خلاصه

اختلاف قیمت پیشنهادی و درخواستی یا اسپرد (Bid-ask spread) به تفاوت قیمت بین کمتری نرخ درخواست شده برای یک دارایی و بالاترین قیمت پیشنهاد شده برای آن گفته می‌شود. دارایی‌های نقد شونده‌ای مثل بیت‌کوین نسبت به دارایی‌های کمتر نقدشونده با حجم معاملات کم، اسپرد کمتری دارند.

اسلیپیج هم وقتی رخ می‌دهد که معامله با میانگین قیمتی کمتر از قیمت درخواستی اولیه اجرا می‌شود. معمولاً این اتفاق هنگام اجرای سفارش‌های بازار رخ می‌دهد. اگر نقدینگی کافی برای تکمیل سفارش وجود نداشته باشد یا بازار نوسان داشته باشد، ممکن است قیمت نهایی تغییر کند. برای مقابله با اسلیپیج دارایی‌های کمتر نقد شونده، می‌توانید سفارش خودتان را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کنید.

مقدمه

هنگام خرید و فروش و معامله در اکسچنج‌ها، قیمت‌های بازار ارتباط مستقیمی با عرضه و تقاضا دارند. به غیر از قیمت، فاکتورهای دیگری هم بر این موضوع تأثیرگذار هستند از جمله حجم معاملات، نقدینگی بازار و نوع سفارش‌ها. بسته به شرایط بازار و نوع سفارشی که ثبت می‌کنید، ممکن است امکان معامله با قیمت دلخواهتان را نداشته باشید.

بین خریداران و فروشندگان دائماً یکسری مذاکره در جریان است که منجر به ایجاد یک اسپرد بین هر دو طرف می‌شود (اختلاف قیمت پیشنهادی و درخواستی). بسته به حجم دارایی که قصد معامله آن را دارید و سطح نوسان آن، ممکن است با اسلیپیج هم روبرو شوید. بنابراین برای مقابله با هر گونه اتفاق غیرمنتظره‌ای، داشتن یکسری اطلاعات پایه درباره دفتر ثبت سفارش اکسچنج‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد.

اختلاف قیمت درخواست و پیشنهاد چیست؟

اختلاف قیمت درخواستی و پیشنهادی یا همان اسپرد، به تفاوت بین بالاترین قیمت پیشنهادی و کمترین قیمت درخواستی در دفتر سفارشات گفته می‌شود. در بازارهای سنتی معمولاً این اختلاف توسط بازارگردان یا تأمین کننده نقدینگی کارگزاری ایجاد می‌شود. در بازار کریپتو این اختلاف ناشی از تفاوت بین سفارشات محدود خریداران و فروشندگان است.

اگر می‌خواهید در بازار خرید فوری انجام دهید، باید کمترین قیمت درخواستی یک فروشنده را قبول کنید. اگر می‌خواهید فروش فوری اجرا کنید باید بالاترین قیمت پیشنهادی یک خریدار را قبول کنید. اسپرد دارایی‌های نقد شونده تر (مثل فارکس) کمتر است یعنی فروشنده‌ها و خریداران می‌توانند سفارشات خودشان را بدون ایجاد تغییر چشمگیر در قیمت یک دارایی اجرا کنند. دلیل این موضوع حجم بالای سفارش‌ها در دفتر سفارشات است. بیشتر بودن اسپرید منجر به افزایش نوسان قیمت هنگام اجرای سفارشاتی با حجم بالا می‌شود.

بازارگردان‌ها و بحث اسپرد

برای بازارهای مالی، مفهوم نقد شوندگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اگر قصد اجرای معامله در بازاری با نقد شوندگی کم را داشته باشید، ممکن است نیاز باشد ساعت‌ها یا حتی روزها منتظر بمانید تا وقتی که یک معامله منطبق با سفارش خودتان پیدا کنید.

وجود نقدینگی مهم است اما لزوماً هر بازاری نقدینگی کافی را از سمت فروشنده‌های شخصی ندارد. مثلاً در بازارهای سنتی، کارگزاری‌ها و بازارگردان‌ها در ازای کسب سود آربیتراژ، نقدینگی تأمین می‌کنند.

بازارگردان‌ها با خرید و فروش تقریباً همزمان یک دارایی، از اختلاف بین قیمت پیشنهادی و درخواستی بهره می‌برند. این افراد با فروش به قیمت درخواستی بالاتر و با خرید به قیمت پیشنهادی پایین تر و انجام چندین باره این کار از این اختلاف قیمت بهره می‌برند. حتی یک اسپرد کم هم در صورتی که حجم و تعداد دفعات معامله زیاد باشد، می‌تواند به سود چشمگیری منتهی شود. دارایی‌هایی با حجم تقاضای بالا، اسپرد کمتری دارند چون درخواست‌ها و پیشنهادها در این بازار خیلی زود مشتری پیدا می‌کنند.

برای مثال، یک بازارگردان ممکن است همزمان پیشنهاد خرید BNB به قیمت 350 دلار به ازای هر کوین و فروش BNB به قیمت 351 دلار به ازای هر کوین را ثبت کند. هر شخصی که قصد اجرای فوری معامله را داشته باشد، باید با این پوزیشن‌ها موافقت کند. در حال حاضر، اسپرد سود خالص آربیتراژ برای بازارگردان‌هایی است که آنچه می‌فروشند را می‌خرند و آنچه می‌خرند را می‌فروشند.

نمودار عمق و اسپرد

در ادامه نگاهی به یکسری مثال واقعی در بازار ارزهای دیجیتال و رابطه بین حجم، نقدینگی و اسپرد خواهیم داشت. در اینترفیس اکسچنج بایننس می‌توانید به راحتی با رفتن به حالت نمایش نمودار Depth، اختلاف قیمت پیشنهادی و درخواستی را مشاهده کنید. این دکمه در گوشه سمت راست بالای قسمت نمودار قرار دارد.

گزینه Depth، یک نمایش گرافیکی از دفتر سفارشات یک دارایی ارائه می‌کند. می‌توانید تعداد و قیمت‌های پیشنهادی را به رنگ سبز و تعداد و قیمت‌های درخواستی را به رنگ قرمز مشاهده کنید. به اختلاف بین این دو بخش، اختلاف قیمت پیشنهادی و درخواستی (یا همان اسپرد) گفته می‌شود که می‌توان با کم کردن قیمت پیشنهادی از قیمت درخواستی به آن رسید.

همانطور که قبلاً اشاره شد، بین نقدینگی و اختلاف قیمت درخواستی و پیشنهادی یک ارتباط وجود دارد. حجم معاملات یکی از شاخص‌هایی است که برای ارزیابی نقدینگی زیاد از آن استفاده می‌شود بنابراین انتظار می‌رود که دارایی‌هایی با حجم معاملات بالا، اسپرد کمتری داشته باشند. ارزهای دیجیتال، سهام و هر دارایی دیگری که حجم معاملات بالایی داشته باشد، همواره شاهد رقابت بین تریدرها برای استفاده از اختلاف قیمت پیشنهادی و درخواستی است.

درصد اختلاف بین قیمت پیشنهادی و درخواستی

برای مقایسه اسپرد ارزهای دیجیتال یا دارایی‌های مختلف، باید آن را بر حسب درصد محاسبه کنیم که محاسبات ساده‌ای دارد:

(قیمت درخواستی – قیمت پیشنهادی) تقسیم بر قیمت درخواستی × 100 = درصد اختلاف بین قیمت پیشنهادی و درخواستی

در ادامه BIFI را به عنوان یک نمونه در نظر می‌گیریم. در حال حاضر، قیمت پیشنهادی BIFI 907 دلار و قیمت درخواستی آن 901 دلار است. این اختلاف قیمت یک اسپرد 6 دلاری ایجاد می‌کند و 6 تقسیم بر 907 و ضربدر 100 ما را به درصد اسپرد حدود 0.66% می‌رساند.

حالا فرض کنید که بیت‌کوین اسپرد 3 دلاری داشته باشد. گرچه این اختلاف نصف اسپرد BIFI است اما وقتی این دو را از نظر درصدی مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که اسپرد درخواست و پیشنهاد بیت کوین تنها 0.0083 درصد است. همچنین حجم معاملات BIFI هم بسیار کمتر است در نتیجه نظریه ما مبنی بر اینکه دارایی‌هایی با حجم نقدینگی کمتر، اسپرد بیشتری دارند را تأیید می‌کند.

کمتر بودن اسپرد بیت‌کوین می‌تواند ما را به چند نتیجه برساند. دارایی که اسپرد کمتری دارد، احتمال نقدینگی بیشتری دارد. در این حالت اگر بخواهید سفارشات بازار بزرگی را اجرا کنید، معمولاً ریسک نیاز به پرداخت قیمت غیرمنتظره کمتر می‌شود.

اسلیپیج چیست؟

اسلیپیج یکی از رخدادهای متداول در بازارهایی با نوسان زیاد یا کم است. اسلیپیج وقتی رخ می‌دهد که یک معامله با قیمتی متفاوت با قیمت مورد انتظار یا مورد درخواست اجرا می‌شود.

مثلاً فرض کنید که یک سفارش بازار خرید با قیمت صد دلار ثبت می‌کنید اما بازار نقدینگی لازم برای اجرای سفارش با این قیمت را ندارد. در نتیجه، مجبور به قبول سفارشات بعدی (با قیمت بیشتر از صد دلار) می‌شوید تا وقتی که سفارش شما به طور کامل اجرا شود. این باعث می‌شود که میانگین قیمت سفارش شما بیشتر از صد دلار باشد و به همین اسلیپیج گفته می‌شود.

به عبارت دیگر، وقتی سفارش بازار ثبت می‌کنید، اکسچنج سفارش خرید یا فروش شما را به صورت خودکار با سفارشات دارای حد (limit order) در دفتر ثبت سفارشات اجرا می‌کند. این دفتر سفارش شما را با بهترین قیمت اجرا می‌کند اما اگر حجم درخواست‌ها با قیمت مورد نظر شما به اندازه کافی نباشد، این زنجیره ادامه پیدا می‌کند. این فرایند باعث می‌شود که سفارش شما با قیمتی غیرمنتظره اجرا شود.

در بازار کریپتو، اسلیپیج یکی از پدیده‌های پرتکرار در بازارگردان‌های خودکار و اکسچنج‌های غیرمتمرکز محسوب می‌شود. اسلیپیج می‌تواند برای آلت کوین‌هایی با نقدینگی کم یا پرنوسان تا بیشتر از 10 درصد قیمت مورد انتظار را شامل شود.

اسلیپیج مثبت

اسلیپیج لزوماً به این معنا نیست که سفارش شما با قیمتی بدتر از قیمت مورد انتظار اجرا می‌شود. اگر قیمت هنگام اجرای سفارش خرید کاهش یافته یا هنگام اجرای سفارش فروش افزایش پیدا کند، اسلیپیج مثبت رخ می‌دهد. گرچه اسلیپیج مثبت پدیده نادری است اما ممکن است در بازارهای پرنوسان رخ دهد.

تحمل اسلیپیج

بعضی از اکسچنج‌ها به کاربران امکان می‌دهند که یک سطح تحمل اسلیپیج را به صورت دستی تنظیم کنند تا هر گونه اسلیپیجی که ممکن است تجربه کنند کاهش پیدا کند. این گزینه در بازارگردان‌های خودکار مثل PancakeSwap در بایننس اسمارت چین و یونی سواپ اتریوم وجود دارد.

مبلغ اسلیپیجی که تنظیم می‌کنید، می‌تواند بر زمان اجرای سفارش شما تأثیر چشمگیری داشته باشد. اگر اسلیپیج را کم تنظیم کنید، ممکن است اجرای سفارش شما خیلی زمانبر شده یا اصلاً اجرا نشود. اگر خیلی زیاد تنظیم شده باشد، ممکن است یک ربات یا تریدر دیگر سفارش شما را مشاهده کرده و سریع از آن استفاده کند.

در این حالت، سوء استفاده از معامله شما وقتی رخ می‌دهد که تریدر قیمت گسی بیشتر از قیمتی که برای خرید دارایی پرداخت کرده بودید تنظیم می‌کند. سپس این فرد یک معامله دیگر برای فروش این دارایی به شما با بالاترین قیمتی که مایلید بر اساس تحمل اسلیپیج بپردازید، تنظیم می‌کند.

حداقل کردن اسلیپیج منفی

همیشه هم نمی‌توان از اسلیپیج دوری کرد اما گاهی اوقات استراتژی‌هایی هستند که برای به حداقل رساندن آن کمک می‌کنند.

1. به جای اجرای یک سفارش بزرگ، سعی کنید سفارش را به بلاک‌های کوچکتر تقسیم کنید. به دفتر ثبت سفارشات دقت داشته باشید تا سفارشی بالاتر از حجم در دسترس اجرا نکنید.
2. اگر از یک اکسچنج غیرمتمرکز استفاده می‌کنید، فراموش نکنید که کارمزد تراکنش‌ها را در نظر داشته باشید. بعضی از شبکه‌ها کارمزدهای سنگینی بر اساس ترافیک بلاک‌چین تنظیم می‌کنند که ممکن است سود شما را از بین ببرند.
3. اگر با دارایی‌هایی دارای حجم نقدینگی حجم معامله می‌کنید مثل استخرهای نقدینگی کوچک، فعالیت معاملاتی شما می‌تواند منجر به تغییر قابل توجه قیمت دارایی مورد نظر شود. یک تراکنش واحد ممکن است اسلیپیج کمی را تجربه کند اما ثبت تعداد زیادی تراکنش کوچک، بر قیمت بلاک بعدی تراکنش‌هایی که اجرا می‌کنید، تأثیرگذار است.
4. از سفارشات محدود استفاده کنید. این سفارشات به شما اطمینان می‌دهند که هنگام اجرای معامله، به همان قیمت مطلوب یا بهتر از آن دست پیدا می‌کنید. گرچه با این کار ممکن است سرعت اجرای سفارش شما کاهش پیدا کند اما مطمئن می‌شوید که هیچ اسلیپیج منفی را تجربه نمی‌کنید.

صحبت‌های پایانی

هنگام خرید و فروش ارزهای دیجیتال فراموش نکنید که اسلیپیج و اختلاف قیمت پیشنهاد و تقاضا می‌تواند بر قیمت نهایی معامله شما تأثیرگذار باشد. نمی‌توان همیشه از این مسئله اجتناب کرد اما بهتر است این فاکتورها را در تصمیم گیری‌هایتان در نظر داشته باشید. برای معاملات کوچک تر ممکن است این رقم‌ها کوچک باشند اما دقت داشته باشید که برای سفارشاتی با حجم بالاتر ممکن است میانگین قیمت به ازای هر واحد بیشتر از نرخ مورد انتظار شما باشد.

برای اشخاصی که با اقتصاد غیرمتمرکز کار می‌کنند، آشنایی با اسلیپیج و درک آن یکی از تاکتیک‌های معاملاتی مهم محسوب می‌شود. بدون داشتن دانش و اطلاعات پایه خطر از دست رفتن دارایی شما یا تجربه کردن اسلیپیج شدید وجود دارد.