توکن‌های تعویض ناپذیر یا به اختصار NFT یکی از انواع توکن‌های منحصربفرد بلاک‌چینی هستند. برخلاف توکن‌های تعویض پذیر مثل بیت‌کوین، اتریوم یا سولانا هر NFT متمایز و منحصربفرد بوده و هیچ توکن دیگری مشابه آن نیست.

بنابراین می‌توان از NFTها برای اثبات متمایز بودن و منحصربفرد بودن استفاده کرد و معمولاً یکسری ابر داده به آن متصل می‌شود مثل یک عکس، فایل ویدیویی یا یک داکیومنت. بسته به ماهیت صادر کننده توکن‌های تعویض ناپذیر و ابرداده‌های مربوط به آنها، این توکن‌ها می‌توانند مالکیت افراد بر دارایی‌های فیزیکی یا دیجیتال را ثابت کنند.

به توکن‌های تعویض ناپذیر در بلاک‌چین اتریوم توکن ERC-721 هم گفته می‌شود اما چنین توکن‌هایی در بلاک‌چین‌های دیگری مثل سولانا، اولنچ، کاردانو یا تزوس هم وجود دارند.

کاربرد توکن‌های تعویض ناپذیر

منتقدان NFT این استدلال را مطرح می‌کنند که چنین توکن‌هایی بی‌فایده هستند اما این توکن‌ها می‌توانند کاربردهای مختلفی داشته باشند.

NFTها یکسری شناسه دیجیتال منحصربفرد و کمیاب ایجاد می‌کنند. در دنیای امروزی که روزبروز دیجیتالیزه‌تر می‌شود، ممکن است چنین توکن‌هایی بی‌ارزش به نظر برسند چون به راحتی قابل کپی شدن هستند. اما NFTها نشان می‌دهند که کدام دارایی دیجیتال اصیل است.

دارنده NFT می‌تواند کنترل و حضانت کامل NFT را در اختیار داشته باشد بدون اینکه نیازی به استفاده از خدمات یک شخص ثالث داشته باشد.

در دنیای کریپتو این دیدگاه وجود دارد که اگر کلید دارایی‌های خودتان را در اختیار دیگران قرار دهید، این یعنی مالکیت آنها را واگذار کرده‌اید.

توکن‌های تعویض ناپذیر می‌توانند مسیرهای جدیدی برای انتقال دارایی‌ها در پلتفرم‌های مختلف فراهم کنند که به این قابلیت تعامل پذیری گفته می‌شود.

در مجموع، این توکن‌ها مفهوم مالکیت واقعی دارایی‌های دیجیتال را پیاده سازی کرده‌اند.

کاربرد NFTها در فیلم

هالیوود و صنعت فیلم سازی مستقل برای کاربردهای مختلف از NFTها استفاده می‌کنند. مثلاً استودیای سنتی بزرگ و پلتفرم‌های استریمینگ مثل Paramount و Warner Bros این توکن‌ها را منبع درآمد جدیدی برای حقوق مالکیت معنوی خودشان می‌دانند؛ همچنین صنعت سرگرمی خانگی که با حرکت کاربران از دیسک‌های فیزیکی به فایل‌های دیجیتال و استریمینگ، با کاهش تعداد کاربر روبرو شده‌اند.

برای مثال، Warner Bros توکن‌های تعویض ناپذیری برای فیلم ارباب حلقه‌ها تهیه کرده که با استفاده از آن به یکسری امکانات خاص و یک نسخه اختصاصی از این فیلم دسترسی خواهید داشت و در اصل DVD را با NFT جایگزین کرده است.

نت فلیکس برای فیلم Stranger Things رویکرد متفاوتی را در پیش گرفت. این پلتفرم استریمینگ تصمیم گرفته که برای کاربران بازی آنلاین هفتگی خودش، پوستر NFT دیجیتال ستاره‌های فیلم‌ها را به عنوان پاداش پرداخت کند.

بعضی از این شرکت‌های بزرگ هالیوودی از کاربران برای این آیتم‌های دیجیتال هزینه دریافت می‌کنند و بعضی دیگر این تجربیات را بازی گونه سازی می‌کنند.

اما ضرورتی ندارد که NFT فیلم‌ها حتماً تجاری یا تبلیغاتی باشد. Niels Juul تهیه کننده فیلم مستقل که تهیه کننده فیلم‌های Silence و The Irishman بوده، NFTها را ابزاری برای تأمین بودجه پروژه‌هایی می‌داند که راه دیگری برای گردآوری سرمایه ندارند.

Juul در تلاش برای تأمین بودجه فیلم‌های کوچک و متوسطی که از استودیا چراغ سبز دریافت نکرده‌اند، KinoDAO و NFT Studios را طراحی کرده که KinoDAO به خریداران NFTها امکان می‌دهد در تصمیم گیری‌های مربوط به فیلم سازی شرکت کرده و پاداش و امکان دسترسی به محتوای اختصاصی را دریافت کنند.

Bryan Unkeless هم یک تهیه کننده دیگر است که در شرایطی مشابه قرار داشته اما سعی دارد از NFTها برای تأمین بودجه و همچنین ایجاد یک پایگاه هواداری برای پروژه Runner استفاده کند. NFTها به تیم رانر امکان دادند که کنترل مورد نیازشان را در اختیار داشته باشند و یک جامعه هوادار ساخته و مستقیماً از طرفداران خودشان بازخورد بگیرند.

اما تهیه کنندگان هالیوودی تنها افرادی نیستند که NFT تولید می‌کنند. چهره‌های مشهوری مثل آنتونی هاپکینز و اسکات ایستوود هم وارد حوزه NFT شده‌اند.

کالکشن NFTهای اتریومی ‌هاپکینز که این بازیگر را در نقش‌های مختلف به تصویر می‌کشد، ظرف چند دقیقه به فروش رسید و ایستوود هم قبلاً در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود که قصد دارد برای طرفداران خودش NFT عرضه کند.

گرچه به نظر می‌رسد که هالیوود وارد حوزه وب 3 شده اما لزوماً همه اطمینان ندارند که صنعت هالیوود آماده این تحول باشد. از جمله Bryce Anderson از پروژه Runner که قبلاً در توییتر نوشته بود هالیوود هنوز آماده این تغییر نیست.

اندرسون هم دیدگاه مشابهی داشته و می‌گوید "خیلی‌ها حتی از استریمینگ، ابرقهرمان‌ها یا دوربین‌های دیجیتال هم استفاده نمی‌کنند اما هر چیزی که برای مخاطبین کارایی داشته باشد، در نهایت برای هالیوود هم کار می‌کند."

کاربرد NFTها در حوزه موسیقی

خیلی از موزیسین‌ها مثل Steve Aoki و 3LAU معتقدند که امروزه صنعت موسیقی سنتی نیاز به یک بازسازی دارد. هنرمندان، درصد بسیار کمی از حق پخش موزیک‌های خودشان دریافت می‌کنند در نتیجه برای رسیدن به اهدافشان باید برنامه‌های زنده و تورهای جهانی برگزار کنند.

در زمان شیوع بیماری کرونا، برگزاری تور ممکن نبود و هنرمندان به دنبال روش‌های دیگری برای کسب درآمد بودند. هنرمندان و تهیه کنندگان موزیک‌های الکترونیک - که کل روز با کامپیوتر کار می‌کنند - شروع به کاوش دنیای توکن‌های تعویض ناپذیر و پتانسیل‌های آنها کرده‌اند تا راه مستقیم‌تری برای برقراری ارتباط با طرفداران داشته باشند.

در واقع، اعتراف آئوکی به این که درآمد او از توکن‌های تعویض ناپذیر بیش از درآمد یک دهه فعالیت در حوزه موسیقی بوده، اینترنت را شوکه کرد.

به گفته او "من در ده سال اخیر مشغول تولید موسیقی بودم.. با شش آلبوم و با وجود همه این تلاش‌ها و پیشرفت‌ها، درآمدی که در یک سال اخیر از توکن‌های تعویض ناپذیر داشته‌ام، بیشتر از درآمد فعالیت در حوزه موسیقی بوده."

برای افرادی که در حوزه موزیک فعالیت دارند، صحبت‌های آئوکی تعجب آور نبود. مسئله حق هنرمندان از کسب درآمد با محصولاتشان یکی از دلایل رونمایی از پلتفرم Royal بوده که به هنرمندان امکان می‌دهد مالک موزیک‌های خودشان باشند و از راه فروش توکن‌های NFT، درصدی از حق مالکیت موزیک‌های خودشان را به طرفدارانشان اختصاص دهند.

موزیسین‌هایی مثل Tycho و Illmind هم قصد دارند از توکن‌های تعویض ناپذیر به عنوان بلیطی برای ورود به جوامع اختصاصی خودشان استفاده کنند.

یکی از نکات بدیهی این است که احتمال جلب هنرمندان الکترونیک به صنعت NFT نسبت به سایر ژانرهای موزیک بیشتر است. داده‌های سایت Audius نشان داد که هنرمندان هیپ‌هاپ و موزیک الکترونیک در این پلتفرم بیشترین محبوبیت را دارند.

کاربرد NFTها در حوزه مد

در هنگام اوج گیری محبوبیت متاورس در سال 2022 خیلی از برندهای لوکس کالکشن‌های NFT تجهیزات پوشیدنی یا هنرهای تصویری خودشان را ارایه کردند و گاهی اوقات این توکن‌ها با دارایی‌های فیزیکی واقعی ارتباط داشتند.

بعضی از برندهای طراحی فشن شناخته شده هم از توکن‌های تعویض ناپذیر و وب 3 برای پیوستن به این نسل جدید تحول جدید استفاده کردند.

کالکشن NFT محدود 250 تایی تیفانی هم به کریپتو پانکس یوگا لبز ارتباط دارد. دارندگان این توکن‌ها می‌توانند با پرداخت 30 اتر، کاراکتر پیکسلی خودشان را به یک گردنبند تیفانی واقعی تبدیل کنند.

برند گوچی هم در سندباکس زمین خریده و در روبلاکس هم فعال است. این برند NFTهای خودش را رونمایی کرده و در ماه می‌ سال 2022 اعلام کرد که بیت‌کوین و ApeCoin را برای پرداخت هزینه خرید محصولات در فروشگاه‌های خودش قبول می‌کند.

به همین ترتیب، برندهای پرادا، بالمین، دولچه گابانا و غیره هم توکن‌های تعویض ناپذیر را به عنوان یک منبع درآمد دیجیتال در نظر گرفته‌اند هر چند عده کمی استفاده از توکن‌های تعویض ناپذیر را به عنوان راهی برای تأیید اصالت کالاهای فیزیکی پذیرفته‌اند.

برندهایی مثل آدیداس، نایکی و پوما هم وارد حوزه وب 3 شده‌اند. نایکی RTFKT را خریده و چند NFT اسنیکر عرضه کرده که بعضی از آنها با اسنیکرهای فیزیکی گره خورده‌اند. آدیداس هم به Yuga Labs متصل شده و گجت‌های پوشیدنی خودش را با برند آدیداس ارایه کرده است. پوما نام ENS (سرویس نام اتریوم .eth) را برای خودش خریده و گجت‌های پوشیدنی این برند را روانه متاورس کرده است.

سایت فروشگاهی آنلاین Farfetch هم نام .eth خودش را ارایه کرده و وارد حوزه وب 3 و NFTها شده است.

کاربرد NFTها در حوزه گیمینگ

توکن‌های تعویض ناپذیر باعث ایجاد تحولی در صنعت گیمینگ سنتی شده‌اند. برخی شرکت‌ها مثل یوبی سافت، اپیک گیمز و اسکوئر انیکس ایده توسعه بازی با ایجاد دارایی‌های درون بازی به صورت NFT را پیاده سازی کرده‌اند.

Electronic Arts رویکرد نسبتاً خوشبینانه‌ای داشته اما هنوز بازی‌های NFT را به صورت فعالانه توسعه نداده و تعقیب نمی‌کند. موضع مایکروسافت در رابطه با NFTها ترکیبی است چون این شرکت استفاده از NFTهای شخص ثالث را در بازی ماین کرافت ممنوع اعلام کرده اما از طرفی در این حوزه پیشگام شده و وب 3 و کریپتو تبدیل به یکی از اجزای مهم پورتفولیوی وسیع این شرکت شده‌اند. سونی هم وارد حوزه NFTهای درون بازی شده و درخواست‌هایی برای حق اختراع یکسری ایده مرتبط با NFT را برای بخش گیمینگ خودش در سال 2021 ثبت کرده است.

حامیان NFTهای مخصوص گیمینگ بر این باورند که بازی‌های شامل NFT به گیمرها امکان می‌دهند که از فرصت و زمان خودشان درآمدزایی کنند و حس مالکیت بیشتری نسبت به دستاوردهای خودشان و دارایی‌های دیجیتال داشته باشند. از طرفی، مخالفان باور دارند که گیمرها همین حالا هم حساب‌های خودشان را در بازارهای مختلف به فروش گذاشته‌اند و وجود NFTها در این حوزه ضروری نیست.

در مجموع، توسعه دهندگان بازی‌های سنتی دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به حضور NFTها در بازی‌ها دارند اما حالا کلاس جدیدی از بازی‌ها شکل گرفته که NFTها محوریت اصلی آن را تشکیل می‌دهند. بازی‌های وب 3 مثل اکسی اینفینیتی، بیگ تایم، Alien Worlds و Splinterlands از جمله عناوینی هستند که دارایی‌های درون بازی به صورت NFT محوریت اصلی آنها را تشکیل می‌دهند.

سایر شرکت‌های گیمینگ هم وارد حوزه وب 3 شده‌اند تا برندهای خودشان را دیجیتالیزه و مدرنیزه کنند.