نکات کلیدی

• دارایی‌های دیجیتال مثل توکن‌ها و کوین‌ها عمدتاً به دلیل کاربردشان برای مبادله ارزش شناخته شده‌اند اما کاربرد آنها فراتر از این است.
• ویژگی‌های اساسی و مهم بلاک‌چین یعنی شفافیت، قابلیت اثبات، امنیت و تمرکززدایی تأثیرات زیادی بر صنایع مختلف دارند.
• بسیاری از کاربردهای دارایی‌های دیجیتال، اقتصادی یا امنیت محور هستند اما این دارایی‌ها به ترویج خلاقیت و نوآوری در بخش‌های مختلف هم کمک می‌کنند.
• اکوسیستم وب 3 به سرعت رو به توسعه است و دائماً پلتفرم‌های جدید و دارایی‌های جدیدی برای کاربردهایی فراتر از انتقال ارز تشکیل می‌شوند.

احتمالاً وقتی به ارزهای دیجیتال فکر می‌کنید، ذهن شما مستقیماً به سمت کوین بومی شبکه‌های بلاک‌چین مثل بیت‌کوین (با نماد BTC) از شبکه بیت‌کوین جلب می‌شود.

البته این اولین گزاره ارزشی ارایه شده توسط یک بلاک‌چین است. ساتوشی ناکاموتو خالق بیت‌کوین، این شبکه را برای فراهم کردن امکان انتقال نظیر به نظیر دارایی‌ها به روشی کاملاً غیرمتمرکز طراحی کرد. از آنجایی که بیت‌کوین همچنان موفق‌ترین و محبوب‌ترین ارز دیجیتال جهان است، هنوز بخش زیادی از دنیای ارز دیجیتال با الهام از بیت‌کوین کار می‌کنند و به همین دلیل، بسیاری از شبکه‌ها و پروژه‌های این شبکه‌ها بیشتر به مسئله انتقال دارایی‌های مالی می‌پردازند - و البته همه ما می‌دانیم که شبکه‌های بلاک‌چین از این نظر انتخاب خیلی خوبی هستند.

در واقع، امروزه بخش عمده‌ای از بازار کریپتو با توجه به این کاربرد ساخته شده است. با ظهور دیفای، حالا به غیر از کوین‌های معمولی شاهد ظهور دارایی‌های توکنیزه شده و ابزارهای مالی مختلفی مثل مشتقات هستیم.

شاید شما هم ارزهای دیجیتال را صرفاً یک نوع ارز یا ابزار تبادل ارزش مالی بدانید. اما واقعیت این است که دارایی‌های دیجیتال مختلفی وجود دارند که نمی‌توان آنها را در این رده قرار داد. دارایی‌های دیجیتال کاربردهای مختلفی فراتر از امور اقتصادی دارند. برخی از این دارایی‌ها امکان ابتکار و نوآوری را فراهم کرده و مسیرهای تازه‌ای برای خالقان آثار مختلف تشکیل می‌دهند.

با رشد و توسعه وب 3 دارایی‌های دیجیتال هم روزبروز بیشتر از قبل رونق پیدا می‌کنند. اما دارایی‌های دیجیتال چه قابلیت‌های دیگری داشته و چطور می‌توانید در آینده از آنها استفاده کنید؟

در این مقاله شما را با انواع کاربردهای دارایی‌های دیجیتال آشنا می‌کنیم. با ما همراه باشید.

رشد و رونق اکوسیستم وب 3

قبل از پرداختن به مشخصات خاص دارایی‌های دیجیتال، اول از همه لازم است که با مزایای اصلی تکنولوژی بلاک‌چین آشنا شویم یعنی امکان سنجش اصالت، شفافیت، تغییرناپذیری و مالکیت. دارایی‌های دیجیتال در اصل برای فراهم کردن انتقال ارزش به صورت نظیر به نظیر طراحی شده بودند اما این ویژگی‌های اساسی در رابطه با ارزها وجود ندارند. بنابراین، به تدریج توسعه دهندگان سعی کردند کاربردهای دیگری برای این فناوری پیدا کنند.

بیت‌کوین به دلیل کاربرد آن برای ذخیره ارزش "طلای دیجیتال" نامیده می‌شود اما به تدریج شبکه‌های دیگری هم بر مبنای تکنولوژی این ارز دیجیتال ساخته شدند تا محصولی متفاوت را ارایه دهند. مثلاً شبکه اتریوم هم در ابتدا مثل بیت‌کوین برای ذخیره ارزش استفاده می‌شد اما بعداً تبدیل به اولین شبکه‌ای شد که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند.

قراردادهای هوشمند یک نوع نرم‌افزار کامپیوتری با کد قابل اجرا هستند. پشتیبانی از این قراردادها، امکان شکل گیری کلاس‌های مختلف دارایی‌های دیجیتال و همچنین کاربردهای جدید برای بلاک‌چین را فراهم کرد که بسیار فراتر از مبادله ارزش مالی هستند.

قراردادهای هوشمند، راهکارهای جدیدی برای هویت دیجیتال، مکانیزم‌های حاکمیت غیرمتمرکز و حتی اقتصاد مولد فراهم کردند که در آن سازندگان آثار مختلف می‌توانند کنترل بازاریابی، توزیع و سایر فرایندهای مربوط به محصولاتشان را تحت اختیار بگیرند. توکن‌های تعویض ناپذیر، سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز و بازی‌های بلاک‌چین همگی به لطف این فناوری جدید شکل گرفتند.

اما با پیشرفت روزافزون تکنولوژی بلاک‌چین، کاربردهای بالقوه این فناوری هم روزبروز بیشتر می‌شود. در نتیجه وب 3 و کاربردهای بلاک‌چین همچنان رو به پیشرفت و توسعه هستند.

در ادامه توضیح می‌دهیم که بلاک‌چین چگونه به تسریع این جنبش کمک کرده است.

دارایی‌های دیجیتال در بلاک‌چین

شبکه‌های بلاک‌چین، امکان مالکیت را به شیوه‌ای که در دنیای وب 2 ممکن نبود فراهم می‌کنند. استفاده از والت غیرکاستدی یعنی اینکه شما مالکیت کلید خصوصی مربوط به آن حساب را در اختیار دارید. به طور خلاصه، تنها خود شما می‌توانید دارایی‌های دیجیتال ذخیره شده در آن آدرس را مدیریت کنید. شاید این موضوع چندان مهم به نظر نرسد اما برای صنایع مختلف تأثیر و اهمیت زیادی دارد.

مثلاً ممکن است با بازی‌های آنلاینی مثل لیگ افسانه‌ها آشنا باشید. در این بازی‌ها، آیتم‌های درون بازی (مثل اسکین‌ها) با پرداخت پول واقعی قابل خرید هستند اما در این بازی شما واقعاً مالک اسکینی که می‌خرید نیستید چون این اسکین فقط در بازی در اختیار شما قرار دارد و نمی‌توانید آن را منتقل کرده یا بفروشید مگر اینکه کل حساب کاربری خودتان را بفروشید.

شبکه‌های بلاک‌چین می‌توانند این محدودیت را رفع کنند. از آنجایی که این شبکه‌ها غیرمتمرکز بوده و توکن‌های آنها هم تعامل پذیر هستند، پروژه‌ها می‌توانند آیتم‌هایی را برای بازی‌ها ارایه دهند که روی هر پلتفرمی در آن شبکه قابل انتقال و فروش هستند. به این ترتیب شما می‌توانید واقعاً مالک آن آیتم شده و آن را مدیریت کنید. اگر قصد ادامه آن بازی خاص را نداشتید، می‌توانید این دارایی‌ها را فروخته و ارز واقعی به دست آورید. به زبان ساده، تمرکززدایی و مالکیت واقعی، کاربران را بر پلتفرم صادر کننده این دارایی‌ها ارجح می‌داند.

اما در واقع، این کاربردها فراتر از اسکین‌ها و آیتم‌های درون بازی هستند. این مدل مالکیت برای کاربران بسیاری از صنایع دیگر هم کاربردهای جذابی فراهم می‌کند. در ادامه با طرز کار این مدل مالکیت آشنا می‌شویم.

کریپتو در حال متحول سازی عرصه هنر است

نمی‌توان بدون اشاره به توکن‌های تعویض ناپذیر درباره دارایی‌های دیجیتال خلاقانه صحبت کرد. جنبش NFT حدود یک دهه سابقه دارد یعنی زمانی که در سال 2014 کوین مک کوین توکن Quantum را مینت کرد. اما در 11 مارس سال 2021 بود که اثر هنری "هر روز: اولین 5 هزار روز" از Beeple به مبلغ 69.3 میلیون دلار به فروش رسید و آغازگر صعود چشمگیر بازار NFT شد. پس از آن شاهد تکرار فروش‌های مشابه بودیم مثل اثر Stay Free از ادوارد اسنودن که به مبلغ 5 میلیون دلار به فروش رسید و یا کریپتوپانک شماره 7523 که به مبلغ 11 میلیون دلار فروخته شد. همزمان هنر مولد به عنوان یک نیروی غالب ظهور کرد و منجر به تولید انواع آثار هنری منحصربفرد و غیرقابل پیش بینی از طریق کدها، الگوریتم‌ها و روش‌های مختلف تصادفی سازی شد.

آنچه که نقش مهمی در محبوبیت کلکسیون‌های دیجیتال داشت، قراردادهای هوشمند بودند. قراردادهای هوشمند به هنرمندان امکان می‌دهند که برای آثار خودشان حق امتیاز داشته باشند و واسطه‌ها را حذف می‌کنند. با هر فروش NFT، قرارداد هوشمند مربوطه به صورت خودکار این درصد حق امتیاز را محاسبه کرده و به والت هنرمند واریز می‌کند. این سیستم انقلابی به هنرمندان امکان داده که به صورت نامحدود حق امتیاز جمع آوری کنند. NFTها دنیای آثار هنری را متحول کرده و امکانات جدیدی را برای هنرمندان فراهم کرده‌اند.

وب 3 امکان ایجاد یک هویت دیجیتال جدید را برای شما فراهم می‌کند

با رشد و پیشرفت عرصه NFT، محبوبیت نام‌های دامنه وب 3 هم افزایش یافت. تولیدکنندگان، هنرمندان و حامیان شروع به انتشار داستان‌های خودشان از طریق فضای آنلاین کرده و هویت‌های دیجیتال غنی تشکیل دادند. احتمالاً شما هم اینفلوئنسرها و هنرمندان زیادی را فقط بر اساس تصویر پروفایلشان می‌شناسید. می‌توانیم با استفاده از سیستم‌های غیرمتمرکز، هویت‌های دیجیتالی روی زنجیره بلاک‌چین ایجاد کنیم. در ادامه طرز کار این سیستم را بررسی می‌کنیم.

هویت‌های غیرمتمرکز و گواهی‌های قابل تأیید

اولاً آدرس بلاک‌چین شما نقش یک شناسه غیرمتمرکز را دارد. شناسه غیرمتمرکز یک آدرس دیجیتال منحصربفرد است که هویت دیجیتال شما را نشان می‌دهد. به طور خلاصه، با استفاده از این شناسه می‌توانید بدون نیاز به وابستگی به یک مرجع مرکزی، اطلاعات هویتی را به اشتراک بگذارید. با این روش می‌توانید فقط اطلاعات لازم را به اشتراک بگذارید بدون اینکه نیاز به افشای اطلاعات و شناسه‌های حساس دیگر داشته باشید. یکی از ویژگی‌های مهم هویت غیرمتمرکز این است که کاربر، مالکیت کامل آن را در اختیار دارد. این یعنی فقط والت‌های غیرکاستدی را می‌توان به این روش استفاده کرد. پس از آن می‌توانید از این آدرس برای ذخیره و مدیریت اعتبارنامه‌های قابل تأیید استفاده کنید.

اما اعتبارنامه قابل تأیید دقیقاً چیست؟ در پاسخ به این سوال لازم به ذکر است که در آینده نه چندان دور، گواهینامه‌های حرفه‌ای بیشتر به صورت دیجیتال منتشر خواهند شد. حالا سازمان‌ها می‌توانند با استفاده از تکنولوژی بلاک‌چین و شناسه‌های غیرمتمرکز، اعتبارنامه‌هایی را از طریق بلاک‌چین منتشر کنند که به آنها اعتبارنامه (یا گواهینامه) قابل تأیید گفته می‌شود.در این روش به جای اینکه اطلاعات در یک شبکه بسته قرار داشته باشند که فقط صادر کننده آنها امکان اصالت سنجی آنها را دارد، همه می‌توانند این اطلاعات را جستجو و پیدا کنند.

توکن‌های Soulbound

وقتی صحبت از گواهی دیجیتال مطرح باشد، نمی‌توان راجع به توکن‌های Soulbound صحبت نکرد. توکن‌های Soulbound یک نوع NFT خاص هستند که امکان انتقال آنها وجود ندارد. این نوع NFT فقط برای یک والت خاص صادر می‌شود. از آنجایی که این توکن‌ها به یک آدرس والت خاص ارتباط دارند، می‌توانند نقش شناسه هویت دیجیتال کاربران کریپتو را داشته باشند. غیرقابل انتقال بودن چنین توکن‌هایی تأثیر مهمی بر قابلیت‌های آنها به عنوان یک گواهی یا مدرک دارد. مثلاً می‌توان یک گواهینامه یا مدرک خاص را به صورت توکن Soulbound صادر کرد. حتی ممکن است روزی پاسپورت شما به صورت چنین توکن‌هایی ارایه شود که در این صورت احتمال گم کردن آن بسیار کم خواهد بود.

یکی از بهترین مثال‌های امروزی از توکن‌های Soulbound، شناسه ZenAcademy دانشجویان است. کاربران می‌توانند با استفاده از این شناسه به محتوای آموزشی دسترسی پیدا کنند و چنین شناسه‌هایی برای شناسایی کاربران توسط سایر اعضای اکوسیستم هم قابل استفاده هستند.

دامنه‌های وب 3

اما دارایی‌های دیجیتال مرتبط با هویت، کاربردی بسیار فراتر از یک گواهینامه یا اعتبارنامه دارند. احتمالاً متوجه شده‌اید که آدرس بلاک‌چین یا "شناسه غیرمتمرکز" شما، در نگاه اول چندان قابل شناسایی نیست. وب 3 برای تغییر این شرایط به وجود آمده است.

دامنه‌های وب 3 که به آنها دامنه بلاک‌چین هم گفته می‌شود، کار شناسایی آدرس‌های بلاک‌چین را آسان‌تر می‌کنند. این سرویس‌های وب 3 آدرس‌های طولانی بلاک‌چین را به نام‌هایی مختصر و خوانا تبدیل می‌کنند. در نتیجه به جای کار کردن با رشته‌ای حاوی اعداد و حروف (مثل 0xCDur4f880Wj098Db08838c7A82dL81n2xD0) می‌توانید از یک اسم کوتاه و قابل حفظ کردن مثل LDGR.eth یا LDGR.tez استفاده کنید.

این دامنه‌ها می‌توانند بخش مهمی از هویت دیجیتال شما را تشکیل دهند. سرویس نام دامنه (ENS) و دامنه‌های تزوس، نمونه‌ای از چنین سرویس‌هایی هستند. ENS در بلاک‌چین اتریوم از قراردادهای هوشمند برای تبدیل شناسه‌های پیچیده به نام‌های خوانا استفاده می‌کند.

تصاویر پروفایل و آواتارهای کریپتو

تصاویر پروفایل NFT هم به علاقمندان وب 3 امکان می‌دهند که هویت خودشان را به روشی متمایز نشان دهند. چون بسیاری از پروژه‌های NFT، حق مالکیت معنوی توکن‌های تولید شده توسط کاربران را به خود آنها واگذار می‌کنند. در نتیجه، دارندگان چنین توکن‌هایی می‌توانند با استفاده از این توکن‌ها برای خودشان در پلتفرم‌های مختلف برند و هویت‌هایی متمایز ایجاد کنند.

دارایی‌های مربوط به بازی‌های غیرمتمرکز

دارایی‌های غیرمتمرکز، عرصه گیمینگ را هم متحول کرده‌اند. امروز، گیمینگ یک صنعت بسیار بزرگ است اما آنچه که به پیشرفت این صنعت کمک می‌کند، فروش دارایی‌های درون بازی‌ها است. پیش بینی می‌شود که در سال 2025 ارزش بازار فروش آیتم‌های درون بازی‌ها به بیش از 74.4 میلیارد دلار برسد.

در سیستم گیمینگ سنتی، آیتم‌های درون بازی فقط در خود بازی مربوطه قابل استفاده بودند. مثلاً اگر یک اسکین خاص در بازی Fortnite داشتید، تنها باید در خود این بازی از اسکین مورد نظر استفاده می‌کردید. حالا صنعت گیمینگ با توکن‌های درون بازی و NFTها در حال ایجاد انقلابی در این صنعت است و بازیکنان می‌توانند دارایی‌های درون بازی را فروخته، مبادله کرده یا استفاده کنند. علاوه بر این، برخی بازی‌ها از کوین‌ها یا توکن‌های کریپتو به عنوان ارز درون بازی استفاده می‌کنند در نتیجه می‌توانید این ارزها را به ارز فیات مثل دلار یا یورو تبدیل کرده و با اجرای بازی، درآمد کسب کنید.

استفاده از دارایی‌های دیجیتال برای روش‌های حاکمیتی

یکی دیگر از کاربردهای دارایی‌های دیجیتال، حاکمیت غیرمتمرکز است. مثلاً سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز (DAO) در اصل یکسری سیستم حاکمیتی درون زنجیره‌ای هستند. این سازمان‌ها هم مثل سیستم‌های سنتی هستند اما بدون وجود یک مرجع مرکزی ناظر و به روش کاملاً غیرمتمرکز کار می‌کنند. در این سازمان‌ها برای ایجاد مدل‌های حاکمیتی غیرمتمرکز از دارایی‌های دیجیتال مثل کوین یا توکن‌ها استفاده می‌شود. همچنین حجم توکن بومی DAO در اختیار شما، میزان قدرت رأی دهی شما را در آن سیستم مشخص می‌کند. وجود شفافیت در چنین سیستم‌هایی به مسئولیت پذیری افراد کمک می‌کند. از جمله کاربردهای این سازمان‌ها می‌توان به جمع سپاری، مدیریت خزانه و غیره اشاره کرد.

استفاده از دارایی‌های دیجیتال برای تجربیات فیزیکی و مجازی

دارایی‌های دیجیتال به ایجاد جوامع دیجیتال هم کمک می‌کنند و می‌توان از آنها برای ساختن انواع جوامع آنلاین استفاده کرد از جمله علاقمندان به هنر، طرفداران چهره‌های سرشناس و گروه‌های کریپتو تریدینگ.

عضویت در جوامعی خصوصی

در خیلی از جوامع آنلاین، فقط افرادی که توکن‌های خاصی را داشته باشند می‌توانند عضو آن جامعه خاص شوند. مثلاً در دیسکورد ربات‌هایی وجود دارند که مالکیت NFT را تشخیص داده و فقط برای افرادی که NFT خاصی داشته باشند، امکان دسترسی را فراهم می‌کنند. مثل پروژه Cool Cats که کانال‌های خاصی برای انتشار متن، صدا و پاداش‌های مختلف دارد.

استفاده از NFT به عنوان بلیط

خود توکن‌های تعویض ناپذیر هم می‌توانند نقش بلیط را داشته باشند تا فقط کاربرانی که چنین توکن‌هایی را دارند، امکان ورود به یک رویداد خاص را داشته باشند. به این ترتیب، برگزارکنندگان رویدادها می‌توانند تعامل مردم با رویدادهای برگزار شده را به شیوه‌ای متفاوت پیگیری کنند.

فن توکن‌ها

فن توکن‌ها هم در حال ایجاد تحول در صنعت سرگرمی هستند. این توکن‌های دیجیتال به چهره‌های سرشناس امکان می‌دهند که با حامیان خودشان در ارتباط باشند. با استفاده از فن توکن‌ها، مالکان توکن می‌توانند به محتوا، اجناس و تجربیات اختصاصی دسترسی داشته باشند. همچنین این توکن‌ها امکان برقراری تعاملاتی شفاف و امن را بدون به خطر انداختن اطلاعات هویتی یا نیاز به لاگین‌های پرریسک فراهم می‌کنند. حالا طرفداران چهره‌های سرشناس یا گروه‌های موسیقی و تیم‌های ورزشی می‌توانند پاداش به دست آورده و ارتباط خودشان را با این تیم‌ها یا چهره‌ها عمیق‌تر کنند.

نقش NFTها برای ثبت خاطرات

می‌توان از توکن‌های تعویض ناپذیر برای ثبت خاطرات هم استفاده کرد. مثلاً POAF نشان‌های دیجیتال خاصی دارد که شرکت در یک رویداد را اثبات می‌کند. این رویداد می‌تواند یک ملاقات شخصی، گروهی یا یک کوئیز آنلاین باشد.

جمع بندی

گرچه دارایی‌های دیجیتال بیشتر به اقتصاد ارتباط داده می‌شوند اما واضح است که کاربرد این دارایی‌ها فراتر از حوزه اقتصاد است و حالا در حوزه‌هایی مثل هنر، هویت دیجیتال و حتی حاکمیت هم کاربرد پیدا کرده‌اند.

پتانسیل این دارایی‌ها بسیار وسیع است و امکان ایجاد تأثیرات انقلابی در عرصه هنر، هویت دیجیتال، گیمینگ، حاکمیت غیرمتمرکز و غیره را دارند و ما در ابتدای مسیر آشنایی با پتانسیل این دارایی‌ها هستیم.