خلاصه

• یونی سواپ در ژوئن 2023 پیش نویس یونی سواپ نسخه 4 را منتشر کرد که قابلیت‌های جدید مهمی را به پروتکل این اکسچنج غیرمتمرکز اضافه می‌کند.
• انتظار می‌رود که یونی سواپ نسخه 4 مزایای زیادی برای کاربران فراهم کند از جمله قابلیت سفارشی سازی بیشتر، بهره وری بیشتر، کاهش گس و امکان پیاده سازی استراتژی‌های تریدینگ پیشرفته.
• اما یونی سواپ نسخه 4 محدودیت‌های خاصی دارد مثل امکان جمع آوری مقداری از کارمزدهای برداشت توسط یونی سواپ و مجوزی که باعث محدودیت قابلیت استفاده از سورس کد یونی سواپ خواهد شد.

یونی سواپ چیست؟

یونی سواپ یک اکسچنج غیرمتمرکز (دکس) است که روی بلاک‌چین اتریوم کار می‌کند. یونی سواپ به کاربران امکان می‌دهد که ارزهای دیجیتال مختلف را با استفاده از یک مدل بازار گردان خودکار (AMM) معامله کنند که نیاز به وجود دفترهای ثبت سفارش سنتی را از بین می‌برد.

یونی سواپ، در سال 2018 و توسط هایدن آدامز با الهام از مفهوم "بازارگردان خودکار درون زنجیره‌ای" پیشنهاد شده از سوی ویتالیک بوترین، ساخته شد.

یونی سواپ توانست تبدیل به پیشگام بازار اکسچنج‌های غیرمتمرکز شود و حالا نسبت به سایر اکسچنج‌های غیرمتمرکز حجم معاملات و نقدینگی بیشتری دارد. یونی سواپ در حال حاضر یعنی سال 2023 بر اساس معیارهای مختلف مثل حجم معاملات، نقدینگی و تعداد کاربران فعال جزء اکسچنج‌های برتر محسوب می‌شود.

تا به امروز نسخه‌های مختلفی از یونی سواپ منتشر شده از جمله یونی سواپ نسخه 2 در سال 2020 و یونی سواپ نسخه 3 در سال 2021. در ژوئن 2023 یونی سواپ کد پیش نویس یونی سواپ نسخه 4 را منتشر کرد که شامل قابلیت‌های جدید مهمی است.

پیش از پرداختن به قابلیت‌های جدید یونی سواپ نسخه 4، نگاهی به ویژگی‌های نسخه‌های قبلی یونی سواپ داریم.

معرفی یونی سواپ نسخه 1

نسخه اولیه یعنی یونی سواپ 1، در نوامبر 2018 به عنوان اثبات مفهوم این پلتفرم منتشر شد. نوآوری اصلی یونی سواپ نسخه 1، اضافه شدن مدل بازارگردان محصول-ثابت (CPMM) بود.

یونی سواپ به جای یک سیستم مبتنی بر دفتر سفارش سنتی به هر شخصی که توکن اضافه داشت امکان می‌داد که آنها را در یک استخر نقدینگی استیک کرده و در مقابل، سهمی از کارمزدهای پرداخت شده توسط کاربران استخر را دریافت کند.

نسخه 1 یونی سواپ امکان مبادله توکن‌های ERC-20 و اتر را فراهم می‌کرد. همچنین در این نسخه، امکان مبادله دو توکن ERC-20 هم وجود داشت. فرایند مبادله دو توکن ERC-20 شامل دو مرحله بود:

مبادله توکن ERC-20 1 با اتر.

مبادله اتر با توکن ERC-20 2.

این فرایند لازم بود چون قراردادهای هوشمند یونی سواپ نسخه 1 فقط از استخرهای نقدینگی مستقیم بین توکن‌های ERC-20 و اتر پشتیبانی می‌کردند.

یونی سواپ نسخه 1 یک ایده جدید و پیشرفته بود اما این ایده هم محدودیت‌های خاصی داشت از جمله ناکارآمدی‌های موجود در الگوریتم قیمت گذاری که تریدرهای آربیتراتژ می‌توانستند از آن سوء استفاده کنند و اسلیپیج زیاد برای تراکنش‌هایی با حجم بالا.

مقدمه‌ای بر یونی سواپ نسخه 2

در واکنش به چالش‌های موجود در یونی سواپ نسخه 1، یونی سواپ نسخه 2 در ماه می سال 2020 منتشر شد که شامل چند تغییر و اصلاح جدید بود. مدل VMM یونی سواپ نسخه 2 طوری تنظیم شده بود که امکان مبادله توکن به توکن را فراهم کند که باعث کاهش اسلیپیج و بهبود بهره وری سرمایه می‌شد.

بعلاوه، در نسخه 2 فلش سواپ معرفی شد که به کاربران امکان می‌دهد هر مبلغی که مایل بودند را از استخر نقدینگی برداشت کنند و هر کار دلخواهی را با آنها انجام دهند به این شرط که مبلغ برداشت شده را (به همراه کارمزد) در همان تراکنش برگردانند. به این ترتیب، فرصت آربیتراتژ و کشت سود فراهم می‌شد بدون اینکه نیاز به سرمایه اولیه وجود داشته باشد.

همچنین در یونی سواپ نسخه 2 مفهوم میانگین قیمت با وزن زمانی (TWAP) معرفی شد که باعث می‌شد سایر اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز راحت‌تر بتوانند به صورت امن از قیمت‌های یونی سواپ استفاده کنند.

مقدمه‌ای بر یونی سواپ نسخه 3

یونی سواپ نسخه 3 که در ماه می سال 2021 منتشر شد، متمرکز بر رسیدگی به مشکلات مربوط به کارایی سرمایه و تمرکز نقدینگی بود. یونی سواپ نسخه 3 به تأمین کنندگان نقدینگی امکان می‌داد که یک محدوده قیمت خاص را انتخاب کنند که دارایی‌های آنها در آن محدوده قیمت خاص استفاده می‌شود در نتیجه می‌توانستند به دلیل افزایش میزان استفاده از سرمایه خودشان، کارمزد بیشتری کسب کنند.

همچنین یونی سواپ نسخه 3 چند سطح کارمزد (0.05، 0.30 و 1 درصد) را اضافه کرد تا حجم معاملات و سطوح ریسک مختلف را بهتر دربربگیرد.

نقدینگی تعویض ناپذیر (NFL) یکی دیگر از امکانات جدیدی است که به تأمین کنندگان نقدینگی امکان می‌دهد NFTهایی را که نشان دهنده سهم آنها در استخر نقدینگی است، دریافت کنند تا بتوانند بدون تأثیرگذاشتن بر دارایی‌های موجود در استخر، خرید یا فروش انجام داده یا پوزیشن‌های نقدینگی خودشان را منتقل کنند.

یکی دیگر از قابلیت‌های مهم یونی سواپ نسخه 3 ادغام با راهکار لایه دوم Optimism است که هدف آن کاهش کارمزد تراکنش‌ها و افزایش مقیاس پذیری پلتفرم است.

قابلیت‌های جدید یونی سواپ نسخه 4

هنوز یونی سواپ نسخه 4 به صورت رسمی منتشر نشده اما در مقاله سفید و کدهای پیش نویس آن، تغییرات و قابلیت‌های احتمالی مشخص شده‌اند که عبارتند از:

1. Hook و استخرهای اختصاصی

در یونی سواپ نسخه 4 همه می‌توانند با استفاده از hookها یعنی قراردادهایی که در نقاط مختلف چرخه حیات یک استخر نقدینگی اجرا می‌شوند، تنظیم و سفارشی سازی انجام دهند.

برای درک بهتر hookها لازم به ذکر است که هر استخر نقدینگی مراحل مختلفی دارد از مرحله ایجاد تا اضافه شدن، حذف یا تنظیم نقدینگی. Hookها به توسعه دهندگان امکان می‌دهند کدهایی را اضافه کنند که کارهای تعیین شده را در نقاط کلیدی چرخه حیات استخر انجام می‌دهند.

برای مثال می‌توان یک Hook اضافه کرد تا استخرهای نقدینگی بتوانند به صورت بومی از کارمزد پویا پشتیبانی کنند، امکان پشتیبانی از سفارش محدود درون زنجیره‌ای فراهم شود یا به صورت یک بازار گردان با وزن زمانی (TWAMM) عمل کنند تا برای به حداقل رساندن تأثیر روی قیمت، معاملات بزرگ به مرور زمان توزیع و اجرا شوند.

قابلیت‌های سفارشی سازی از طریق Hookها بسیار وسیع هستند از جمله امکان استفاده از اوراکل‌های درون زنجیره‌ای مختلف و واریز نقدینگی استفاده نشده به پروتکل‌های وام دهی. در نهایت، Hookها انعطاف پذیری زیادی را برای توسعه دهندگان فراهم می‌کنند تا بتوانند استخرهای نقدینگی را متناسب با نیازهای کاربران ایجاد کنند.

2. سینگلتون

در یونی سواپ نسخه 3، یک قرارداد جدید برای هر استخر نقدینگی پیاده سازی شده بود که باعث می‌شد ایجاد استخر و انجام مبادلات چند استخری پرهزینه‌تر شود.

یکی از تغییرات مهم یونی سواپ نسخه 4 این است که همه استخرها در یک قرارداد نگه داشته می‌شوند. این کار به صرفه جویی در هزینه گس کمک می‌کند چون دیگر برای سواپ نیازی به انتقال توکن‌ها بین استخرهایی که در قراردادهای مختلف نگه داشته می‌شوند، وجود ندارد. تخمین‌های یونی سواپ نشان می‌دهد که یونی سواپ نسخه 4 می‌تواند کارمزدهای ایجاد استخر را تا 99 درصد کاهش دهد.

3. حسابداری فلش (Flash accounting)

طراحی سینگلتون، مکمل یکی دیگر از تغییرات پیاده سازی شده در یونی سواپ نسخه 4 موسوم به حسابداری است.

در نسخه‌های قبلی یونی سواپ، هر عملیات مثل مبادله توکن یا اضافه کردن نقدینگی به استخر با انتقال توکن‌ها خاتمه پیدا می‌کرد. در یونی سواپ نسخه 4، انتقال‌های خارجی فقط در پایان انجام می‌شوند که این روش باعث ساده‌تر شدن عملیات استخر و کاهش هزینه‌ها خواهد شد.

حسابداری فلش و سینگلتون در ترکیب با هم امکان مسیریابی کارآمدتر و اقتصادی‌تر را در استخرهای مختلف فراهم می‌کنند. با توجه به اینکه اضافه شدن hookها، تعداد استخرهای نقدینگی را افزایش می‌دهد، این قابلیت می‌تواند بسیار مفید باشد.

4. جفت توکن‌های معاملاتی بومی اتر

در یونی سواپ نسخه 4، اتر هم به صورت بومی به جفت ارزهای معاملاتی اضافه شده است.

همانطور که قبلاً اشاره شد، یونی سواپ نسخه 1 محدود به جفت توکن‌های ETH/ERC-20 بود اما در نسخه دوم، به دلیل پیچیدگی‌های پیاده سازی و نگرانی‌های مربوط به تقسیم شدن نقدینگی بین جفت توکن‌های اتر و WETH، جفت توکن‌های بومی اتر حذف شدند.

در نسخه دوم و سوم یونی سواپ، باید بیشتر کاربران توکن‌های ETH را به WETH تبدیل می‌کردند تا بتوانند در پروتکل یونی سواپ معامله اجرا کنند که هزینه‌های گس این کار زیاد بود.

یونی سواپ 4 از طریق قابلیت سینگلتون و اضافه شدن حسابداری فلش، امکان معامله جفت توکن‌هایی با ETH و WETH را فراهم می‌کرد. این تغییر به نفع کاربران است چون انتقال اتر بومی (21کیلو گس) نصف انتقال توکن‌های ERC-20 (40 کیلو گس) هزینه دارد.

مزایای یونی سواپ 4

نسخه 4 یونی سواپ طوری طراحی شده که روش‌های بیشتری برای ایجاد نقدینگی و معامله توکن‌ها در زنجیره فراهم کنند. مزایای این نسخه عبارتند از:

1. شخصی سازی

با وجود Hookها، توسعه دهندگان برای اضافه کردن قابلیت‌های جدید به استخرهای نقدینگی انعطاف پذیری بیشتری در اختیار دارند. انتظار می‌رود که این قابلیت منجر به شکل گیری استخرهایی جدید و متفاوت و امکان سفارشی سازی ویژگی‌های معاملات شود.

2. بهره وری

معرفی hookها، قرارداد سینگلتون و حسابداری فلش می‌تواند باعث افزایش بهره وری در فرایند انتخاب مسیر اجرای تراکنش شود.

3. کاهش گس

انتظار می‌رود که قابلیت‌های جدید نسخه 4 یونی سواپ به کاهش هر چه بیشتر کارمزد تراکنش‌ها کمک کنند. این قابلیت‌ها می‌توانند منجر به جذب کاربران بیشتری به این پروتکل شوند.

4. قابلیت افزایش درآمد برای تأمین کنندگان نقدینگی

این نسخه می‌تواند به ایجاد ساختارهای کارمزد پویا کمک کند که پتانسیل درآمدزایی و قابلیت کنترل بیشتری را در اختیار تأمین کنندگان نقدینگی قرار می‌دهند.

5. استراتژی‌های تریدینگ پیشرفته

قابلیت‌های جدید مثل TWAMM، سفارش‌های محدود و کارمزدهای پویا، امکان ایجاد استراتژی‌های معاملاتی پیشرفته‌تری را فراهم می‌کنند که در نسخه‌های قبلی ممکن نبودند. این قابلیت‌ها می‌توانند برای تریدرهای حرفه‌ای جذاب‌تر باشند.

محدودیت‌های بالقوه یونی سواپ 4

از جمله محدودیت‌های احتمالی یونی سواپ 4 می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. جمع آوری کارمزد

نسخه 4 یونی سواپ، دو مکانیزم مجزا برای کارمزدها دارد یعنی کارمزدهای سواپ و کارمزدهای برداشت که هر کدام دارای مکانیزم‌های متفاوتی هستند. مثل نسخه 3، در این نسخه هم سیستم حاکمیتی یونی سواپ (DAO و دارندگان توکن UNI) می‌توانند انتخاب کنند که حداکثر یک درصد خاص از کارمزدهای سواپ یک استخر خاص را دریافت کنند.

2. مجوزی که کاربردها را محدود می‌کند

یونی سواپ 4 تحت مجوزی موسوم به Business Source License 1.1 منتشر شده که استفاده از سورس کد یونی سواپ 4 را برای کاربردهای تجاری یا تولیدی تا حداکثر چهار سال محدود می‌کند که پس از آن، این مجوز تبدیل به مجوزی به نام General Public License می‌شود. این تغییر باعث شده که برخی از اعضای جامعه این انتقاد را مطرح کنند که جدیدترین نسخه از یونی سواپ در اصل اپن سورس نیست.

جمع بندی

بازار اکسچنج‌های غیرمتمرکز یک حوزه رو به رشد است که همواره پروتکل‌ها و پلتفرم‌های جدیدی در آن پدیدار می‌شوند. یونی سواپ، پرکاربردترین لایه در حوزه دکس است که تا به امروز چهار نسخه از آن منتشر شده و هر کدام از این نسخه‌ها، عملکرد و قابلیت‌های نسخه قبلی را ارتقاء داده‌اند.

اما طراحی یونی سواپ 4 هم بدون مشکل نیست. گرچه این نسخه امکان آزمایش و بررسی حالت‌های مختلف را برای توسعه دهندگان فراهم می‌کند اما از نظر تجربیات کاربری، باعث ایجاد پیچیدگی‌های زیادی می‌شود. بنابراین کاربران باید پیش از مشارکت در یک استخر نقدینگی، اول به طور کامل با طرز کار آن و کاری که هر hook انجام می‌دهد آشنا شوند.

در هر صورت، نسخه 4 یونی سواپ مزایای زیادی دارد که در این مطلب آنها را به صورت کامل بررسی کردیم.