خلاصه

در این مطلب به معرفی توکن‌های اکسچنج، کاربرد، طرز خرید و نکاتی برای بررسی آنها با توجه به ماجرای اخیر FTX می‌پردازیم.

ششم نوامبر 2022، مدیرعامل بایننس بزرگترین اکسچنج جهان اعلام کرد که شرکت او موجودی FTT خودش (توکن بومی اکسچنج FTX) را لیکوئید می‌کند.

این اعلامیه باعث شروع فروش دسته جمعی FTT شده در نتیجه یکی از 5 اکسچنج بزرگ جهان را به زانو درآورد. در اثر این اتفاق، FTX یک بحران مالی بسیار بزرگ را تجربه کرد و 5 میلیارد دلار از دارایی مشتریان این اکسچنج ظرف یک روز برداشت شد تا حدی که این اکسچنج نقدینگی کافی برای پوشش این برداشت‌ها را نداشت.

پس از ماجرای FTX، گزارشات مختلفی منتشر شد که نشان می‌داد FTX و صندوق پوشش ریسک Alameda متعلق به سم بنکمن فراید مدیرعامل سابق FTX از توکن FTT به عنوان وثیقه استفاده می‌کردند. این گزارشات باعث شدند که توکن‌های اکسچنج‌ها زیر ذره بین مردم قرار بگیرند.

در این مقاله نگاهی به توکن‌های اکسچنج‌ها مثل FTT، کاربرد و ریسک آنها می‌پردازیم.

توکن اکسچنج چیست؟

توکن اکسچنج به توکن بومی تولید شده توسط شرکتی که اکسچنج را اداره می‌کند، گفته می‌شود و معمولاً به آن توکن کاربردی هم گفته می‌شود چون در اکسچنج مربوطه یک کاربرد مشخص برای آن تعریف شده است.

شناخته شده‌ترین نمونه از توکن‌های اکسچنج‌ها، BNB از بایننس (بزرگترین توکن اکسچنج از نظر ارزش بازار) و FTT از FTX هستند. سایر توکن‌های شناخته شده در این زمینه عبارتند از KCS (کوکوین)، LEO (بیت‌فینکس)، CRO (کریپتو دات کام)، OKB (OKX) و غیره.

توکن اکسچنج‌ها چه کاربردی دارد؟

اکسچنج‌ها به دلایل مختلف توکن اختصاصی خودشان را عرضه می‌کنند از جمله ایجاد انگیزه برای استیک کردن توکن توسط مشتریان، پوشش هزینه‌های تراکنش، افزایش نقدینگی و سرمایه و استفاده از آن به عنوان توکن حاکمیتی (برای اکسچنج‌های تحت نظارت یک DAO).

در مورد بایننس، BNB علاوه بر کاربردهایی که در زنجیره BNB دارد (شبیه به گس اتریوم) نقش یک توکن حاکمیتی را هم بازی می‌کند.

به گفته بایننس، داشتن BNB امکان شنیده شدن صدای سرمایه گذاران را فراهم می‌کند و برای شرکت در حاکمیت غیرمتمرکز درون زنجیره‌ای BNB Chain ضروری است.

دارندگان توکن کوکوین هم مشمول تخفیف در کارمزد اجرای تراکنش و سایر هزینه‌های مربوطه می‌شوند. درصد تخفیفی که به سرمایه گذار تعلق می‌گیرد، بر اساس تعداد توکن‌های KCS او محاسبه می‌شود. همچنین، دارندگان توکن KCS می‌توانند از آن برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها استفاده کنند.

توکن CRO از کریپتو دات کام هم تخفیف‌ها و پاداش‌های اختصاصی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. با رشد اکوسیستم کریپتو دات کام، مزایای دیگری مثل کاهش کارمزد، افزایش پاداش وام دهی و غیره به دارندگان این توکن‌ها تعلق می‌گیرد.

نحوه خرید توکن اکسچنج‌ها

همانطور که از نام این توکن‌ها مشخص است، سرمایه گذاران می‌توانند آنها را از طریق اکسچنج مربوطه بخرند. در برخی از موارد، مثل توکن FTT از FTX می‌توان این توکن‌ها را از اکسچنج‌های رقیب هم خرید.

معمولاً سرمایه گذاران باید این توکن‌ها را با یک ارز دیجیتال دیگر مثل بیت‌کوین یا اتریوم بخرند. برای انجام این کار باید یک حساب ایجاد کرده و فرایند احرازهویت را طی کنید.

در بعضی از اکسچنج‌ها، یکسری از توکن‌ها فقط در مناطقی خاص در دسترس هستند. مثلاً FTT در آمریکا و سایر مناطق ممنوعه در دسترس نیست که در سایت خود FTX هم به این موضوع اشاره شده است.

توکن‌های اکسچنج چه ریسک‌هایی دارند؟

در رابطه با اکسچنج‌هایی مثل FTX که جزء بازیگران مهم دنیای کریپتو هستند، خرید توکن اکسچنج ایده خوبی به نظر می‌رسد. اما باید به میزان توکنی که در اختیار اکسچنج‌های رقیب قرار دارد هم دقت داشت.

همانطور که قبلاً اشاره شد، بایننس تعداد زیادی توکن FTT داشت یعنی 23 میلیون توکن به ارزش 529 میلیون دلار؛ به این دلیل که بایننس جزء اولین سرمایه گذاران FTX در سال 2019 بود و زمانی که در جولای 2021 FTX سهم بایننس را نقد کرد، آن را به صورت توکن FTT پرداخت کرد.

وقتی بایننس اعلام کرد که کل پوزیشن خودش را لیکوئید می‌کند، یک بحران نقدینگی ایجاد شد و باعث ریزش 85.6 درصدی ارزش FTT شد.

ریسک بعدی سرمایه گذاری در توکن‌های اکسچنج‌ها، ریسکی موسوم به ریسک طرف مقابل است که بیشتر مربوط به کوین‌های باثبات است و صادر کننده آن ادعا می‌کند که توکن مربوطه پشتوانه ارزی واقعی دارد. توکن‌های اکسچنج‌ها هم ریسک مشابهی دارند یعنی باید بررسی کرد چه پشتوانه‌ای برای آنها وجود دارد.

آیا اکسچنج مورد نظر، نقدینگی لازم برای پشتیبانی از توکن خودش را دارد یا اندوخته خاصی برای پشتیبانی از آن وجود دارد تا در شرایطی مثل آنچه برای FTX رخ داد، مشکل حادی ایجاد نشود یا خیر.

از آنجایی که ممکن است سرمایه گذاران برای دریافت این توکن‌های اکسچنج نیاز به پرداخت بیت‌کوین یا اتر داشته باشند، اگر ارزش این توکن‌ها ریزش کند، راهی برای برگشت اتر یا بیت‌کوین پرداختی وجود ندارد. این ریسک برای توکن‌های استیکینگ هم وجود دارد.

توکن‌های استیکینگ در یک شبکه یا اکسنچ قفل می‌شوند و در مدت زمان استیک شدن، سرمایه گذار امکان جابجایی یا ترید کردن آنها را ندارد. اگر در این شرایط یک حمله سایبری یا حادثه مهم رخ داد، ممکن است توکن‌های کاربران هم از دست بروند.

آیا می‌دانستید؟

همه توکن‌های اکسچنج‌ها با والت‌های سخت‌افزاری سازگار نیستند. پیش از انتخاب، حتماً لیست توکن‌ها و کوین‌های تحت پشتیبانی والت موردنظرتان را بررسی کنید.

در دنیای ارزهای دیجیتال همیشه گفته شده که اگر کلید یک ارز دیجیتال در اختیار شما نباشد، مالک آن نیستید. اما در مواردی مثل FTX و لونای ترا، قرار داشتن کوین‌ها در والت سخت‌افزاری هم کمکی به حفاظت از ارزش آنها نکرد.