• متاورس نشان دهنده تحول آینده دنیای اینترنت بر اساس دنیاهای مجازی مشترکی است که کاربران در آنها در قالب یکسری آواتار سه بعدی با هم در تعامل هستند.
• تکنولوژی بلاک‌چین می‌تواند ستون فقرات متاورس باشد و می‌توان از توکن‌های تعویض ناپذیر در فضاهای مختلف متاورسی استفاده کرد.

اگر اخبار دنیای فناوری، بازی یا کریپتو را دنبال می‌کنید احتمالاً قبل از اواخر سال 2021 هم اسم متاورس را شنیده اید یا به احتمال زیاد شما هم پس از ورود فیسبوک به عرصه متاورس با این نام آشنا شده اید.

متاورس نسخه آینده اینترنت است که می‌تواند بسیار فراگیرتر و همه جانبه تر از اینترنت کنونی باشد و هدست‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده نقش مهمی در شکل گیری تجربیات آنلاین کاربران این دنیا و واقعی تر به نظر رسیدن آن دارند - و حتی ممکن است جایگزین فعالیت‌های واقعی شوند.

گفته شده که بازار متاورس یک بازار 1 تریلیون دلاری است و شرکت‌های بزرگی جذب این بازار شده اند تا پتانسیل‌ها و قابلیت‌های آن را کاوش و بررسی کنند.

هنوز مشخص نیست که متاورس در آینده چطور کار می‌کند و کنترل آن در اختیار چه افراد یا نهایی خواهد بود اما به طور کلی اخیراً این اصطلاح بسیار متداول شده و به انواع فناوری‌ها، بازی‌ها و طرح‌های NFT محوری گفته می‌شود که آینده اینترنت را رقم می‌زنند. همچنین ممکن است در چند سال آینده همه ما در دنیای آنلاین در قالب یکسری آواتار با هم در تعامل باشیم.

متاورس چیست؟

گرچه چشم اندازهای متفاوتی درباره عملکرد آینده متاورس وجود دارد اما به طور کلی به نظر می‌رسد که این دیدگاه درست باشد: متاورس تحول بزرگ بعدی اینترنت است که از وبسایت‌های متنی و اکوسیستم‌های اغلب بسته امروزی تبدیل به فضاهای سه بعدی همپوشان مشترکی می‌شود که کاربران در آنها از طریق آواتارهایشان با یکدیگر در تعامل هستند.

عده‌ای معتقدند که متاورس کاربردهای بی شماری خواهد داشت از جمله رویدادهای اجتماعی، گیمینگ، خرید و حتی کار. متاورس یک سایت یا پلتفرم نیست بلکه شامل مجموعه‌ای از مقاصد آنلاین است که از آواتارهای قابل تنظیم و دارایی‌های قابل انتقال از محلی به محل دیگر پشتیبانی می‌کند که این قابلیت آخر متکی بر بلاک‌چین و توکن‌های تعویض ناپذیر است.

توکن‌های تعویض ناپذیر ارزهای دیجیتال کمیابی هستند و به همین دلیل برای نشان دادن مالکیت دارایی‌های مجازی مثل زمین‌های مجازی یا آیتم‌های درون دنیای متاورس بسیار مناسب هستند. مثلاً توکن‌های تعویض ناپذیر محبوب مثل کریپتوپانکز و توکن‌های باشگاه میمون‌های کسل به آواتارهای سه بعدی تبدیل می‌شوند که می‌توان آنها را به دنیای متاورس منتقل کرد. این آیتم‌های مجازی قابل معامله، سفارشی سازی و حتی قابل استفاده برای درآمدزایی هستند.

مفهوم متاورس قدمت بیشتری دارد. خود این اصطلاح اولین بار در رمان سقوط برف از نیل استیونسن مشاهده شد و رمان بازیکن شماره یک، آماده ارنست کلاین - بخصوص با فیلمی که اسپیلبرگ با اقتباس از همین رمان ساخت - نام متاورس را به گوش مخاطبان بیشتری رساند.

ویژگی خاص متاورس چیست؟

بازی‌های دنیای مجازی سابقه‌ای طولانی دارند به خصوص Second Life که سال 2003 معرفی شد. اگر فورتنایت یا روبلاکس را بازی کرده باشید، با مفهوم سرور مشترکی که کاربران در آن کنترل آواتارها جهت انجام بازی و مراودات اجتماعی را در اختیار دارند، آشنا هستید.

یکی از تفاوت‌های مهم بین چنین بازی‌هایی و متاورس مبتنی بر بلاک‌چین بحث مالکیت دارایی‌ها است. در فورتنایت و روبلاکس، شما برای ارزهای دیجیتالی که قابل معاوضه با آیتم‌های دیجیتال هستند هزینه پرداخت می‌کنید اما این آیتم‌ها روی سرورهای مرکزی سازنده بازی باقی می‌مانند. امکان فروش این آیتم‌ها در بازارهای متفرقه یا جابجایی آنها بین بازی‌های مختلف وجود ندارد. چنین تراکنش‌هایی تنها یک بار انجام می‌شوند.

در متاورس‌های خاص منظوره شما مالکیت آیتم‌هایی مثل آواتارها، زمین‌ها، وسایل دیجیتال و آیتم‌های دیگر را در اختیار دارید و آنها را از طریق والت کریپتوی خودتان بین پلتفرم‌های مختلف جابجا می‌کنید. در اینجا قابلیت تعامل پذیری نقش مهمی دارد چون نباید به یک پلتفرم خاص مثل فیسبوک، گوگل و غیره محدود شوید.

علاوه بر این، حامیان متاورس باور دارند که این فناوری فرصت‌های اقتصادی جدیدی برای کاربران و همچنین تولیدکنندگان محتوا فراهم می‌کند چه از طریق بازی‌های ویدیویی به سبک بازی برای درآمدزایی (مثل اکسی اینفینیتی) و چه تولید محتوا و آیتم‌های دیگری که دیگران می‌توانند آنها را به صورت NFT بخرند و چه طراحی بازی و مکان‌هایی که کاربران دیگر می‌توانند به صورت رایگان در آن پرسه زده و از آن لذت ببرند. متاورسی که از کریپتو قدرت گرفته باشد می‌تواند به دموکراتیزه کردن هر چه بیشتر اینترنت کمک کرده و برای کاربران مختلف ارزش چشمگیری فراهم کند نه فقط مدیران یک پلتفرم.

از آنجایی که متاورس نسخه‌ای فراگیرتر و همه جانبه تر از اینترنت محسوب می‌شود، جای تعجب نیست که هدست‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده نقش مهمی در شکل گیری تجربیات کاربری در دنیاهای سه بعدی خواهند داشت. شرکت متا، متاورس را یک اینترنت تجسم یافته می‌نامد و آن را از طریق تصاویر سه بعدی و همچنین ارتقای تعامل پذیری و حس حضور در دنیای دیجیتال قوی تر و باورپذیرتر کرده است. اما متاورس فقط مخصوص هدست‌ها نیست بلکه انتظار می‌رود که روی دستگاه‌های هوشمند و کامپیوترها هم حضوری فراگیر داشته باشد.

آیا می‌دانستید؟

سامسونگ در متاورس - در یک بازی مبتنی بر اتریوم به اسم دیسنترالند - یک فروشگاه مجازی افتتاح کرده است. این فروشگاه، نسخه‌ای دیجیتال از فروشگاه بزرگ شهر نیویورک این شرکت است.

متاورس چگونه کار می‌کند؟

در نسخه فیسبوکی متاورس کاربران می‌توانند در فضاهایی سه بعدی با یکدیگر تعامل داشته باشند و بین تجربیات مختلف جابجا شوند. مثلاً می‌توانید یک اتاق را به صورت مشترک با کاربران دیگران استفاده کنید و با هم گفتگو کرده و بازی کارتی اجرا کنید؛ بعد با دوستتان شروع به گشت و گذار در دنیای سه بعدی متاورس بپردازید. سپس می‌توانید به یک گالری هنری NFT سربزنید، به یک کازینوی آنلاین یا کنسرت زنده بروید و همه این کارها را در حالی انجام می‌دهید که در اتاق شخصی و قابل سفارشی سازی خودتان هستید.

اما فقط فیسبوک نیست که چنین تجربیاتی را ایجاد می‌کند بلکه شرکت‌های مختلف کوچک و بزرگ همگی در این حوزه فعالیت دارند. ویژگی مشترک این سرویس‌ها استفاده از یک والت کریپتو یا قابلیتی مشابه برای ورود به سرویس و دسترسی به موجودی خودتان است. به این ترتیب می‌توانید از هر نقطه‌ای به اجناس دیجیتال خودتان مثل یک آواتار سه بعدی، آیتم‌های درون بازی یا یک توکن تعویض ناپذیر دسترسی پیدا کنید.

به عبارت دیگر متاورس یک مقصد واحد خاص نیست که یک جامعه کاربری یا شرکت خاص آن را اداره کند و انتظار می‌رود که بسیار بازتر و وسیع تر از آن باشد اما همه محصولات در این جهان مجازی روی فریم ورک‌های تعامل پذیر و احتمالاً مبتنی بر بلاک‌چین ساخته می‌شود که امکان حرکت و جابجایی راحت بین فضاها و مکان‌های مختلف را فراهم می‌کنند.

دیسنترالند یک نمونه از تجربیات گیمینگ به سبک متاورس است. این بازی مبتنی بر اتریوم به کاربران امکان می‌دهد که در یک دنیای مجازی، قطعه زمین‌هایی بخرند - که به صورت توکن تعویض ناپذیر فروخته می‌شود - و بعد روی آن ساخت و ساز انجام داده و سازه‌هایی مثل گالری آثار هنری NFT و سایر تجربیات تعاملی تشکیل دهند. دیسنترالند نسبت به آنچه فیسبوک درسر دارد ساده تر است اما مدتی هست که فعال شده و سابقه چندین ساله دارد. شرکت‌هایی مثل سامسونگ و جی پی مورگان هم در این دنیا فضای مجازی خودشان را دارند.

سندباکس هم یکی از بازی‌های پیش رو است که رویکرد مشابهی دارد. طراحی این بازی به ماینکرفت شباهت دارد و امکان تبدیل زمین‌های مجازی به پول وجود دارد. حتی مالکان زمین‌ها می‌توانند زمین خودشان را اجاره دهند. سندباکس هم از چهره‌ها و برندهای مشهوری - مثل اسنوپ داگ، آدیداس و مردگان متحرک - برای محبوب تر شدن پلتفرم خودش استفاده کرده و زمین‌های مجاور آنها به قیمت بالایی به فروش می‌رسند.

سازنده‌های متاورس

شرکت‌های مختلفی در شکل دهی متاورس نقش داشته اند و این فهرست روزبروز بزرگتر می‌شود. به غیر از فیسبوک شرکت چینی بزرگ Tencent منابع زیادی به متاورس اختصاص داده و مایکروسافت هم اعلام کرده که اکتساب Activision با هدف ساخت و ساز در متاورس انجام شده است.

برندهایی مثل والمارت و دیزنی هم طرح‌هایی برای گسترش محصولاتشان در متاورس دارند که مدیرعامل دیزنی Bob Chapek آن را "نسل بزرگ بعدی داستان سرایی" می‌نامد. دیگران رویکرد محتاطانه تری در پیش گرفته اند. Shuntaro Furukawa رئیس شرکت بزرگت نینتندو اعلام کرده که هر چند پتانسیل‌های زیادی در متاورس وجود دارد اما این شرکت هنوز طرح‌های خودش را در این زمینه هماهنگ نکرده است.

در حوزه کریپتو استارتاپ‌ها و جوامع مختلفی هستند که بخش‌هایی از متاورس را ساخت و ساز می‌کنند از جمله دنیاهای بازی، دارایی‌های تعامل پذیر و زیرساخت‌های مختلف. از آنجایی که مفهوم متاورس مبهم و توضیح مختصر و مفید آن کار سختی است به نظر می‌رسد که تقریباً هر آنچه به بلاک‌چین مربوط است، بخشی از متاورس باشد.

فروش زمین‌های مجازی در سال 2021 رونقش چشمگیری داشت و حتی در یک هفته به 100 میلیون دلار رسید؛ فروش‌های چند میلیون دلاری را در دیسنترالند و سندباکس شاهد بودیم که برندهایی مثل گوچی هم جزء خریداران آنها بودند.

سرمایه گذاران برجسته‌ای هم در این حوزه فعالیت دارند. Everyrealm (یا Republic Realm) میلیون‌ها دلار برای تهیه املاک دیجیتال سرمایه گذاری کرده - از جمله یک قطعه زمین در سندباکس که نوامبر 2021 با قیمت 4.3 میلیون دلار خریداری شد - و طرح‌هایی برای ساخت مقاصدی اختصاصی در متاورس دارد. در فوریه 2022 این شرکت 60 میلیون دلار در یک طرح جذب سرمایه جمع آوری کرد.

آیا می‌دانستید؟

در دسامبر 2021 کاربری 450 هزار دلار ارز دیجیتال برای خرید یک قطعه زمین در منطقه‌ای نزدیک ویلای اسنوپ داگ در سندباکس پرداخت کرد که خود اسنوپ هم درباره آن توئیت کرد.

آینده

احتمالاً یکی از دلایل مبهم بودن متاورس در حال حاضر، تازه کار بودن آن است. بازی‌های کریپتو، توکن‌های تعویض ناپذیر و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بلاک‌چینی راهی طولانی برای دسترس پذیر و فراگیرتر شدن در پیش دارند.

فیسبوک اعلام کرده که تحقق کامل برنامه‌هایش در زمینه متاورس 5 تا 10 سال زمان می‌برد که زمان زیادی است به این دلیل که تشکیل زیرساخت‌های متاورس، مشخص شدن اصول طراحی در آن، اضافه کردن قابلیت تعامل پذیری بین پلتفرم‌ها و غیره نیاز به سال‌ها زمان دارد. در حال حاضر هنوز هدست‌های واقعیت افزوده و تکنولوژی واقعیت مجازی مناسب مصرف کنندگان عادی نیستند و تبلت و لپ تاپ‌های خانگی معمولی به راحتی قادر به پردازش جهان‌های سه بعدی متاورس نیستند.

به هر حال این دنیای مجازی پتانسیل‌های زیادی دارد. بلومبرگ تخمین زده که ارزش بازار متاورس تا سال 2024 به 800 میلیارد دلار می‌رسد. شرکت‌های گری اسکیل و جی پی مورگان هم پیش بینی می‌کنند که ارزش این بازار به 1 تریلیون دلار هم برسد. باز هم همانطور که اشاره شد هنوز خیلی از مباحث درباره متاورس مشخص نیست اما استارتاپ‌ها و سرمایه گذاران آینده آن را روشن می‌بینند.

گرچه ممکن است فاصله زیادی با تحقق چشم انداز در نظر گرفته شده برای متاورس داشته باشیم اما اپلیکیشن‌هایی مثل دیسنترالند و  CryptoVoxels می‌توانند نمونه‌های خوبی برای مشخص کردن آینده متاورس باشند. قطعاً در ماه‌ها و سال‌های پیش رو شاهد رشد سریع هر چند تدریجی متاورس خواهیم بود. ما با زندگی کردن در متاورس فاصله زیادی داریم اما دیدن تغییر و تحول آن در آینده می‌تواند جذاب باشد.