جهت حرکت قیمت و جریان سفارشات بازار همبستگی زیادی وجود دارد. به همین دلیل، نمودار فوت پرینت پلتفرم ATAS می‌تواند ابزار تحلیلی ارزشمندی برای ارزیابی شرایط فعلی بازار باشد.

اندیکاتور دلتا

اندیکاتور دلتا، مقدار دلتای کل را برای هر کندل به شکل یک نمودار میله‌ای عمودی در قسمت پایین نمودار به تصویر می‌کشد، نوع نموداری (فریم) که انتخاب می‌کنید، برای این اندیکاتور مهم نیست.

میله‌های اندیکاتور دلتا می‌توانند مثبت و یا منفی باشند. دلتای مثبت با میله‌های سبز مشخص می‌شود و نشان دهنده مثبت بودن جریان سفارش است و در چنین شرایطی، خریداران در یک کندل خاص تهاجمی‌تر بوده‌اند. دلتای منفی با نمودارهای قرمز نمایش داده می‌شود و نشان دهنده منفی بودن جریان سفارش است که در اثر آن فروشنده‌ها در یک کندل خاص تهاجمی‌تر بوده‌اند.

یکی از مزایای میله‌های اندیکاتور دلتا در پلتفرم ATAS این است که به تریدرها امکان می‌دهند از تحلیل کندل‌های نمودار فوت پرینت که در آن دلتا بر حسب قیمت توزیع شده، به حالت نمایش جریان سفارش کلی این کندل‌ها جابجا شوند. یکی از کاربردهای خوب این قابلیت، مقایسه رنگ اندیکاتور دلتا با جهت کندل نمودار فوت پرینت و پیدا کردن تناقض‌های آنها است. شاید این سوال برای شما ایجاد شده باشد که آیا یک کندل گاوی رو به رشد، می‌تواند دلتای منفی داشته باشد و برعکس - یعنی یک کندل خرسی رو به نزول، می‌تواند دلتای مثبت داشته باشد؟ پاسخ این سوال مثبت است و چنین شرایطی زیاد مشاهده می‌شود.

نمودار 2. تایم فریم 5 دقیقه‌ای آتی یورو (با نماد 6E). نمودار فوت پرینت Bid x Ask و اندیکاتور دلتا در قسمت پایینی نمودار.

دقت داشته باشید که در نمودار 2، برخی از کندل‌های نزولی دلتای سبز مثبت داشتند. این یعنی با اینکه فروش بازار در این کندل‌ها غالب است، قیمت همچنان نزولی است. چنین تناقضی ناشی از این واقعیت است که در آن لحظه، یک فروشنده بزرگ وجود داشته که این سفارش‌های فروش بازار را باز کرده و با سفارشات فروش محدود از آنها حفاظت کرده است.

در نتیجه این اقدامات، همه فروش‌های انجام شده در آن زمان از سمت فروشندگان تهاجمی که سعی داشته‌اند در برابر ریزش مقاومت کنند، با سفارش محدود فروشنده اصلی اجرا شده‌اند. در چنین شرایطی، فروشنده بزرگ نیازی به باز کردن سفارشات بازار بزرگ برای فروش نداشته تا قیمت را در جهت مطلوب حرکت دهد.

فروش‌های او به میزان زیادی با سفارشات محدود ثبت شده‌اند که همگی با خریدهای بازار جذب شدند. لازم به ذکر است که قیمت هم همچنان ریزشی بوده چون خریداران هم به نوبه خود سعی نکردند با خرید سفارشات محدود، از خریدهای بازارشان حفاظت کنند یا حجم آنها به اندازه‌ای نبوده که فروشنده‌ها را کنترل کند.

اگر تشخیص چنین تناقض‌هایی در جریان کلی بازار برای شما سخت است، می‌توانید از پلتفرم ATAS استفاده کنید که این کار را به راحتی برای شما انجام می‌دهد. نمودار 3 از معاملات آتی E-mini S&P 500 نشان می‌دهد که مقادیر اندیکاتور دلتا با استفاده از دو فیلتر ساخته شده‌اند: جهت میله نزولی و نوع دلتا مثبت است.

مثال نمودار 3، به وضوح فعالیت یک فروشنده بزرگ را در زمان تحکیم بازار در بازه 2,639.75 تا 2,644.25 نشان می‌دهد و به دلیل وجود این فیلترها، تشخیص تناقض‌ها با استفاده از اندیکاتور دلتا به راحتی ممکن است.

در این مثال، تریدر اصلی اجازه عبور خریداران تهاجمی را به بالاتر از سطح 2,644.25 نداده و با سفارشات محدودش، آنها را متوقف کرده است. کندل‌های نزولی با دلتای مثبت نشان دهنده این موضوع هستند. همه خریدهای بازار با سفارشات محدودی که در کران بالای تحکیم قرار گرفته‌اند، جذب شده‌اند.

وقتی چنین شرایطی را در بازار مشاهده می‌کنید، دقت داشته باشید که معمولاً این شرایط نشان دهنده اقدامات یک تریدر سازمانی بزرگ است. احتمالاً از مقالات قبلی ما اطلاع دارید که یک تریدر بزرگ می‌تواند منابع مالی کافی را برای حفاظت از پوزیشن‌های باز خودش در اختیار داشته باشد. این دو مثال، یکی از مزیت‌های مهم ترید کردن با استفاده از ابزارهای پیشرفته تحلیل جریان سفارشات در پلتفرم ATAS را نشان دادند.

دلتای تجمعی

دلتای تجمعی، دلتایی است که در یک بازه زمانی خاص انباشته شده است. دلتای معمولی که در قسمت قبل آن را بررسی کردیم، نشان دهنده تفاوت‌های بین فروش‌ها و خریدهای بازار برای هر کندل/میله است اما دلتای تجمعی نشان دهنده وضعیت کلی خریدها و فروش‌های بازار با شروع از یک زمان خاص است (از ابتدای یک سشن معاملاتی یا یک قرارداد).

بنابراین با استفاده از دلتای تجمعی می‌توانید تصویر کلی‌تر بازار را ببینید چون این دلتا می‌تواند یک سشن معاملاتی یا یک روز کامل را پوشش دهد. به همین دلیل دوره یا تایم فریم انتخابی برای ساختن نمودار مهم نیست. اندیکاتور دلتای تجمعی پلتفرم ATAS دلتای انباشته شده را محاسبه کرده و مقدار جاری آن را در پایین نمودار نمایش می‌دهد.

به غیر از این، می‌توان مقدار دلتای تجمعی و سایر مقادیر عددی دلتا را با استفاده از اندیکاتور Cluster Statistic در نمودار نمایش داد. این اندیکاتور، مقادیر دلتای تجمعی را در خط دلتای سشن نمایش می‌دهد.

دلتای تجمعی می‌تواند مثبت و یا منفی باشد. دلتای تجمعی مثبت به رنگ سبز مشخص شده و نشان دهنده مثبت بودن جریان سفارشات در یک سشن معاملاتی در اثر رفتار تهاجمی‌تر خریداران است. دلتای تجمعی منفی به رنگ قرمز مشخص شده و نشان دهند منفی بودن جریان سفارش در اثر رفتار تهاجمی‌تر فروشنده‌ها است.

شکل 4. نمودار پنج دقیقه‌ای قرارداد آتی نفت خام سبک شیرین (با نماد CL). نمودار فوت پرینت Bid x Ask، دلتای تجمعی و اندیکاتورهای Cluster Statistic در قسمت پایین نمودار مشخص شده‌اند.

می‌توان از دلتای تجمعی برای تشخیص جهت اجرای معامله استفاده کرد. مثبت بودن دلتای تجمعی نشان دهنده سلطه خریداران تهاجمی در یک سشن معاملاتی است و بالعکس. این اندیکاتور یک ابزار تحلیلی بسیار مفید برای تأیید جهت حرکت قیمت است.

در نهایت، توجه داشته باشید که با وجود همه نقاط قوت دلتا، باید از آن در ترکیب با سایر عناصر و ابزارهای معاملاتی استفاده کنید.