خلاصه

• موتور تطبیق دهنده، سیستم پیچیده‌ای است که خریداران و فروشندگان را در بازارهای مالی به هم متصل می‌کند.
• موتورهای تطبیق دهنده امروزی می‌توانند معاملات را به صورت عادلانه و فوری تطبیق داده و اجرا کنند و باعث ایجاد یک محیط معاملاتی پویاتر و سریع‌تر شوند.
• الگوریتم‌های مختلفی وجود دارند که شیوه اولویت بندی و اجرای معاملات را تعیین می‌کنند از جمله FIFO، TWAP و Pro-Rata.

شاید برای شما هم این سوال ایجاد شده باشد که در اکسچنج‌های کریپتو یا بورس، سفارشات خرید و فروش چطور تبدیل به معامله می‌شوند؟ برای پیدا کردن پاسخ این سوال باید با موتورهای تطبیق دهی و عملکرد آنها آشنا شوید.

موتور تطبیق دهنده چیست؟

موتور تطبیق دهنده، سیستم نرم‌افزاری پیچیده‌ای است که خریداران و فروشندگان را در بازارهای مالی به هم ارتباط می‌دهد. در واقع این موتورها، افرادی را که به دنبال خرید هستند به فروشندگان متصل می‌کنند و بالعکس. هدف اصلی موتورهای تطبیق دهی، اجرای سریع و کارآمد معاملات و ایجاد شرایطی عادلانه برای فعالان بازار است.

مقایسه روش‌های سنتی با موتورهای تطبیق دهنده

در گذشته، تریدینگ و تطبیق سفارشات عمدتاً مبتنی بر تماس تلفنی فرایندهای دستی بودند. چنین سیستم‌هایی بسیار کند بوده و در مقایسه با سیستم‌های تطبیق دهنده امروزی، احتمال خطای انسانی در آنها بیشتر بود. موتورهای تطبیق دهنده امروزی قابلیت تطبیق دادن و اجرای سریع و عادلانه معاملات را دارند.

موتور تطبیق دهنده چطور کار می‌کند؟

بازار شلوغی را در نظر بگیرید که تریدرها در آن دائماً در حال ثبت پیشنهاد و درخواست هستند. در دنیای دیجیتال، یک دفتر ثبت سفارش آرام و روان جای چنین محیط پر هرج و مرجی را گرفته است. تریدرها، قصد خودشان را برای خرید یا فروش مشخص کرده و در دفتر ثبت سفارشات درج می‌کنند. در این مرحله، موتورهای تطبیق دهنده وارد عمل شده و با تحلیل شرایط کلی، معاملات را به هم متصل می‌کنند.

الگوریتم تطبیق دهنده که مغز متفکر اصلی این عملیات است، از قوانینی از پیش تعریف شده پیروی می‌کند که ترتیب اولویت معاملات را مشخص می‌کنند. یکی از پرکاربردترین قوانین تطبیق دهی، FIFO (اولین ورود، اولین خروج) است. این الگوریتم که به نوعی شبیه به یک صف معمولی کار می‌کند، به سفارشات قدیمی‌تر اولویت بیشتری اختصاص می‌دهد. روش بعدی، Pro-Rata نام دارد که به سفارشات بزرگتر اولویت بیشتری می‌دهد تا به سهم بیشتری از نقدینگی دسترسی داشته باشند.

الگوریتم‌های تطبیق دهی

الگوریتم تطبیق دهی سفارشات، عملکرد موتور تطبیق دهنده را تعیین می‌کند. در ادامه نگاهی به چند مورد از این الگوریتم‌ها داریم.

1. اولین ورود اولین خروج (FIFO)

FIFO که مخفف کلمات First-in, First-out است، به الگوریتم‌های کلاسیکی اشاره دارد که سفارشات را بر اساس قیمت و زمان ایجاد آنها اولویت بندی می‌کنند. وقتی چند سفارش با نرخ مشابه وجود داشته باشد، سفارشی که زودتر وارد صف شده باشد، زودتر تکمیل می‌شود تا اجرای معاملات به شکل عادلانه‌تر پیش برود.

2. Pro-Rata

در الگوریتم‌های Pro-Rata، به سفارشات بزرگتر اولویت بیشتری اختصاصی داده می‌شود. این یعنی اگر دو سفارش با قیمت یکسان و در زمان مشابهی ثبت شده باشند، سفارشی که حجم بیشتری دارد، زودتر اجرا می‌شود.

3. میانگین قیمت با وزن زمانی ([1]TWAP)

الگوریتم‌های مبتنی بر روش TWAP، میانگین قیمت همه سفارش‌ها را در یک بازه زمانی خاص محاسبه کرده و برای رسیدن به میانگین قیمت، چند معامله را به صورت تدریجی اجرا می‌کنند. الگوریتم‌های TWAP می‌توانند تأثیر سفارشات بزرگ را با تقسیم کردن آنها به سفارشات کوچکتری که در نهایت میانگین قیمتی مشابه با سفارش اولیه خواهند داشت، کاهش دهند.

انواع موتورهای تطبیق دهنده

1. موتور تطبیق دهنده متمرکز

موتورهای تطبق دهنده متمرکز، سرعت و بهره‌وری چشمگیری دارند. این موتورها که روی یک سرور مرکزی کار می‌کنند، سفارشات را به سرعت پردازش می‌کنند؛ در نتیجه برای اکسچنج‌های پرترافیکی که تطبیق دهی سریع در آنها ضروری است، کاملاً ایده آل هستند.

2. موتور تطبیق دهنده غیرمتمرکز

موتورهای تطبیق دهنده غیرمتمرکز بر اساس یک شبکه نظیر به نظیر کار کرده و امکان مقاومت در برابر حملات سایبری را فراهم می‌کنند. چنین موتورهایی به ایجاد محیط‌های معاملاتی امن‌تر کمک می‌کنند اما ممکن است در مقایسه با موتورهای متمرکز، از نظر بهره‌وری و سرعت ضعیف‌تر باشند. عدم وجود یک سرور مرکزی، خطر رخنه‌های امنیتی را کاهش داده و باعث شده که چنین موتورهایی یک جایگزین امن‌تر برای موتورهای متمرکز باشند.

انتخاب موتور تطبیق دهنده مناسب

سرعت

در پلتفرم‌هایی که حجم معاملاتی زیادی دارند، موتور متمرکز برای تطبیق دادن سریع معاملات انتخاب بهتری است. در مقابل، موتورهای غیرمتمرکز که بر اساس شبکه‌های نظیر به نظیر کار می‌کنند، سرعت پایین‌تری دارند.

امنیت

موتورهای متمرکز به دلیل وابستگی به یک سرور مرکزی در برابر حملات آسیب پذیر هستند اما موتور غیرمتمرکز که بر روی یک شبکه توزیع شده کار می‌کند، مقاومت بیشتری در برابر رخنه‌های احتمالی دارد.

کارمزد

معمولاً موتورهای متمرکز به دلیل نیاز به منابع و زیرساخت‌های اختصاصی، کارمزدهای بیشتری دارند. در مقابل، موتورهای غیرمتمرکز که روی یک شبکه نظیر به نظیر کار می‌کنند، معمولاً کارمزد کمی دارند.

موتورهای تطبیق دهنده چه اهمیتی دارند؟

در دنیای پرهیاهوی معاملات که زمان‌هایی در حد چند میلی ثانیه هم می‌توانند تأثیرگذار باشند، موتورهای تطبیق دهنده نقش مهمی دارند. از جمله دلایل اهمیت این موتورها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. اجرای کارآمد معاملات

یک موتور تطبیق دهنده خوب، سفارشات را به سرعت اجرا می‌کند. قابلیت اجرای سریع معاملات اهمیت زیادی دارد به خصوص در دنیای معاملات که حتی میلی ثانیه‌ها هم در آن نقش مهمی دارند.

2. عدالت و شفافیت

با وجود الگوریتم‌های از پیش تعیین شده‌ای که اولویت سفارشات را مشخص می‌کنند، موتورهای تطبیق دهی می‌توانند عدالت را برقرار کرده و درباره اجرای معاملات شفافیت ایجاد کنند. تریدرها می‌توانند مطمئن باشند که معاملاتشان به صورت بی‌طرفانه و بر اساس قوانینی از پیش تعیین شده اجرا می‌شوند.

3. نقدینگی بازار

موتورهای تطبیق دهنده می‌توانند با برقراری ارتباط روان بین خریداران و فروشندگان، نقش مهمی در نقدینگی بازار داشته باشند. این نقدینگی که به واسطه حضور موتورهای تطبیق دهنده ایجاد می‌شود، می‌تواند باعث ایجاد محیطی پویاتر شود.

جمع بندی

گرچه معمولاً اهمیت موتورهای تطبیق دهی نادیده گرفته می‌شود اما این موتورها نقش مهمی در اجرای دقیق و به موقع معاملات دارند. موتور تطبیق دهنده، به اجرای سریع و روان معاملات کمک کرده و به تریدرها امکان می‌دهد که معاملات مورد نظرشان را با سرعت، عدالت و بهره‌وری اجرا کنند.