زمانی که یک مؤسسه بزرگ مثل اکسچنج FTX دچار مشکل می‌شود، سایر بخش‌های صنعت کریپتو هم با آن سقوط می‌کنند.

در دنیای اقتصاد به این پدیده سرایت یا تمایل به انتشار یک بحران مالی به سایر مؤسسات، بازارها و مناطق گفته می‌شود.

از زمان ثبت ورشکستگی FTX در 11 نوامبر، شرکت‌های مختلفی ارتباط خودشان با FTX و سایر شرکت‌های مرتبط با آن یعنی FTX US و Alameda Research را فاش کردند. در این حالت منظور از ارتباط قرض دادن یا قرض گرفتن پول، سرمایه گذاری یا داشتن سپرده در FTX است.

برای مثال، 10 نوامبر شرکت جنسیس تریدینگ اعلام کرد که میز معاملاتی این شرکت 175 میلیون دلار در حساب تریدینگ FTX خودش سرمایه بلوکه داشته است. این شرکت بعداً برداشت از شعبه وام دهی خودش را به دلیل "آشفتگی بی سابقه بازار" تعلیق کرد.

همان روز، اکسچنج جیمینی که صادر کننده کوینی با همین نام نیز هست، اعلام کرد که ممکن است برداشت وجه از زیرمجموعه این شرکت یعنی Earn با تأخیر انجام شود. این اتفاق یک روز پس از آن صورت گرفت که جیمینی اعلام کرده بود ارتباط مستقیمی با FTX ندارد - در واقع مشخص شد که جیمینی با جنسیس ارتباط داشته و جنسیس هم با FTX در ارتباط بوده است.

پس از این خبر، تریدرهای پروتکل وام دهی Aave هم از ترس احتمال سرایت این مشکل به جیمینی، برای فروش جیمینی دلار صف بستند.

حالا یکسری اطلاعات درون زنجیره‌ای نشان می‌دهند که احتمالاً رویدادهایی که منجر به سقوط FTX شده اند در اصل از سقوط Terraform Labs شروع شده اند که در ماه می‌ سال 2022 رخ داد.

این یعنی، مثل همه رویدادهای مسری اقتصادی، ماجرای FTX هم ریشه در یک رویداد دیگر دارد یعنی از دست رفتن پشتوانه یک به یک TerraUSD با دلار و خروج 40 میلیارد دلار سرمایه از بازار ظرف چند روز.

پس از سقوط TerraUSD، سرایت این رویداد ظرف دو ماه منجر به ثبت پرونده ورشکستگی توسط صندوق پوشش ریسک Three Arrows Capital، پروتکل وام دهی Celsius Network و بروکر Voyager Digital شد.

حتی قبل از ماجرای ترا و FTX هم نمونه‌هایی از سرایت رویدادها در بازار کریپتو مشاهده شده بود.

در سال 2013، FBI بازار جاده ابریشم (Silk Road) در دارک وب را تعطیل کرده و بنیانگذار آن راس اولبریکت را بازداشت کرد. در این بازار، خریداران و فروشندگان از بیت‌کوین برای اجرای تراکنش استفاده می‌کردند چون به مخفی نگه داشتن هویت آنها کمک می‌کرد.

آنطور که نمودارها و داده‌های شرکت تحقیقاتی Mosaic نشان می‌دهند، پس از تعطیلی بازار جاده ابریشم یک هک 96 هزار بیت‌کوینی در یکی دیگر از بازارهای دارک نت به نام Sheep Marketplace گزارش شد؛ بانک مرکزی چین، موسسات مالی را از اجرای تراکنش‌های بیت‌کوینی منع کرد، چارلی شرم مدیرعامل BitInstant به اتهام مدیریت یک اکسچنج به زندان رفت و در نهایت در فوریه 2014 850 هزار بیت‌کوین از اکسچنج Mt. Gox به سرقت رفت.

هک Mt.Gox همچنان بزرگترین هک تاریخ کریپتو محسوب می‌شود.

در زمان هک، این اکسچنج 70 درصد از حجم معاملات بیت‌کوین را به خود اختصاص داده بود. این اکسچنج بزرگ از سال 2010 فعال بود و هک‌های مختلفی را تجربه کرده بود از جمله سرقت 80 هزار بیت‌کوین در سال 2011. اما زمانی که 840 هزار بیت‌کوین - 740 هزار از مشتریان و بقیه از خود کمپانی - در سال 2014 به سرقت رفت، این شرکت کسب و کارش را تعطیل کرد.

قبل از این اتفاق قیمت بیت‌کوین در نوامبر 2013 رکوردشکن شده و به هزار دلار رسیده بود - تقریباً همان زمانی که بنیانگذار جاده ابریشم بازداشت شد. اما دو ماه پس از تعطیلی Mt. Gox قیمت بیت‌کوین به 360 دلار سقوط کرد و کل بازار کریپتو را تحت تأثیر قرار داد.

کوین بیس که در آن زمان یک اکسچنج تازه کار بود به همراه کراکن، بیت استمپ، Blockchain.info (که بعدها به بلاک‌چین دات کام تغییر کرد)، سیرکل و BTC China (BTCC امروزی) یک بیانیه مشترک صادر کرده و در آن "نقض ناراحت کننده حقوق کاربران" را محکوم کرد.

جالب اینجاست که در بیانیه آنها به روش‌های حسابداری مشکوکی اشاره شده بود که در رویداد FTX هم دوباره جلب توجه کردند از جمله "عمل کردن به عنوان یک سرویس کاستدی مستلزم داشتن صلاحیت‌های خاصی است از جمله داشتن سازوکارهای امنیتی مناسبی که بازرسی‌های مستقلی روی آنها انجام شده و به صورت منظم آزمایش می‌شوند؛ ترازنامه و اندوخته کافی، افشاگری‌های مسئولیت پذیرانه و شفاف سازی برای مشتریان و سیاست‌هایی واضح که از دارایی‌های مشتریان برای معاملات اختصاصی یا وام‌های مارجین معاملات لوریج دار استفاده نکنند."

منشأ سرایت

سرایت اصطلاحی نیست که توسط صنعت کریپتو ابداع شده باشد هر چند از زمان شروع بازار خرسی فعلی کریپتو توجه زیادی به خود جلب کرده است.

در اقتصاد، سرایت به بحرانی گفته می‌شود که از یک مؤسسه مالی، بازار یا منطقه شروع شده و بعد به دیگران منتقل می‌شود.

بارها از این اصطلاح برای توصیف وضعیت اکوسیستم کریپتو در سال 2022 استفاده شده اما منشأ اصلی آن اینجا نیست بلکه حوزه اپیدمیولوژی است؛ یکی از شاخه‌های پزشکی که تمرکز آن گسترش و شیوع بیماری‌های واگیردار است. مثلاً کارشناسان بهداشت عمومی از سال 2020 متمرکز بر توقف سرایت بیماری کرونا شده بودند.

پس از سقوط ارزش واحد پول تایلند، بات در ژوئیه 1997 و شرایطی که حالا از آن به عنوان بحران مالی آسیایی 1997 یاد می‌شود، اقتصاددانان از کلمه سرایت استفاده کردند. بحران ناشی از سقوط بات از شرق آسیا به روسیه و در نهایت به آمریکای جنوبی سرایت کرد.

خلاصه

• سرایت به گسترش واقعی یا فرضی یک رویداد نامطلوب در بازار کریپتو از شرکتی به شرکت دیگر گفته می‌شود.
• پیامدهای ناشی از تعطیلی جاده ابریشم و سقوط FTX هر دو جزء نمونه‌هایی از سرایت رویدادها در بازار کریپتو هستند.