نکات کلیدی

• منحنی بازده، نموداری است که نرخ سود (بازده) اوراق بازده با سررسیدهای مختلف را نشان می‌دهد.
• چهار نوع اصلی منحنی بازده شامل مدل معمولی، معکوس، تخت و منحنی دارای شیب زیاد هستند که هر کدام، شرایط اقتصادی متفاوتی را نشان می‌دهند.
• تند شدن شیب منحنی بازده زمانی رخ می‌دهد که اختلاف (اسپرید) بین بازده کوتاه مدت و بلند مدت به مرور افزایش پیدا می‌کند.
• منحنی بازده می‌تواند بر بازار کریپتو و سهام تأثیرگذار باشد اما برای بخش‌های حساس به سود مثل بانکداری، املاک و تسهیلات عمومی اهمیت بیشتری دارد.

منحنی بازده چیست؟

منحنی بازده، نموداری است که نرخ سود (یا بازده) اوراق قرضه با سررسیدهای مختلف را نشان می‌دهد. منحنی بازده، شبیه به خطی است که نرخ‌های سود کوتاه مدت را با بلند مدت مقایسه می‌کند و معمولاً این کار برای اوراق بهادار خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا انجام می‌شود.

بازده اوراق قرضه بسته به سررسید آنها متفاوت است چون تقاضای سرمایه‌گذاران، بسته به مدت زمان اوراق قرضه و به دلیل انتظارات موجود راجع به تورم، ریسک اعتباری و شرایط اقتصادی کلی متفاوت است.

به همین دلیل، شکل کلی منحنی بازده اطلاعات زیادی را راجع به انتظارات سرمایه‌گذاران نسبت به اقتصاد فراهم کرده و به نوعی مثل پیش بینی آب و هوای اقتصادی است. منحنی بازده خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا، مشهورترین منحنی بازده است و معمولاً نقش هواسنج شرایط اقتصادی را داشته و بر تصمیم گیری‌های سرمایه‌گذاران در بازارهای مختلف تأثیرگذار است.

انواع منحنی بازده

بر اساس شکل منحنی بازده، می‌توان آنها را به چهار نوع تقسیم کرد. هر نوع منحنی بازده می‌تواند اطلاعات مفیدی را راجع به شرایط اقتصادی مختلف در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد و به همین دلیل، هر کدام از آنها اندیکاتورهای مفیدی برای پیش بینی شرایط اقتصادی هستند.

مثال‌های زیر صرفاً برای مقاصد توضیحی ارایه شده‌اند و نیازی به نگرانی راجع به اعداد و ارقام آنها نیست. فقط شکل انواع منحنی و تفسیر آنها را در نظر داشته باشید.

منحنی بازده عادی

انحنای این منحنی به سمت بالا است و این یعنی اوراق طولانی مدت نسبت به اوراق کوتاه مدت بازده بیشتری دارند. این نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران، انتظار رشد اقتصادی پایدار را دارند. وقتی منحنی عادی باشد، اوراق بلندمدت بازده خوبی دارند و در مجموع چشم‌انداز پایدار برای سهام، ارزهای دیجیتال و سایر سرمایه‌گذاری‌های متمرکز بر رشد، مفید است.

منحنی بازده معکوس

شیب منحنی بازده معکوس به سمت پایین است و در آن بازده کوتاه مدت نسبت به بازده بلند مدت بیشتر است. همیشه این نمودار نشان دهنده در پیش بودن رکود بوده و چنین شکلی می‌تواند حکم یک نشانه احتیاط را برای سرمایه‌گذاران سهام داشته باشد و اینکه بهتر است پورتفولیوی خودشان را تعدیل کرده و بیشتر به دنبال دارایی‌های امن‌تر باشند.

منحنی بازده تخت

منحنی بازده تخت، شیب بسیار کمی داشته یا فاقد شیب است و در آن، بازده کوتاه و بلند مدت شباهت بسیار زیادی به هم دارند. این منحنی نشان دهنده بی ثباتی اقتصادی یا فاز تحول است. منحنی بازده تخت، به سرمایه‌گذاران اخطار می‌دهد که مراقب باشند و پورتفولیوی خودشان را متنوع کنند.

منحنی بازده با شیب تند

این منحنی زمانی شکل می‌گیرد که بازده بلند مدت بسیار بیشتر از بازده کوتاه مدت باشد و اغلب نشان دهنده در پیش بودن رشد اقتصادی و افزایش تورم است. وقتی منحنی بازده شیب تندی داشته باشد، این یک چراغ سبز برای سرمایه‌گذاری روی دارایی‌های پرریسک‌تر مثل کریپتو یا سهام محسوب می‌شود؛ چون شیب تند، در کل نشان دهنده چشم‌انداز رشد مثبت است.

تند شدن منحنی بازده

تند شدن منحنی بازده زمانی رخ می‌دهد که تفاوت (یا اسپرید) بین بازده سهام کوتاه و بلند مدت افزایش پیدا می‌کند و تغییرات ایجاد شده در منحنی بازده را در گذر زمان نشان می‌دهد (مثلاً هنگام مقایسه منحنی بازده دو سال مختلف).

انواع تند شدن منحنی بازده

تند شدن منحنی بازده به روش‌های مختلف صورت می‌گیرد اما دو نوع اصلی آن، خرسی و گاوی هستند:

1. تند شدن گاوی (Bull steepening): این حالت زمانی رخ می‌دهد که بازده اوراق کوتاه مدت بیشتر از بازده اوراق بلندمدت ریزش داشته باشد. این شرایط به دلایل مختلف رخ می‌دهد از جمله کاهش نرخ بهره کوتاه مدت برای تحریک رشد اقتصادی؛ اما نرخ‌های بلندمدت‌تر ثابت مانده و نشان دهنده افزایش انتظارات هستند. خط چین سبز در شکل زیر، منحنی بازده را پس از تغییر نشان می‌دهد.
2. تند شدن خرسی: در این حالت، بازده بلند مدت سریع‌تر از بازده کوتاه مدت رشد می‌کند؛ اغلب به این دلیل که سرمایه‌گذاران انتظار رشد اقتصادی قوی‌تر یا افزایش تورم را در آینده دارند. خط چین قرمز در شکل زیر، منحنی بازده را پس از تغییر نشان می‌دهد.

چطور از منحنی بازده در بازارهای مالی استفاده کنیم؟

منحنی بازده می‌تواند ابزار مفیدی برای پیش بینی تغییرات نرخ بازده باشد که روی انواع دارایی‌ها تأثیرگذار خواهد بود. مثلاً هنگام معکوس شدن نمودار، ممکن است فدرال رزرو آمریکا و سایر بانک‌های مرکزی برای پیشگیری از کند شدن رشد اقتصادی، نرخ بهره را کاهش داده باشند که معمولاً این کار باعث صعود بازارها در کوتاه مدت می‌شود. تریدرها و سرمایه‌گذاران از این تغییرات به عنوان فرصتی برای ورود یا خروج از یکسری بازار خاص و تنظیم موجودی اوراق قرضه خودشان استفاده می‌کنند.

بازار اوراق قرضه

از آنجایی که بازده اوراق قرضه نقش مستقیمی در منحنی بازده دارد، هر تغییری می‌تواند باعث نوسان قیمت اوراق قرضه شود. افزایش نرخ بهره (که معمولاً با شیب منحنی بازده به سمت بالا همراه است) معمولاً باعث کاهش ارزش اوراق موجود می‌شود چون اوراق جدید، بازده بیشتری دارند. در مقابل، کاهش نرخ باعث افزایش ارزش اوراقی با بازده بیشتر می‌شود.

بازار بورس

منحنی بازده می‌تواند روی انواع سهام از جمله سهام بخش‌های حساس به بازده مثل بانکداری، املاک و تسهیلات عمومی تأثیرگذار باشد. مثلاً معکوس شدن منحنی بازده نشان دهنده احتمال کاهش سرعت رشد اقتصادی است که باعث می‌شود سرمایه‌گذاران از بازار سهام عقب نشینی کرده و به دنبال دارایی‌های امن‌تر باشند. در مقابل، تند شدن شیب این منحنی می‌تواند نشان دهنده رشد اقتصادی قوی باشد که اطمینان سرمایه‌گذاران را نسبت به بازار افزایش می‌دهد.

نرخ بهره

معمولاً تغییر بازده، به عنوان معیاری برای تعیین نرخ وام مسکن، وام بانکی و سایر انواع بدهی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. معکوس شدن نمودار بازده، به فدرال رزرو یادآوری می‌کند تا برای تشویق رشد اقتصادی، نرخ بهره را کاهش دهد که این کاهش نرخ بهره، هزینه‌های قرض گرفتن را برای افزایش و مشاغل تغییر می‌دهد.

منحنی بازده و بازارهای کریپتو

منحنی بازده بیشتر به بازارهای سنتی ارتباط دارد اما به روش‌های مختلف، شاهد نفوذ آن بر بازار کریپتو هستیم؛ به خصوص با توجه به اینکه روزبروز دارایی‌های بازار کریپتو بیشتر با سرمایه‌گذارای‌های سازمانی ادغام می‌شوند.

تعداد سرمایه‌گذاران و شرکت‌های مدیریت سرمایه‌ای که بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال را به پورتفولیوی خودشان اضافه می‌کنند، هر روز بیشتر می‌شود.

این شرایط باعث شده که رفتار بازار کریپتو به بازار سهام شباهت پیدا کند اما بعضی سرمایه‌گذاران، بیت کوین را یک نوع طلای دیجیتال می‌دانند – به خصوص وقتی بازارهای سنتی دچار بی ثباتی می‌شوند. مثلاً در صورت معکوس شدن منحنی بازده و افزایش ترس از رکود، بعضی سرمایه‌گذاران بیشتر به سمت دارایی‌هایی مثل طلا و بیت کوین حرکت می‌کنند که برای ذخیره ارزش کارایی دارند.

بعلاوه، تصمیم بانک مرکزی برای کاهش نرخ بهره در واکنش به منحنی بازده، می‌تواند باعث افزایش نقدینگی در سیستم اقتصادی شود که بخشی از آن به بازار کریپتو سرازیر می‌شود. این افزایش نقدینگی می‌تواند تقاضا برای ارزهای دیجیتال را افزایش داده و باعث افزایش قیمت آنها شود.

با اینکه منحنی بازده می‌تواند اطلاعات خوبی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد، عملکرد آن شبیه به دارایی‌های سنتی نیست. ارزهای دیجیتال بسیار پرنوسان بوده و ممکن است عوامل دیگری مثل تغییر مقررات و پیشرفت‌های فناوری بر آنها تأثیرگذار باشند. در نتیجه، معمولاً تریدرهای مجرب از ترکیب چندین اندیکاتور استفاده می‌کنند.

جمع بندی

چه در بازارهای سنتی فعالیت دارید و چه صرفاً تریدر بازار کریپتو هستید، منحنی بازده جزء ابزارهای مهم و قدرتمندی است که باید تحت نظر داشته باشید. این منحنی علاوه بر نشان دادن جهت حرکت بازار، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا استراتژی‌های خودشان را برای کلاس‌های دارایی مختلف برنامه ریزی کنند.