نکات کلیدی:

• تعامل‌پذیری در صنعت بلاک‌چین برای برقراری ارتباط و همکاری بلاک‌چین‌ها با هم مهم است. یکپارچه سازی و ادغام شبکه‌ها منجر به ایجاد صنعتی غنی و واقعاً غیرمتمرکز می‌شود.
• بلاک‌چین چند زنجیره‌ای یعنی پروژه‌ای که روی چند شبکه مختلف پیاده سازی شده طوری که این شبکه‌ها بتوانند با هم ارتباط برقرار کنند.
• تکنولوژی بین زنجیره‌ای ابزاری است که با استفاده از آن می‌توان ارزهای دیجیتال را بین بلاک‌چین‌های غیرمرتبط به هم منتقل کرد. این تکنولوژی برای ایجاد تعامل بین شبکه‌ها از قرارداد هوشمند استفاده می‌کند.

بین زنجیره‌ای و چند زنجیره‌ای (کراس چین و مالتی چین) دو اصطلاحی هستند که در دنیای کریپتو حتماً با آنها برخورد خواهید داشت؛ اما آیا از تفاوت این دو اصطلاح اطلاع دارید؟

هر یک از این فناوری‌ها جایگاه خاص خودشان را در دنیای بلاک‌چین دارند اما کمی با هم تفاوت دارند و برای افرادی که به دنبال آشنایی با حوزه کریپتو و درک آینده آن هستند، این موضوع اهمیت زیادی دارد.

با ما همراه باشید تا با معنای این اصطلاحات و تأثیر آنها بر دنیای بلاک‌چین آشنا شوید.

پیش از پاسخ دادن به این سوالات اول باید با یک موضوع بسیار مهم در صنعت کریپتو آشنا شوید یعنی تعامل‌پذیری.

تعامل‌پذیری چیست؟

تعامل‌پذیری یعنی اینکه شبکه‌ها و پروژه‌های مختلف بتوانند با هم ارتباط برقرار کنند. به این ترتیب کاربران می‌توانند داده‌ها، توکن‌ها و کوین‌ها را به صورت روان و آسان از شبکه‌ای به شبکه‌ای دیگر منتقل کنند.

یک نمونه از تعامل‌پذیری در اقتصاد سنتی، انتقال وجه از بانکی به بانک دیگر است. گرچه این فرایند شامل یکسری کارمزد و تأخیر است اما سیستم‌ها از یکدیگر جدا و تفکیک شده نیستند و می‌توانند با هم تعامل برقرار کنند در نتیجه پول و دارایی شما در یک شبکه قفل نمی‌شود.

در دنیای کریپتو این مفهوم به جای بانک‌ها به بلاک‌چین‌ها اعمال می‌شود. وجود کوین و توکن یا سایر آیتم‌های ارزشمند در یک بلاک‌چین لزوماً به این معنا نیست که می‌توانید آنها را به شبکه‌های دیگر ارسال کنید چون هر کدام از آنها به زبانی متفاوت حرف می‌زنند.

به همین دلیل به تعامل‌پذیری بین این شبکه‌ها نیاز داریم - تا کاربران آزادی عمل لازم برای کاوش پلتفرم‌های دیجیتال مختلف را داشته باشند و در یک سیستم قفل نشوند. به عبارت دیگر، تعامل‌پذیری این اطمینان را ایجاد می‌کند که حوزه کریپتو غیرمتمرکز باقی می‌ماند - که یکی از مهم ترین ویژگی‌های دنیای کریپتو است.

اما مشکل اینجاست که بیشتر بلاک‌چین‌ها به صورت مجزا و تفکیک شده طراحی شده اند و امکان تعامل با یکدیگر را ندارند. این موضوع منجر به کاهش کارایی شده و برای ابتکار و نوآوری در دنیای کریپتو مانع ایجاد می‌کند. مهم تر این که با چنین مدلی یک نقطه شکست واحد ایجاد می‌شود.

فرض کنید یک شبکه بزرگ از کار می‌افتد، در این صورت همه اپلیکیشن‌های فعال در آن شبکه هم تحت تأثیر قرار می‌گیرند. اما اگر این اپلیکیشن‌ها روی شبکه‌های مختلف مستقر شده باشند، نقص فنی یک بلاک‌چین اهمیت زیادی نخواهد داشت چون اپلیکیشن یا پروژه مورد نظر می‌تواند روی بلاک‌چین‌های دیگر به کار ادامه دهد.

بنابراین در کل تعامل‌پذیری برای بلاک‌چین اهمیت زیادی دارد و تکنولوژی‌های بین زنجیره‌ای و چند زنجیره‌ای دو رویکرد اصلی برای پرداختن به این موضوع هستند که در ادامه نگاهی دقیق تر به آنها خواهیم داشت.

شبکه‌های چند زنجیره‌ای (مالتی چین)

بلاک‌چین چند زنجیره‌ای به پروژه‌ای گفته می‌شود که از چند زنجیره مختلف استفاده می‌کند که برای برقراری ارتباط با هم طراحی شده اند. برای ایجاد چنین سیستمی، پروژه باید همزمان روی حداقل دو بلاک‌چین مستقر شده باشد. استقرار روی چند بلاک‌چین امکان تعامل و ارتباط آسان بین بلاک‌چین‌ها را فراهم می‌کند تا کاربران بتوانند از پروژه در شبکه‌های مختلف استفاده کنند.

تکنولوژی چند زنجیره‌ای چگونه کار می‌کند؟

روش چند زنجیره‌ای به نوعی یک اینترنت از بلاک‌چین‌ها ایجاد می‌کند که به کاربران امکان می‌دهد همزمان روی چند زنجیره مختلف تراکنش اجرا کنند بدون اینکه نیاز به انتقال موجودی خودشان از شبکه‌ای به شبکه دیگر داشته باشند.

برای رسیدن به این هدف، بلاک‌چین مورد نظر به لایه‌های مختلف تقسیم می‌شود: لایه اجماع که امنیت سیستم را حفظ می‌کند و لایه پایه کل شبکه است. این رشته مشترک، امنیت همه بلاک‌چین‌های درون سیستم چند زنجیره‌ای را حفظ می‌کند.

لایه بعدی لایه اپلیکیشن است که روی لایه پایه قرار گرفته و یک لایه قابل برنامه نویسی است. این لایه امکان وجود و برقراری ارتباط بین بلاک‌چین‌های مختلف را فراهم می‌کند با اینکه هر کدام می‌توانند یک اکوسیستم منحصربفرد باشند. کازماس یک نمونه از چنین بلاک‌چین‌هایی است که عصر جدید تعامل‌پذیری بلاک‌چین‌ها را رقم زده بدون اینکه امنیت آنها را مخدوش کند.

تکنولوژی بین زنجیره‌ای

پروژه‌های چند زنجیره‌ای به پروژه‌هایی گفته می‌شود که روی چند شبکه قرار داشته و زیرساخت امنیتی مشترکی دارند. اما پروتکل بین زنجیره‌ای امکان تعامل‌پذیری اکوسیستم‌های بلاک‌چین کاملاً بی ربط را فراهم می‌کند و به عبارتی نقش یک پل بلاک‌چین را دارد.

فرض کنید که قصد دارید از سرویس‌های دیفای استفاده کنید اما فقط بیت‌کوین دارید. اکثر پروژه‌های دیفای مبتنی بر اتریوم هستند و بیت‌کوین برای آنها غریبه محسوب می‌شود. این یعنی برای تبدیل بیت‌کوین به توکن ERC20 نیاز به استفاده از خدمات یک اکسچنج دارید که فرایندی زمانبر و غیرراحت است و باعث ایجاد وابستگی به اکسچنج می‌شود.

اما این پل بلاک‌چین نیاز به واسطه‌هایی مثل اکسچنج‌ها را از بین می‌برد تا بتوانید مستقیماً در اکوسیستم اتریوم از بیت‌کوین استفاده کنید. به این ترتیب نه تنها افراد برای گشتن در دنیای کریپتو کنترل بیشتری دارند بلکه تمرکززدایی از کل اکوسیستم هم بیشتر می‌شود.

پل‌های بین زنجیره‌ای چگونه کار می‌کنند؟

پل بلاک‌چین نقش لینکی بین دو اکوسیستم بلاک‌چینی را دارد که باعث راحت تر شدن انتقال اطلاعات، داده‌ها و توکن‌ها بین بلاک‌چین‌ها می‌شود.

چنین پلی با ایجاد یک پروتکل مخصوص شکل می‌گیرد که دارایی‌های اصلی شما را در یک مخزن نگه داشته و - با استفاده از قدرت قراردادهای هوشمند - کوین‌های معادل با آنها را که با سایر شبکه‌ها سازگار هستند در اختیار شما قرار می‌دهد. این سیستم منجر به شکل گیری راهی برای انتقال اطلاعات، داده‌ها و دارایی‌ها در بلاک‌چین‌های مختلف به صورت روان و بی‌وقفه از طریق توکن‌های رپد (wrapped) می‌شود.

چرا پل‌های بلاک‌چین آسیب‌پذیر هستند؟

پل‌های بلاک‌چین راهکاری برای حل مشکل تعامل‌پذیری بین بلاک‌چین‌ها ایجاد می‌کنند اما نباید نقطه ضعف‌های آنها را فراموش کرد. چنین پل‌هایی در برابر هک آسیب‌پذیر هستند مثل اکسپلویت پل شبکه رانین در ماه مارس سال 2022 که بزرگترین هک دنیای کریپتو محسوب می‌شود.

دلیل این آسیب‌پذیری ساده است: پل‌های بلاک‌چین با نگه داشتن مخزنی از دارایی‌ها در پروتکل خودشان (که آنها را با کوین‌های رپد معاوضه می‌کنند) منجر به شکل گیری یک نقطه شکست واحد می‌شوند. این وضعیت باعث می‌شود که چنین پروتکل‌هایی در برابر هک آسیب‌پذیر باشند و هکرها دائماً آنها را زیر نظر داشته باشند.

البته منظور این نیست که این پل‌ها کاربردی ندارند بلکه اگر قرار باشد برای حل یک مشکل از آنها استفاده شود باید مشکلات امنیتی فعلی آنها حل شده و پیشرفته تر شوند. ویتالیک بوترین هم حتی قبل از ماجرای رانین به این موضوع اشاره کرده بود.

مقایسه فناوری چند زنجیره‌ای و بین زنجیره‌ای

به طور خلاصه تکنولوژی چند زنجیره‌ای، اینترنتی از بلاک‌چین‌ها ایجاد می‌کند که امکان برقراری ارتباط آزاد بین آنها همزمان با حفظ امنیت وجود دارد. اما در تکنولوژی بین زنجیره‌ای از قراردادهای هوشمند برای ایجاد یک نسخه مصنوعی از کوین‌ها استفاده می‌شود که می‌توانند به صورت مستقیم با بلاک‌چین‌های دیگر تعامل برقرار کنند.

آینده بلاک‌چین

آینده بلاک‌چین با از بین بردن موانع بین بلاک‌چین‌های مختلف رقم می‌خورد. بنابراین آشنایی با روش‌های مختلف تعامل‌پذیری و محدودیت‌های آنها برای هر شخصی که به دنبال آشنایی با حوزه کریپتو و مسیر آینده آن است، اهمیت زیادی دارد.

حالا که با روش‌های مختلف تعامل‌پذیر کردن بلاک‌چین‌ها آشنا شدید، می‌توانید هنگام گشتن در این دنیای دیجیتال تصمیمات آگاهانه تری بگیرید.