توکن‌های غیرقابل تعویض (Non-fungible tokens) یا به اختصار NFT، حاوی اطلاعات شناسایی خاصی هستند که در قراردادهای هوشمند آنها ثبت شده است. همین اطلاعات باعث می‌شود که هر یک از این توکن‌ها از بقیه مجزا باشد بنابراین نمی‌توان آنها را به صورت مستقیم با توکن دیگری معاوضه کرد.

ارزهای دیجیتال، توکن‌های کاربردی، توکن‌های اوراق بهادار و غیره ... دارایی‌های دیجیتال و طبقه بندی آنها همزمان با رشد و پیشرفت تکنولوژی بلاک‌چین و رمزنگاری رو به تکامل هستند. توکن‌های غیرقابل تعویض یا به اختصار NFT نمونه‌ای از تغییرات سریع در این صنعت هستند. در این راهنما به شما خواهیم گفت که توکن تعویض ناپذیر چیست، چطور کار می‌کند و چطور از آنها استفاده می‌شود.

توکن غیرقابل تعویض چیست؟

توکن‌های غیرقابل تعویض حاوی اطلاعات شناسایی خاصی هستند که در قراردادهای هوشمند آنها ثبت می‌شود. همین اطلاعات باعث متفاوت شدن هر توکن از سایر توکن‌ها می‌شود و به همین دلیل امکان معاوضه آنها با یکدیگر وجود ندارد چون هیچ دو توکنی با هم یکسان نیستند. در مقابل، اسکناس‌های بانکی با هم قابل معاوضه هستند و اگر ارزش دو اسکناس با هم برابر باشد، می‌توان آن‌ها را با یکدیگر معاوضه کرد.

در عین حال، بیت‌کوین یک توکن قابل تعویض است. می‌توانید یک بیت‌کوین برای شخصی ارسال کنید و او هم یک بیت‌کوین را برای شما برگرداند چون ارزش این دو برابر است. شاید ارزش بیت‌کوین در هر زمان متفاوت باشد و تغییر کند اما این کوین در اصل همان کوین قبلی است. می‌توانید بخش‌هایی از بیت‌کوین که به آن ساتوشی گفته می‌شود را برای دیگران ارسال یا از آنها دریافت کنید چون توکن‌های تعویض پذیر قابل تقسیم بندی هستند.

توکن‌های غیرقابل تعویض، تقسیم پذیر نیستند. درست مثل یک بلیط کنسرت که نمی‌توان بخشی از آن را برای شخص دیگری ارسال کرد. تکه‌ای از یک بلیط کنسرت به تنهایی ارزشمند نیست و امکان بازخرید آن وجود ندارد.

آیتم‌های قابل جمع آوری در بازی کریپتو کیتیز یک نمونه از اولین توکن‌های تعویض ناپذیر بودند. هر یک از این گربه‌های دیجیتال از دیگران متمایز است و اگر یک کریپتوکیتی برای شخصی ارسال کنید، آنچه که در مقابل دریافت می‌کنید متفاوت خواهد بود مگر اینکه دوباره دقیقاً همان گربه برای شما برگردانده شود.

اطلاعات منحصربفرد یک توکن تعویض ناپذیر مثل یک کریپتو کیتی در قرارداد هوشمند آن ذخیره شده و به شکلی غیرقابل تغییر روی بلاک‌چین آن توکن ثبت می‌شود. کریپتوکیتی‌ها از نوع توکن‌های ERC-721 اتریوم هستند و از پروتکل‌ها و بلاک‌چین اتریوم استفاده می‌کنند.

آیا می‌دانستید؟

در اواخر سال 2018، یک پلیر در بازی مجازی Decentraland به قدری تمایل داشت که به یک لوکیشن دیگر از بازی منتقل شود که حاضر شد 2800000 MANA پرداخت کند تا یک قطعه زمین خاص در بازاری را خریداری کند. در آن زمان ارزش این مقدار MANA معادل با 215200 دلار بود.

ویژگی خاص توکن‌های غیرقابل تعویض چیست؟

توکن‌های غیرقابل تعویض ویژگی‌های منحصربفردی دارند. این توکن‌ها معمولاً به یک دارایی خاص لینک شده اند. امکان استفاده از این توکن‌ها برای اثبات مالکیت آیتم‌های دیجیتال مثل اسکین‌های خاص در بازی یا حتی اثبات مالکیت دارایی‌های فیزیکی وجود دارد.

سایر توکن‌ها مثل سکه و اسکناس معمولی قابل تعویض هستند. توکن‌های تعویض پذیر با هم برابرند، ویژگی‌های یکسانی دارند و ارزش آنها شبیه هم است.

نحوه استفاده از توکن‌های تعویض ناپذیر

درست مثل آیتم‌های قابل جمع آوری از جمله کریپتو کیتی‌ها، می‌توان از توکن‌های تعویض ناپذیر هم برای دارایی‌های دیجیتالی استفاده کرد که باید از یکدیگر متمایز باشند تا ارزش یا کمیابی آنها اثبات شود.

یک نمونه از این توکن‌ها، توکن LAND در Decentraland است. Decentraland یک دنیای مجازی مبتنی بر بلاک‌چین شبیه Second Life است. هر LAND در این بازی مربوط به یک تکه زمین مجازی است که در این دنیا مختصات مشخصی دارد.

SuperRare یک بلاک‌چین دیگر است که توکن‌های غیرقابل تعویضی تولید می‌کند. هنرمندان دیجیتال می‌توانند این توکن‌ها را به تصویر یا گیفی که تولید کرده اند اختصاص دهند. هر توکن نشان دهنده مالکیت یک اثر هنری دیجیتال است و به خالق آن امکان خلق اثر و نگه داشتن حق کپی و مالکیت معنوی آن را می‌دهد. توکن‌ها و این آثار هنری مثل آثار هنری معمولی قابل خرید و فروش هستند.

توکن‌های غیرقابل تعویض در اکسچنج‌ها مبادله نمی‌شوند بلکه در بازارهای دیجیتال خاصی مثل Openbazaar یا بازار LAND مخصوص Decentraland خرید و فروش می‌شوند.

طرز کار توکن‌های تعویض ناپذیر

توکن‌هایی مثل بیت‌کوین و توکن‌های ERC-20 مبتنی بر اتریوم تعویض پذیر هستند. استاندارد توکن تعویض ناپذیر اتریوم که در CryptoKitties و Decentraland استفاده می‌شود، ERC-721 است. امکان تولید توکن‌های تعویض ناپذیر در سایر بلاک‌چین‌های مجهز به قراردادهای هوشمند که از ابزارهای مربوط به این توکن‌ها پشتیبانی می‌کنند وجود دارد. هر چند اتریوم اولین بلاک‌چین مورد استفاده در این حوزه بود، اما NEO، EOS، ترون و NFT هم استانداردهای خاصی برای این موضوع دارند.

توکن‌های غیرقابل تعویض و قراردادهای هوشمند آنها امکان اضافه کردن اطلاعاتی کامل از جمله هویت مالک، ابردادهای غنی یا لینک فایل‌های امن را فراهم می‌کنند. قابلیت توکن‌های غیرقابل تعویض برای اثبات مالکیت دیجیتال، پیشرفت مهمی در دنیای دیجیتال محسوب می‌شود و می‌تواند وعده ایجاد امنیت بدون نیاز به اعتماد را برای مالکیت یا مبادله دارایی‌های مختلف محقق کند.

اما توکن‌های تعویض ناپذیر، پروتکل‌ها و قراردادهای هوشمند آنها همچنان در دست طراحی و ساخت هستند. ایجاد پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز برای مدیریت و تولید توکن‌های تعویض ناپذیر کار نسبتاً پیچیده‌ای است و چالش طراحی استاندارد هم در این زمینه وجود دارد. توسعه بلاک‌چین به شکل یکپارچه انجام نمی‌شود و خیلی از توسعه دهندگان روی پروژه‌های خاص خودشان کار می‌کنند. برای موفقیت این طرح‌ها نیاز به پروتکل‌های یکپارچه و تعامل پذیری آنها حس می‌شود.

آینده

در حال حاضر از توکن‌های تعویض ناپذیر بیشتر در بازی‌ها و برای آیتم‌های قابل جمع آوری و کلکسیون سازی استفاده می‌شود. می‌توان در بازی‌ها از توکن‌های تعویض ناپذیر استفاده کرد تا نماینده آیتم‌هایی مثل لباس یا طراحی‌های خاص باشند و بتوان آنها را به بازی‌های جدید منتقل کرده یا با سایر گیمرها مبادله کرد. اما پتانسیل آنها بسیار بیشتر است و می‌توان از آنها برای کارهای دیگری مثل محافظت از حق کپی رایت، مالکیت معنوی، صدور بلیط، فروش و داد و ستد بازی‌های ویدیویی استفاده کرد.

توکن‌های تعویض ناپذیر امکان ایجاد توکن‌های اوراق بهادار و توکنیزه کردن دارایی‌های واقعی و دیجیتال را فراهم می‌کنند. دارایی‌های فیزیکی مثل املاک و مستغلات هم برای فراهم کردن امکان مالکیت جزئی یا اشتراکی قابل توکنیزه شدن هستند. اگر این توکن‌های اوراق بهادار غیر قابل تعویض باشند، می‌توان مالکیت دارایی‌ها را به صورت کامل پیگیری کرد حتی اگر توکن‌هایی که نشان دهنده مالکیت جزئی هستند، فروخته شوند.

از سایر کاربردهای توکن‌های تعویض ناپذیر می‌توان به صدور گواهینامه دیجیتال، گارانتی و حتی گواهینامه تولد و فوت اشاره کرد. قرارداد هوشمند یک توکن تعویض ناپذیر می‌تواند هویت گیرنده یا مالک آن را به شکل غیرقابل تغییر اثبات کند و امکان ذخیره آن در والت‌های دیجیتال برای دسترسی راحت تر وجود دارد. در آینده کیف پول‌های دیجیتال ما حاوی همه گواهینامه‌ها، مدارک، مجوزها و دارایی‌هایمان خواهد بود.