نکات کلیدی

• صرف ریسک در واقع همان بازده اضافه‌ای است که هنگام انتخاب یک سرمایه‌گذاری پرریسک‌تر انتظار آن را دارید.
• بسته به عواملی مثل نوسان بازار، احتمال عدم بازپرداخت مبلغ قرض گرفته شده یا میزان سختی فروش یک دارایی انواع مختلفی از صرف ریسک وجود دارد.
• آشنایی با صرف ریسک به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاری‌های ارزشمندتر را متناسب با سبک معاملاتی و ریسک پذیری خودشان انتخاب کنند.

مقدمه

هدف از سرمایه‌گذاری، رسیدن به یک بازده خوب بدون ایجاد ریسکی بیشتر از حد قابل تحمل است. برخی دارایی‌ها امن‌تر تلقی می‌شوند مثل اوراق قرضه دولتی یا طلا. از طرف دیگر، سرمایه‌گذاری روی دارایی‌هایی مثل بورس، ارزهای دیجیتال یا املاک معمولاً به منزله پذیرش ریسک بیشتر است.

صرف ریسک یک مفهوم مفید است و به سرمایه‌گذارانی که به دنبال افزایش ارزش دارایی خودشان همزمان با در نظر داشتن ریسک‌های بالقوه هستند، کمک می‌کند.

صرف ریسک چیست؟

زمانی که روی گزینه‌های پرریسک‌تر سرمایه‌گذاری می‌کنید، طبیعتاً انتظار بازده بیشتری را دارید. به همین مبلغ اضافه‌ای که در مقایسه با سرمایه‌گذاری امن‌تر امیدوار به رسیدن آن هستید، صرف ریسک گفته می‌شود. در واقع صرف ریسک اختلاف بین بازده مورد انتظار از یک سرمایه‌گذاری پرریسک و بازده مورد انتظار از یک سرمایه‌گذاری امن است.

مثلاً در دولت آمریکا، اوراق قرضه دولتی امن محسوب می‌شوند چون احتمال تأخیر دولت در پرداخت سود آنها کم است. اگر تصمیم به سرمایه‌گذاری روی گزینه‌ای بگیرید که کمتر قابل پیش بینی است، قطعاً انتظار دارید که در ازای چنین ریسکی به سود بیشتری برسید. به تفاوت بین بازده بالقوه یک گزینه امن با یک گزینه پرریسک‌تر، صرف ریسک گفته می‌شود.

اگر سود اوراق قرضه آمریکایی 2 درصد و سود اوراق قرضه شرکتی 5 درصد باشد، صرف ریسک این دو 3 درصد خواهد بود. شرکت باید پتانسیل سود بیشتری داشته باشد چون احتمال زیادی وجود دارد که در پرداخت‌ها تأخیر کرده یا کسب و کارش را به کلی تعطیل کند.

صرف ریسک چه اهمیتی دارد؟

مهم‌ترین دلیل اهمیت صرف ریسک برای سرمایه‌گذاران، این است که این مفهوم به مقایسه گزینه‌های مختلف کمک می‌کند. همیشه انتخاب گزینه‌ای با بیشترین بازده عاقلانه نیست چون باید سطح ریسک و احتمال متضرر شدن را هم در نظر داشته باشید.

صرف ریسک یا همان ریسک پریمیوم در مدل‌های مورد استفاده افراد حرفه‌ای هم اهمیت دارد مثل مدل قیمت گذاری دارایی سرمایه‌ای (CAPM) که نشان می‌دهد با در نظر گرفتن سطح ریسک یک سرمایه‌گذاری، در حالت ایده آل باید انتظار چه میزان سود را داشت.

مهم‌تر اینکه، با در نظر داشتن صرف ریسک می‌توانید سرمایه‌گذاری را تنوع بخشی کنید. با داشتن ترکیبی از دارایی‌های مختلف که صرف ریسک متفاوتی دارند، می‌توانید بین دنبال کردن بازده بیشتر و کاهش سطح ریسک توازن برقرار کنید.

انواع صرف ریسک

سرمایه‌گذاران به دلایل مختلف به دنبال سود بیشتر در قبال ریسک پذیری هستند؛ در نتیجه صرف ریسک هم انواع مختلفی دارد.

مثلاً صرف ریسک سهام؛ میزان ریسک اضافه سرمایه‌گذاری روی سهام به جای گزینه‌های امن‌تر مثل اوراق قرضه دولتی است. به طور کلی، نوسان سهام بیشتر است در نتیجه صرف ریسک بیشتری هم دارد.

نوع بعدی صرف ریسک، مربوط به صرف ریسک اعتباری است؛ یعنی ریسک قرض دادن پول به افرادی که ممکن است آن را بازپرداخت نکنند مثل شرکت یا کشوری که شرایط اقتصادی باثباتی ندارد.

صرف ریسک نقدینگی هم یکی دیگر از انواع ریسک است. یعنی سرمایه‌گذاری روی دارایی‌های خاصی مثل بعضی انواع املاک یا آیتم‌های کمیابی که ممکن است فروش آنها آسان نباشد. برای این که چنین دارایی‌هایی ارزش سرمایه‌گذاری را داشته باشند، باید پتانسیل بازده بیشتری هم داشته باشند.

صرف ریسک کریپتو

ارزهای دیجیتال هم صرف ریسک خاص خودشان را دارند. از آنجایی که بازار کریپتو نسبتاً نوپا بوده و می‌تواند بسیار پرنوسان باشد، معمولاً سرمایه‌گذاران انتظار دارند که بازده این بازار هم نسبت به بورس و سهام بیشتر باشد.

بیت کوین گزینه امن‌تری تلقی می‌شود و آلت کوین‌ها ریسک بیشتری دارند. مسائلی مثل نوسان قیمت، تغییر قوانین، راگ پول‌ها، ریسک هک و تغییر اوضاع هم باعث افزایش عدم قطعیت سرمایه‌گذاری در حوزه کریپتو شده‌اند.

نحوه محاسبه صرف ریسک

محاسبه صرف ریسک کاملاً ساده است. کافیست بازده قابل انتظار از یک سرمایه‌گذاری امن (مثل اوراق قرضه دولتی) را از بازده گزینه‌های پرریسک‌تر کم کنید. مثلاً اگر اعتقاد دارید که سهامی می‌تواند 8 درصد در سال برای شما سودآوری داشته باشد و بازده یکی از اوراق دولتی 3 درصد است، صرف ریسک در این حالت 5 درصد خواهد بود.

این عدد ثابت و غیرقابل تغییر نیست. بسته به اتفاقاتی که در بازار رخ می‌دهد، حس و حال سرمایه‌گذاران و ویژگی‌های خاص یک سرمایه‌گذاری، امکان افزایش یا کاهش صرف ریسک وجود دارد.

عوامل تأثیرگذار بر صرف ریسک

صرف ریسک دائماً در حال افزایش و کاهش است. عواملی مثل وضعیت اقتصاد یا وارد شدن شوک ناگهانی به بازار می‌توانند باعث افزایش یا کاهش ریسک پذیری سرمایه‌گذاران شوند. در هنگام ایجاد بی ثباتی، صرف ریسک افزایش پیدا می‌کند و بالعکس.

همچنین، این موضوع به ویژگی‌های سرمایه‌گذاری مورد نظر هم ارتباط دارد. سرمایه‌گذاری‌های جدیدتر، پرنوسان‌تر یا سرمایه‌گذاری‌هایی که امکان فروش فوری آنها کمتر است، صرف ریسک بیشتری دارند. انتشار اخبار مهم یا رویدادهای اقتصاد کلان هم می‌تواند روی صرف ریسک در کل یک صنعت یا کشور تأثیرگذار باشد.

جمع بندی

درک مفهوم صرف ریسک برای افرادی که به دنبال سرمایه‌گذاری هوشمندانه هستند، اهمیت زیادی دارد. آشنایی با این مفهوم، نحوه محاسبه آن و عواملی که باعث تغییر آن می‌شوند به شما برای ایجاد پورتفولیویی سازگار با اهداف و سطح ریسک پذیری خودتان کمک می‌کند.

در نهایت، صرف ریسک هم به ما یادآوری می‌کند که اگر به دنبال بازده بیشتر هستیم باید ریسک پذیری بیشتری هم داشته باشیم. در مجموع باید سعی کنید مناسب‌ترین حالت را از نظر ریسک و سود برای خودتان انتخاب کنید.