قرارداد هوشمند چیست؟

تکنولوژی بلاک چین از اولین باری که در ارز دیجیتال مشهور بیت کوین استفاده شد، رشد و تکامل قابل توجهی پیدا کرده است اما چه ویژگی‌های خاصی در تکنولوژی بلاک چین وجود داشته که باعث ارزشمند شدن آن برای شرکت‌های تجاری، جامعه تکنولوژی و حتی مصرف کنندگان و کاربران معمولی شده است؟

عده‌ای بر این باورند که بلاک چین بیش از هر چیزی برای کاربردهایی که نیاز به ثبت رویدادها و داده‌ها دارند مفید است. عده دیگری ارزش بلاک چین را در ظرفیت آن برای پردازش تراکنش‌ها می‌بینند. اما می‌توان این قابلیت‌ها را به همراه سایر قابلیت‌های بلاک چین و استفاده‌هایی که می‌توان از آن کرد، ترکیب کرد تا یک کاربرد فوق العاده مفید از آن ایجاد شود یعنی قراردادهای هوشمند.

قرارداد هوشمند چیست؟

قرارداد هوشمند برای تسهیل مبادله دارایی‌ها به صورت امن و شفاف بدون نیاز به وجود واسطه طراحی شده است.

به طور خلاصه، قراردادهای هوشمند (که گاهی به آنها قراردادهای کریپتو هم گفته می‌شود) نرم افزارهایی هستند که طوری کدنویسی شدند که وقتی پیش شرط‌های خاصی برقرار بود، جابجایی دارایی‌ها بین دو یا چند طرف را کنترل کنند. این مفهوم اولین بار در سال 1994 توسط Nick Szabo ابداع شد اما حدود 2 دهه طول کشید تا این تکنولوژی عملی شود.

اگر بخواهیم تعریف دقیق تر و جامع تری ارائه کنیم باید بگوییم: اصطلاح قرارداد هوشمند اغلب توسط طرفداران ارزهای دیجیتال برای توصیف چند مفهوم مختلف استفاده می‌شود. مهم ترین این مفاهیم "کد قرارداد هوشمند" و "قراردادهای قانونی هوشمند" هستند.

کد قرارداد هوشمند

در اولین روزهای بلاک چین، پلتفرم‌هایی که از این تکنولوژی استفاده می‌کردند عمدتاً برای کارهایی مثل اجرای تراکنش‌های ارزهای دیجیتال طراحی شده بودند. کد قرارداد هوشمند هر کدی در بلاک چین را شامل می‌شود که قادر به کنترل دارایی‌ها (ارزهای دیجیتال) در همان بلاک چین باشند. برای اینکه کدی صلاحیت عمل کردن به عنوان قرارداد هوشمند را داشته باشد باید به صورت خودکار اجرا شود، قابل رهگیری، غیرقابل تغییر و معکوس ناپذیر باشد.

دو سناریوی زیر مثال‌هایی از کد قراردادهای هوشمند هستند:

مثال اول

• فردی به اسم Jill با استفاده از پلتفرم اجاره ملک مبتنی بر بلاک چین یک آپارتمان از Jack اجاره می‌کند. می‌توان از یک قرارداد هوشمند برای تحویل یک مقدار توکن ارز دیجیتال از Jill به Jack به صورت خودکار و پس از گذشت یک ماه از اجاره آپارتمان استفاده کرد. در این مورد پارامتری که باید در قرارداد هوشمند محقق شود پرداخت یک ماه اجاره ملک توسط Jill است که پس از گذشت این مدت زمان، توکن‌ها به صورت خودکار به حساب Jack منتقل می‌شود.

مثال دوم

• یک فروشنده اینترنتی یک نرم افزار قرارداد هوشمند پیاده سازی می‌کند که برای پیشگیری از خرید تعداد مشخصی از یک محصول با استفاده از کد تخفیف توسط چند نفر از اعضای یک خانواده طراحی شده است. به این ترتیب اگر شخص اول از یک خانواده از این کد استفاده کند شخص دیگری از همان خانواده قادر به خرید با استفاده از همان کد نخواهد بود.

قراردادهای قانونی هوشمند

در قرارداد قانونی هوشمند از کد قرارداد هوشمند برای بهبود قراردادهای قانونی سنتی استفاده می‌شود. این بهبودها می‌توانند شامل پایدارتر کردن یا قابل پیش بینی تر کردن قراردادهای سنتی یا ساده تر کردن کارهای پیچیده باشد.

اما یک مشکل در رابطه با چنین قراردادهایی وجود دارد: این قراردادها هنوز در بیشتر جوامع تحت یک فریم ورک قانونی خاص قرار ندارند. بنابراین نمی‌توان آن‌ها را یک راهکار جامع و همه کاره برای قراردادهای قانونی دانست تا زمانی که نهادهای قانونی از آنها پشتیبانی کنند.

قرارداد هوشمند چگونه کار می‌کند؟

طرز کار یک قرارداد هوشمند ساده به این صورت است:

1. دارایی‌ها کدگذاری می‌شوند.
2. شرایط قرارداد کدگذاری می‌شوند.
3. شرایط و دارایی‌ها هر دو به صورت بلاک وارد بلاک چین می‌شوند.
4. وقتی هر دو طرف شرایط قرارداد را برآورده کردند، قرارداد اجرا می‌شود.
5. همه انتقالات دارایی‌ها بر اساس شرایط قرارداد انجام می‌شوند.

مزایای استفاده از قراردادهای هوشمند

قراردادهای هوشمند پتانسیل فراگیر کردن و اتوماسیون انواع تراکنش‌هایی که در هر حوزه حرفه‌ای اجرا می‌شوند را دارند.

این قراردادها می‌توانند باعث شوند که کسب و کارها به مشتریان خودشان اعتماد کنند و این تضمین را ایجاد می‌کنند که وقتی فردی وارد قرارداد شود هر دو طرف کاملاً در رابطه با شرایط قرارداد مسئول خواهند بود. مهم تر اینکه چنین قراردادهایی غیرقابل تغییر هستند بنابراین خطر تلاش برای تغییر دادن قرارداد به نفع یک شخص وجود ندارد. این قابلیت‌ها می‌توانند ارزش خود را بخصوص در صنایع حساسی مثل بخش اقتصادی یا مدیریت عمومی ثابت کنند.

هر چند قرارداد هوشمند مفهوم ساده‌ای است اما ظرافت‌هایی که در مورد استفاده از آنها در سناریوهای دنیای واقعی وجود دارد گاهی اوقات می‌تواند منجر به پیچیدگی کار شود. در واقع یکی از جذاب ترین قابلیت‌های قراردادهای هوشمند – قابلیت مدیریت و اتوماسیون فرایندها در یک دیتابیس غیرمتمرکز – یکی از عوامل محدوده کننده آنها هم محسوب می‌شود.

ماهیت غیرمتمرکز قراردادهای هوشمند باعث شده که حفظ محرمانگی اطلاعات در بلاک چین ممکن نباشد. همچنین بدون تهدید کارایی، امنیت و جامعیت داده‌ها در زنجیره امکان برقراری ارتباط مستقیم بین این قراردادها و دنیای واقعی وجود ندارد. در عوض در این قراردادها باید طرف‌های قابل اعتمادی وجود داشته باشند که داده‌ها را وارد زنجیره کنند.

یک راهکار برای حل این مشکل اوراکل‌های بلاک چین هستند. اوراکل به فیدهای داده‌ای واسطه و قابل اعتمادی گفته می‌شود که رویدادهای دنیای واقعی را نظارت کرده و اطلاعات لازم را وارد بلاک چین می‌کنند. به این ترتیب قراردادهای هوشمند ارائه شده در چنین بلاک چینی می‌توانند بر اساس اطلاعاتی که در حالت عادی در این شبکه موجود نیستند، قضاوت‌های کارآمد انجام دهند.

هر چند یکی از ویژگی‌های اصلی بلاک چین‌ها ماهیت غیرمتمرکز آنهاست اما لازم به ذکر است که اوراکل‌ها معمولاً توسط یک موسسه مرکزی سازماندهی می‌شوند که "قابل اعتماد" در نظر گرفته می‌شود.

پلتفرم‌های محبوب قراردادهای هوشمند

بسیاری از سازمان‌ها به دنبال استفاده از امکانات قراردادهای هوشمند هستند و اکوسیستم بلاک چین هم با سرعت زیادی از جهات مختلف در حال انطباق با این نیاز رو به رشد است. سه پلتفرمی که در ادامه معرفی می‌شوند، در حال حاضر در حوزه قابلیت‌های قرارداد هوشمند پیشرو هستند.

استفاده از قراردادهای هوشمند در ماشین مجازی اتریوم (EVM)

اتریوم پلتفرم غیرمتمرکزی است که خود را پیشگام قراردادهای هوشمند می‌داند. ماشین مجازی اتریوم یک محیط ران‌تایم ایزوله شده است که میزبان چنین قراردادهایی است. در زیرساخت شبکه اتریوم از ارز دیجیتال "اتر" برای اجرای این تراکنش‌ها استفاده می‌شود.

دو نوع اکانت کلی در اختیار کاربران اتریوم قرار دارد:

• اکانت‌های اکسترنال (معمولی) – این اکانت‌ها توسط انسان‌ها مدیریت می‌شوند و از آنها برای نگه داشتن اتر، ارسال اتر به سایر اکانت‌ها، ایجاد قرارداد و فراخوانی (استفاده) از توابع قرارداد که از قبل مشخص شده اند، استفاده می‌شود.
• قراردادها – اکانت‌های قرارداد تحت کنترل کدهای نوشته شده در آنها قرار دارند. کاربران امکان تغییر دادن این کدها را ندارند اما ممکن است مقادیر موجود در قرارداد توسط تراکنش‌های مربوطه تغییر داده شوند. هر تغییری که در قرارداد صورت بگیرد، روی بلاک چین ثبت می‌شود.

همه اکانت‌ها به موجودی اتر خودشان دسترسی دارند و این موجودی از طریق تراکنش‌ها قابل تغییر است.

برای هر قرارداد، کاربران باید مقداری اتر را به صورت گس خرج کنند (گس به نوعی مثل کارمزد تراکنش است که برای ایجاد یا اجرای قراردادهای هوشمند از آن استفاده می‌شود). مقدار گسی که باید خرج شود بر حسب میزان کاری که پلتفرم اتریوم باید جهت اجرای قرارداد خرج کند تعیین می‌شود.

وقتی قراردادی نیاز به اجرای تابع خاصی دارد، شبکه میزان گسی که برای اجرای پردازش مورد نظر به آن نیاز است را تعیین می‌کند. اگر قبل از تکمیل اجرای تراکنش موجودی گس به پایان برسد امکان تکمیل تراکنش وجود ندارد ولی باز هم گس مصرف می‌شود. اگر موجودی گس فراتر از مقدار لازم باشد گس باقیمانده به حسابی که تابع را فراخوانی کرده بود بر می‌گردد. همه گس خرج شده در چنین قراردادهایی به عنوان پاداش تایید تراکنش‌های شبکه به ماینرهای اتریوم پرداخت می‌شود.

EVM سیستم بسیار قوی است و امکاناتی برای قراردادهای هوشمند دارد که برنامه نویس‌ها می‌توانند از آن برای رفع نیازهای خاص خودشان استفاده کنند. به همین دلیل کمپانی‌های صنایع مختلف از حوزه تجارت الکترونیک تا خدمات مالی هر کدام اپلیکیشن قرارداد هوشمند مبتنی اتریوم خاص خودشان را دارند.

استفاده از قراردادهای هوشمند در ماشین مجازی نئو (NeoVM)

نئو یک پلتفرم بلاک چین چینی است که می‌توان از آن برای ایجاد قراردادهای هوشمند و ساختن ارزهای دیجیتال استفاده کرد. این قراردادها عملکردی مشابه با قراردادهای اتریوم دارند اما گفته می‌شود سطح کارایی نئو در شرایط بهینه بیشتر است.

همچنین نسبت به اتریوم انعطاف پذیرتر و قابل توسعه تر است و برخلاف اتریوم – که فقط امکان استفاده از زبان اختصاصی Solidity را برای برنامه نویسان فراهم کرده – به برنامه نویسان امکان می‌دهد که با استفاده از چندین زبان‌های برنامه نویسی مهم قرارداد هوشمند ایجاد کنند، از جمله:

• C#
• VB.Net
• F#
• Java
• Kotlin
• Python

همچنین این کمپانی در حال تلاش برای فراهم کردن امکان استفاده از زبان‌های دیگر از جمله C، C++، Golang و جاوااسکریپت است. به این ترتیب شرایط کار با این پلتفرم برای تولید قراردادهای هوشمند بسیار ساده تر می‌شود.

هر چند نئو در این حوزه تازه وارد محسوب می‌شود اما انتظار می‌رود که ویژگی‌های خاص این پلتفرم آن را تبدیل به پیشگامی در حوزه توسعه قراردادهای هوشمند کند. در حال حاضر نئو مقیاس پذیرترین پلتفرم برای قراردادهای هوشمند محسوب می‌شود چون این شبکه قادر به اجرای بیش از هزار تراکنش در ثانیه و همچنان رو به رشد است. اما لازم به ذکر است که ممکن است ایجاد اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند در این شبکه در مقایسه با اتریوم پرهزینه تر باشد.

استفاده از قراردادهای هوشمند در پلتفرم EOS

EOS یک پلتفرم بلاک چین دیگر است که در حال حاضر تحت توسعه است و تمرکز اصلی آن قابلیت قراردادهای هوشمند است. در EOS از وب‌اسمبلی برای اجرای کد قرارداد هوشمند استفاده می‌شود و انتظار می‌رود که برای توسعه قراردادها در این شبکه زبان C++ مناسب ترین زبان باشد.

توابع قراردادهای هوشمند کاملاً شبیه شبکه اتریوم کار می‌کنند اما تفاوت‌های قابل توجهی بین این دو وجود دارد. مثلاً EOS از مکانیزم اجماع اثبات سهام برای حاکمیت بر تراکنش‌ها استفاده می‌کند اما اتریوم از اثبات کار.

اثبات کار یعنی کاربران باید برای درخواست یک سرویس از شبکه کار خاصی انجام دهند اما در اثبات سهام کاربران می‌توانند بر اساس تعداد توکن‌هایی که در حساب خودشان دارند، به این سرویس‌ها دسترسی داشته باشند. معمولاً در شبکه‌های اثبات کاری کاربران باید کارمزد (گس) خرج کنند اما در اثبات سهام باید برای دسترسی به سرویس‌ها توکن شبکه را داشته باشند.

مهم ترین مزیت ذکر شده برای پروتکل اثبات سهام، حذف کارمزد از شبکه است. به این ترتیب کاربران این شبکه می‌توانند بر حسب تعداد توکن‌هایی که در مالکیت خود دارند از پهنای باند و فضای ذخیره اطلاعات شبکه استفاده کنند.

این ویژگی پروتکل‌ها امکان فریز کردن و تعمیر اپلیکیشن‌های EOS را (بدون ایجاد اختلال در سایر قراردادهای هوشمند EOS) فراهم می‌کند. بعلاوه EOS به صورتی تنظیم شده که یک نظام قانونی داشته باشد که برای حل اختلافات کاربران از آن استفاده می‌شود.

EOS از تکنولوژی Graphene استفاده می‌کند که ظرفیت پردازش 10 تا 100 هزار تراکنش را در هر ثانیه دارد. همچنین امکان استفاده از موازی سازی برای رشد شبکه هم وجود دارد که ممکن است تعداد تراکنش‌های قابل اجرا را تا میلیون‌ها عدد در ثانیه برساند.

این امکانات باعث شده که EOS به صورت منحصربفرد و خاصی مقیاس پذیر شود و از نظر اقتصادی و تجاری یک پلتفرم قرارداد هوشمند عملی و یکی از رقبای مهم اتریوم محسوب شود.

چه صنایعی می‌توانند از قراردادهای هوشمند استفاده کنند؟

آشنایی با طرز کار قراردادهای هوشمند و پلتفرم‌هایی که برای کار با این قراردادها طراحی شده اند اطلاعات زمینه‌ای خیلی خوبی محسوب می‌شود اما درک کاربردهایی که در ادامه راجع به آنها صحبت می‌کنیم باعث می‌شود که تاثیر واقعی قراردادهای هوشمند بر دنیای واقعی و آینده را درک کنید.

در ادامه 5 صنعتی که می‌توانند از قراردادهای هوشمند استفاده کنند را معرفی می‌کنیم.

کاربرد قراردادهای هوشمند در حوزه املاک

برای حل برخی از مشکلات مهمی که بر بازار املاک و مستغلات تاثیرگذار هستند نیاز به تعامل مستقیم با آژانس‌ها، مالکان، بازرسان و ارائه دهندگان خدمات مختلف است تا تمام مراحل در فرایند اجاره یا خرید یک ملک را بررسی و تایید کنند.

قراردادهای هوشمندی که برای اتوماسیون قراردادهای اجاره طراحی شده اند می‌توانند با رفع نیاز به اجرای تراکنش‌های رودررو بسیاری از این فرایندها را ساده سازی کنند. این قراردادها می‌توانند کارهایی مثل فرایند تحقیق درباره ملک، مدیریت اجاره املاک و جابجایی‌های پولی برای کمپانی‌های حوزه املاک را بهبود ببخشند.

Rentberry یک پلتفرم اجاره غیرمتمرکز و یک نمونه از کسب و کارهایی است که کارهایی همچون پرداخت اجاره، مدیریت واریزها و حتی میزبانی خانه‌های خالی را با استفاده از قراردادهای هوشمند انجام می‌دهد. با Rentberry مالک و مستاجر یک قرارداد اجاره را امضاء و تایید می‌کنند. این قرارداد به صورت یک قرارداد هوشمند است که وارد یک بلاک چین شده و غیرقابل تغییر خواهد بود.

کد قرارداد هوشمند طوری تنظیم می‌شود که پرداخت‌های اجاره بر اساس یک زمانبندی از قبل مشخص شده تحویل داده شوند. می‌توان قبل از ورود این شرایط به کد در رابطه با آنها مذاکره کرده و به توافق رسید. شرایط ودیعه‌ها در ابتدای قرارداد تنظیم می‌شوند و تا انتهای دوره اجاره مبالغ بدهی به صورت خودکار واریز شده و مابقی به حساب برمی گردد.

این یک مثال خوب از نحوه استفاده از قراردادهای هوشمند جهت تهیه یک رکورد قابل رهگیری برای قرارداد اجاره است که از کلاهبرداری‌های مختلف در طی فرایند اجاره ملک پیشگیری می‌کند.

کاربرد قراردادهای هوشمند در مدیریت زنجیره تامین

بحث زنجیره تامین در یک صنعت شامل انبار کردن و جابجایی اقلام فیزیکی از طریق راه‌های زمینی، دریایی و هوایی است که یکی از پیچیده ترین صنایع در جهان محسوب می‌شود چون برای اطمینان از اینکه همه اقلام به مقصد می‌رسند باید هر آیتم به صورت منحصربفرد رهگیری شود و برای رسیدن یک آیتم به مقصد تعیین شده تراکنش‌های مختلفی اجرا شود.

هر چند بیشتر سازمان‌های حوزه زنجیره تامین ابزارهایی برای رهگیری دیجیتال بسته‌ها و مدیریت دارایی‌ها دارند اما معمولاً این ابزارها بسیار پرهزینه هستند و بیشتر مراحل آنها باید توسط انسان‌ها طی شود از جمله اسکن بسته‌ها، بروزرسانی دفتر کل، پرداخت فاکتورها و غیره.

کسب و کارهای حوزه تدارکات زنجیره تامین می‌توانند با استفاده از تکنولوژی قراردادهای هوشمند بسیاری از جنبه‌های عملیاتی خودشان را اتوماسیون کنند. Chain Business Insights که یک شرکت تحقیقاتی مستقل است متمرکز بر درک کاربردهای بلاک چین در مدیریت زنجیره تامین شده و اخیراً یک خلاصه تحقیقاتی منتشر کرد که چندین مزیت کلیدی قراردادهای هوشمند را شناسایی کرده است.

این مزایا عبارتند از:

• قابلیت مشاهده و اعتبارسنجی اجناسی که در حال جابجایی هستند.
• کاهش هزینه‌ها
• اجرای خودکار
• شفافیت شرایط قرارداد (سرراست بودن قراردادها)
• محافظت از کلاهبرداری و جعل
• قابلیت اتصال

اما در عین حال این شرکت خاطر نشان کرده که پیاده سازی این تکنولوژی در سطح کل صنعت ممکن است سخت باشد. چون باید قوانین مشخص شده و پروتکل‌ها و استانداردهای کارآمدی برای حفظ حریم خصوصی و امنیت در هنگام استفاده از قراردادهای هوشمند طراحی شوند.

ShipChain و VeChain دو پروژه بلاک چین هستند که در حال کار برای ارائه قابلیت قراردادهای هوشمند در صنعت زنجیره تامین هستند. Shipchain قصد دارد رهگیری بسته‌ها را بهبود ببخشد و بهره وری مسیرهای حمل و نقل را به کمک تکنولوژی بلاک چین به حداکثر برساند و VeChain امیدوار است امنیت زنجیره تامین را با استفاده از قراردادهای هوشمند و سایر زیرساخت‌های بلاک چین افزایش دهد تا مانع سرقت و کلاهبرداری شود.

کاربرد قراردادهای هوشمند در حوزه خدمات مالی

بورس نزدک در مقاله‌ای با عنوان "قراردادهای هوشمند و آینده بانکداری" اعلام کرده مشکل اصلی که مانع پذیرش گسترده قراردادهای هوشمند می‌شود، بحث دسترسی به اینترفیس‌های هوشمند بین شبکه‌های بلاک چینی که قراردادهای هوشمند در آنها اجرا می‌شوند و بقیه دنیا است.

با توجه به این نکته گروه‌های صنعتی مثل FinTech Network و Zerado هنوز باور دارند که اگر بانک‌ها بتوانند به درستی تشخیص دهند که چگونه قراردادهای قانونی را در قراردادهای هوشمند کدگذاری کنند، این قراردادها می‌توانند مزایای زیادی برای آنها داشته باشند. برای دستیابی به این هدف احتمالا بانک‌ها باید از تکنولوژی قراردادهای هوشمند و زیرساخت‌های بلاک چینی استفاده کنند که در زیرساخت خدمات مالی (شبکه‌های بانکی، شبکه‌های بیمه و غیره) قابل استفاده باشد.

چنین سیستمی می‌تواند با فراهم کردن امکان پرداخت ارز فیات از یک حساب بانکی پس از برآورده شدن شرایط قرارداد، باعث حذف تاخیرهایی شود که معمولاً در اثر وجود نهادهای متمرکز مثل شرکت‌های تسویه وجوه ایجاد می‌شود. همچنین این قراردادهای هوشمند اطمینان می‌دهند که همه گزارشات مالیاتی و قانونی به صورت خودکار آماده و ارسال خواهند شد.

بعلاوه قانونگذاران می‌توانند به همه تراکنش‌ها دسترسی داشته و رکوردهای آنها را بخوانند و بررسی کنند که همه طرف‌ها قوانین مربوطه را رعایت می‌کنند. چنین سیستمی در صورت اجرای درست و مناسب یک پلتفرم امن، خصوصی و مقیاس پذیر برای همه طرف‌های دخیل در تراکنش فراهم می‌کند.

اما این کار در عمل ساده نیست؛ موانع دیگری وجود دارند که مانع از به کار بردن قراردادهای هوشمند توسط بیشتر شرکت‌های خدمات مالی می‌شوند.

اولاً نهادهای قانونی که در هر کشوری بر موسسات مالی حاکمیت دارند، باید مقرراتی بر اساس قراردادهای هوشمند تنظیم کنند که قادر به محافظت از جمعیت تحت پوشش این قراردادها باشند. چنین مقرراتی به اطمینان از این که این قراردادها قابل اعمال و امن باشند، کمک می‌کنند.

این تکنولوژی باید به اندازه‌ای امن باشد که بتوان از آن به صورت گسترده در این صنعت استفاده کرد چون رکوردهای تراکنش‌ها برای همه کاربران قابل مشاهده خواهند بود. در نتیجه ممکن است سوالات مختلفی شکل بگیرد از جمله اینکه "چه داده‌هایی را باید با همه اعضای این شبکه به اشتراک گذاشت؟" یا "کاربران چطور می‌توانند صحت داده‌هایی که از طریق سرویس‌های اوراکل به بلاک چین تزریق می‌شوند را تایید کنند؟"

هر زمان بتوان پاسخ واضحی برای این سوالات و مسائل مربوط به بحث حاکمیت و کنترل پیدا کرد، قطعاً شاهد تسریع استفاده از قراردادهای هوشمند در صنعت خدمات مالی خواهیم بود.

کاربرد قراردادهای هوشمند برای موسسات دولتی

قراردادهای هوشمند به عنوان راهکاری برای مشکلات موجود در دولت‌ها همچون مدیریت قرارداد، تشخیص هویت و رای گیری محسوب می‌شوند. یک نمونه از این راهکارها استفاده از بلاک چین برای ثبت وعده‌های مدیران دولتی و اطمینان از تحقق این وعده‌هاست.

می‌توان از این قراردادهای هوشمند برای ثبت موافقت تخصیص بودجه به مسائل مختلف توسط مدیران استفاده کرد و وقتی این مبلغ ارسال شد، افراد جامعه از تحقق این وعده مطلع می‌شوند. اگر این مبلغ تا تاریخ از پیش تعیین شده واریز نشود، قرارداد به شکل متفاوتی اجرا می‌شود و کاربران اطلاع پیدا می‌کنند که این وعده تحقق نیافته است.

در یک مثال دیگر دولت امریکا در حال حاضر به دنبال راه‌هایی برای استفاده از قراردادهای هوشمند جهت بهبود سیستم‌های مورد استفاده در مزایده‌های پیمانکاران عمومی است. عده‌ای هم بر این باورند که می‌توان از قراردادهای هوشمند برای ایجاد یک دفتر کل رای گیری غیرقابل هک که همه شهروندان به آن دسترسی داشته باشند استفاده کرد.

البته چنین سیستمی باید کاملاً امن باشد و بتواند هویت اشخاص را بدون تهدید اطلاعات شخصی آنها در بلاک چین بررسی و تایید کند.

کاربرد قراردادهای هوشمند در حوزه مراقبت‌های بهداشتی

حوزه مراقبت‌های بهداشتی یک صنعت وسیع و گسترده است. تراکنش‌های این بخش درصد عظیمی از اقتصاد بسیاری از کشورها را تشکیل می‌دهند بخصوص در امریکا که حدود یک پنجم از مخارج در این کشور را شامل می‌شوند.

با توجه به تعداد زیاد تراکنش‌هایی که در سطح جهان اجرا می‌شوند، سازمان‌های حوزه مراقبت‌های بهداشتی داده‌های زیادی را با یکدیگر مبادله می‌کنند. برخی از این داده‌ها عمومی و برخی فوق العاده حساس و شخصی هستند. بنابراین حفظ امنیت این داده‌ها یکی از دغدغه‌های مهم سازمان‌های بهداشتی محسوب می‌شود. در عین حال باید توجه داشت که دقت داده‌ها به اندازه حفظ حریم خصوصی اهمیت دارد چون دقیق نبودن نمودار مربوط به وضعیت بیمار می‌تواند منجر به درمان نادرست شود و حال بیمار را وخیم تر کند.

می‌توان از بلاک چین برای ذخیره داده‌های مختلف مربوط به وضعیت سلامت بیمار به روشی دقیق و کاملاً رمزنگاری شده و با امضای دیجیتال استفاده کرد. بیماران می‌توانند با توزیع مستقیم کلید دسترسی خودشان بین اعضای قابل اعتماد کادر پزشکی، انتخاب کنند چه کسی مجاز است به اطلاعات سلامت آنها دسترسی داشته باشد.

به این ترتیب خطر جعل و کلاهبرداری به حداقل رسیده و بیماران، پرستاران و سازمان‌های مراقبت بهداشتی می‌توانند با یکدیگر در معامله باشند. Patientory یکی از پروژه‌های بلاک چین است که در 3 روز اول ICO خود موفق به جذب بیش از 7 میلیون دلار سرمایه شد و هدف آن بهبود مکانیزم‌های ذخیره و مدیریت داده‌های بیماران بود.

به این ترتیب سازمان‌های بهداشتی می‌توانند قراردادهای هوشمندی ایجاد کنند که قادر به تبادل دقیق داده‌های حوزه سلامت با سایر موسسات بهداشتی باشند و بتوانند تراکنش‌های بین سازمانی را با سرعت بسیار بیشتری اجرا کنند. این تراکنش‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند به صورت خودکار اجرا می‌شوند.

چالش‌های موجود در زمینه استفاده از قراردادهای هوشمند

قراردادهای هوشمند می‌توانند منجر به تحولاتی در دنیای ما شوند. اما قراردادهای هوشمندی که امروزه وجود دارند عالی و بدون نقص نیستند. در ادامه سه چالش مهم قراردادهای هوشمند که نیاز به رسیدگی دارند را بررسی می‌کنیم.

ایجاد اطمینان نسبت به استفاده از قراردادهای هوشمند

دستیابی به پذیرش گسترده این تکنولوژی مستلزم جلب اعتماد عمومی از طریق ایجاد اطمینان از محافظت حقوق شخصی، دارایی‌ها، هویت و امنیت افراد است. از این جهت مهم ترین نگرانی در رابطه با قراردادهای هوشمند امروزی نیاز به پر کردن خلا بین قراردادهای قانونی سنتی و قراردادهای هوشمند امروزی است.

برای ایجاد چنین مکانیزم‌های محافظتی، توسعه دهندگان قراردادهای هوشمند باید چگونگی ایجاد اپلیکیشن‌های قرارداد هوشمند امن و کاملاً عاری از باگ را تشخیص دهند. چنین قراردادهایی باید از نظر طراحی انعطاف پذیر باشند چون ممکن است نیاز به تطبیق این قراردادها با قوانین و مقرراتی که دائماً در حال تغییر هستند وجود داشته باشد. در عین حال بلاک چین باید بتواند سطح مناسبی از حریم خصوصی را برای کاربران فراهم کند چون به اشتراک گذاشتن این حجم از اطلاعات در رابطه با برخی تراکنش‌ها ممکن است ناخواسته برخی کاربران را در معرض خطر قرار دهد.

مسئله اوراکل

مسئله اوراکل یکی از موانع قابل توجه برای پیاده سازی گسترده قراردادهای هوشمند است. در واقع این مسئله نشان می‌دهد که امکان اجرای در لحظه‌ی قراردادهای هوشمند بر اساس وقوع رویدادهایی خاص در دنیای فیزیکی وجود ندارد. همانطور که قبلاً اشاره شد، برای غلبه بر این مشکل باید در بلاک چین از اوراکل‌ها استفاده شود.

اوراکل‌ها می‌توانند خلا موجود در زمینه داده‌های لازم برای قراردادهای هوشمند را رفع کنند اما در مواقعی که اقلام فیزیکی در این مسئله دخیل باشند شرایط می‌تواند بسیار پیچیده تر شود. بر خلاف ارسال یک دیتا استریم مستقیم از یک موسسه مالی یا سرویس نرم افزاری به بلاک چین، ممکن است برای رهگیری اقلام فیزیکی نیاز به فیدهای داده‌ای بیشتری وجود داشته باشد و در نتیجه نیاز به ارسال داده‌های بسیار بیشتری به بلاک چین داشته باشیم.

بعلاوه باید قبل از به کار بردن این داده‌ها در بلاک چین همه آن‌ها تحلیل و بررسی شوند تا از ایجاد اشتباهات پرهزینه پیشگیری شود. بررسی و آپلود این حجم عظیم از داده می‌تواند بسیار پرهزینه باشد. این مسئله در ترکیب با این واقعیت که اوراکل‌ها ذاتاً متمرکز هستند منجر به ایجاد مشکلاتی برای استفاده از آنها در قراردادهای هوشمند می‌شود.

این واقعیت که اوراکل‌ها معمولاً غیرمتمرکز هستند باعث شده که نیاز به مداخله انسانی در بلاک چین ایجاد شود. اگر داده‌های ارائه شده دقت کاملی نداشته باشند، ممکن است منجر به ایجاد اختلال در عملکرد قراردادهای هوشمند شوند.

محدودیت‌های خاص پلتفرم

در نهایت طراحی پلتفرم بلاک چینی که برای ایجاد قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود هم می‌تواند یکی از دغدغه‌های مهم محسوب شود. اگر شبکه مقیاس پذیر نباشد و برای نگه داشتن حجم عظیمی از تراکنش‌ها طراحی نشده باشد قراردادهای هوشمندی که در چنین پلتفرمی میزبانی می‌شوند، به صورت بهینه عمل نخواهند کرد.

هزینه‌های مربوط به استفاده از پلتفرم هم ممکن است افزایش پیدا کند بخصوص در پلتفرم‌های مبتنی بر مکانیزم اثبات کار مانند اتریوم. به طور مشابه اگر شبکه قابلیت‌های امنیتی لازم را نداشته باشد، ممکن است مجرمین سایبری یا باگ‌های شبکه منجر به تهدید امنیت قراردادهای هوشمند در چنین شبکه‌ای شوند.

آینده قراردادهای هوشمند: پتانسیل‌های انقلابی

در حال حاضر مطالعات وسیعی برای کاهش تاثیر این محدودیت‌ها اجرا شده است.

دو راهکاری که برای مسئله اوراکل پیشنهاد شده اند، عبارتند از:

• تحمیل مالیات سنگین علیه سرویس‌های اوراکلی که داده‌های ناقص ارائه می‌کنند.
• استفاده از چندین اوراکل به عنوان منبع اطلاعات در شبکه‌های بلاک چین برای اطمینان از وجود یک سطح اطمینان قابل قبول درباره داده‌ها پیش از ورود آنها به پلتفرم.

با افزایش تلاش‌ها برای حل این مشکل به راهکار آن نزدیک تر می‌شویم.

در عین حال پلتفرم‌های قرارداد هوشمند طوری طراحی می‌شوند که مستقل، دقیق و شفاف تر شوند. تکنولوژی مورد استفاده برای تقویت مکانیزم‌های دفاعی این پلتفرم‌ها هم هر روز در حال رشد و پیشرفت است.

مزایای هدایت کسب و کارها به حوزه دیجیتال بسیار گسترده است و ارزش پیشگیری از کلاهبرداری و جعل که توسط قراردادهای هوشمند فراهم شده بدون شک بسیار زیاد است. بنابراین با توسعه و استفاده از قراردادهای هوشمند در همه صنایعی با حجم بالا فاصله چندانی نداریم.

این شرایط تضمین می‌دهد که قراردادهای هوشمند یک سنگ بنای مهم در اقتصاد آینده و بخشی از زندگی روزمره کاربران خواهد بود.