نقدینگی یا نقدشوندگی (Liquidity) نیروی حیات معاملات کریپتو است. نقدشوندگی مشخص می‌کند که ارزهای دیجیتال با چه میزان راحتی و سرعتی با نرخ پایدار قابل خرید یا فروش هستند. با این حال خیلی از تریدرها نقش نقدشوندگی را در کاهش اسلیپیح، محدود کردن اسپرد و افزایش سرعت اجرای معاملات – که همگی روی سود معاملات تأثیرگذار هستند – نادیده می‌گیرند.

در این مقاله توضیح می‌دهیم که نقدشوندگی چیست، چه اهمیتی دارد و چطور می‌توان آن را اندازه گیری کرد.

نکات کلیدی

• نقدشوندگی یعنی قابلیت خرید یا فروش یک دارایی، بدون ایجاد نوسان قیمت شدید؛
• یک بازار نقد، دارای اوردر بوک عمیق و تعداد زیادی سفارش خرید و فروش است که روی سطوح قیمت مختلف توزیع شده‌اند. زمانی که تریدری یک سفارش بزرگ ثبت می‌کند، سفارشات موجود آن را جذب می‌کنند؛ بدون اینکه باعث تغییر چشمگیر قیمت‌ها شوند.
• یک بازار غیر نقدشونده، فعالان کمتری داشته و عمق اوردر بوک آن کوتاه‌تر است در نتیجه نوسان قیمت و هزینه‌های اجرای تراکنش در آن بیشتر است.

نقدشوندگی چیست؟

نقدشوندگی یعنی قابلیت خرید یا فروش سریع یک دارایی، بدون ایجاد نوسان قیمت شدید. در معاملات کریپتو، نقدشوندگی بر اساس حجم معاملات، عمق اوردر بوک و تعداد فعالان بازار مشخص می‌شود. یک بازار نقد شونده اسپرد محدودتر، سرعت اجرای معامله بیشتر و اسلیپیج کمتری دارد در نتیجه تجربه معاملاتی پایدارتر و کارآمدتری ایجاد می‌کند.

نقدشوندگی چطور کار می‌کند؟

نقدشوندگی به واسطه عرضه و تقاضای بازار تغییر می‌کند. وقتی تعداد زیادی خریدار و فروشنده فعالانه سفارش ثبت می‌کنند، تراکنش‌ها به صورت روان اجرا شده و تغییرات قیمت پایدار هستند. در مقابل، فقدان نقدشوندگی می‌تواند باعث گپ قیمت، تأخیر و بیشتر شدن هزینه‌های معاملاتی شود.

وجود یک اوردر بوک عمیق، نقش مهمی در قدرت نقدشوندگی دارد و در آن، تعداد زیادی سفارش خرید و فروش برای سطوح قیمت مختلف وجود دارد. این یعنی زمانی که یک تریدر معامله بزرگی ثبت می‌کند، سفارشات موجود آن را جذب می‌کنند بدون اینکه باعث تغییر چشمگیر قیمت‌های بازار شوند. در مقابل، در بازاری با نقدشوندگی کم، شرکت کنندگان کمتر و عمق اوردر بوک محدود‌تر است؛ در نتیجه تنها یک سفارش می‌تواند باعث تغییر چشمگیر قیمت‌ها شود. در چنین شرایطی، نوسان قیمت و هزینه‌های اجرای معاملات بیشتر خواهد بود.

بازارگردان‌ها به دلیل ثبت پیوسته معاملات خرید و فروش، نقش چشمگیری در حفظ نقدشوندگی دارند. آنها با ایجاد جریانی پایدار و پیوسته از معاملات، به حفظ ثبات قیمت‌ها و کاهش اسپرد (اختلاف) قیمت‌های خرید و فروش کمک می‌کنند تا شرایط معاملاتی برای همه فعالان بازار روان‌تر شود.

در معاملات کریپتو، نقدشوندگی بین بازارهای آنی و مشتقات هم تفاوت دارد. نقدشوندگی آنی به صورت اسپرد کمتر منعکس می‌شود یعنی تریدرها می‌توانند دارایی‌ها را با قیمت‌های رقابتی‌تر خرید یا فروش کنند. در مقابل، در معاملات مشتقات اسلیپیج کمتر معیار اصلی است.

چرا نقدشوندگی برای تریدرها ضروری است؟

نقدشوندگی روی همه جنبه‌های معامله از سرعت اجرا گرفته تا میزان سودآوری آن تأثیرگذار است. ملاحظات زیر، باعث شده‌اند که نقدشوندگی برای تریدرها عامل مهمی باشد.

هزینه کمتر معامله و اسپرد محدودتر

محدود بودن اسپرد (اختلاف) قیمت پیشنهادی خرید و فروش باعث می‌شود که تریدرها بتوانند معاملاتشان را با قیمت‌های منصفانه‌تری اجرا کنند. به خصوص این قابلیت برای اسکالپرها و تریدرهایی با معاملات پرتکرار اهمیت زیادی دارد که برای کسب سود، متکی بر تغییرات قیمت کوچک هستند.

حداقل بودن اسلیپیج و ثبات قیمت بهتر

نقدشوندگی میزان تأثیرگذاری سفارش‌ها را بر سطوح قیمت تعیین می‌کند. در بازاری با نقدشوندگی بالا، ممکن است یک معامله 100 هزار دلاری به میزان بسیار محدودی روی قیمت‌ها تأثیرگذار باشد اما در یک بازار غیرنقد شونده، همین معامله می‌تواند تأثیر چشمگیری روی قیمت‌ها داشته باشد.

اجرای سریع‌تر و مطمئن‌تر معاملات

نقدشوندگی به تریدرها امکان می‌دهد که معاملات را به صورت فوری با قیمتی نزدیک به قیمت مورد نظر اجرا کنند. در مقابل، در شرایطی با نقدشوندگی کمتر ممکن است اجرای معاملات به دلیل نوسان بازار بیشتر زمان برده یا معاملات با نرخ نامطلوب اجرا شوند.

انعطاف پذیری بیشتر بازار هنگام نوسان

هنگام تغییر ناگهانی قیمت، یک اوردر بوک عمیق می‌تواند سفارش‌های بزرگ را جذب کرده و از ریزش یا صعود شدید جلوگیری کند. این امر برای حفظ ثبات قیمت در بازارهای پرنوسان حیاتی است: تریدرها می‌توانند استراتژی‌های معاملاتی خودشان را با اطمینان بیشتر اجرا کرده و مطمئن باشند که نوسان قیمت، قابل کنترل‌تر خواهد بود.

چطور نقدشوندگی را در معاملات کریپتو شناسایی و ارزیابی کنیم؟

بسیاری از تریدرها تصور می‌کنند که نقدشوندگی صرفاً بر اساس حجم معاملات اندازه گیری می‌شود اما برای ارزیابی شرایط واقعی نقدشوندگی، نیاز به تحلیل‌های عمیق‌تری وجود دارد. در بخش بعدی توضیح می‌دهیم که چطور می‌توانید نقدشوندگی را به صورت کارآمد اندازه گیری کنید.

عمق اوردر بوک

عمیق‌تر بودن اوردر بوک یعنی در سطوح قیمت مختلف، چندین سفارش خرید و فروش وجود دارد که امکان اجرای کارآمد معاملات را با حداقل میزان تغییر قیمت فراهم می‌کند. این یکی از نشانه‌های مهم نقدشوندگی است چون توانایی بازار را برای اجرای معاملات کوچک و بزرگ، بدون ایجاد نوسان قیمت شدید نشان می‌دهد.

برای مثال، عمق اوردر بوک برای جفت ارز ETH/USDT در Bybit همواره زیاد است و رقم سه پیشنهاد/درخواست اول نسبت به پلتفرم‌های دیگر به میزان زیادی بیشتر است. در نتیجه امکان اجرای معاملات به شکل روان برای همه تریدرها وجود دارد؛ از سرمایه گذاران شخصی گرفته تا سازمان‌ها.

تأثیر سفارش‌های بزرگ بر بازار

برای تشخیص دقیق میزان نقدشوندگی، باید به تأثیر سفارش‌های بزرگ بر قیمت‌ها توجه داشت. در بازاری با نقدشوندگی زیاد، معاملات در سطوح مختلف جذب شده و حداقل میزان اسلیپیج و تغییر قیمت مشاهده می‌شود.

برای شبیه سازی یک سفارش بازار بزرگ، می‌توانید معامله‌ای با حجم چشمگیر را ثبت کرده و بررسی کنید که قبل از اجرای آن، قیمت‌ها چقدر تغییر می‌کنند. تغییر چشمگیر آخرین قیمت‌های معامله شده پس از ثبت یک سفارش بازار بزرگ، نشان دهنده کم بودن نقدشوندگی و احتمال وجود ناکارآمدی در اجرای معاملات است.

برای مثال، در Bybit برای تغییر قیمت یک دارایی از 1,877.64 به 1877.66 دلار، باید 57.02856 + 168.67890 + 26.21569 خرید داشته باشید. به همین ترتیب، برای تغییر قیمت از 1,877.63 به 1,877.60 دلار، باید 114.28408 + 16.35036 + 17.30490 فروش داشته باشید.

جذب سفارش‌ها

جذب سفارش نشان دهنده توانایی یک بازار برای اجرای معاملات بزرگ، بدون صعود یا ریزش چشمگیر قیمت است. در یک بازار بسیار نقد شونده، دیوارهای خرید و فروش عمیق‌تر هستند؛ در نتیجه تراکنش‌های بزرگ به صورت روان اجرا می‌شوند.

مثلاً برای جفت ارز ETH/USDT در Bybit معاملات بزرگ باید چندین سطح قیمت مختلف را مصرف کنند تا بتوانند روی آخرین قیمت معامله شده اثرگذار شوند. این شرایط به حفظ ثبات قیمت حتی برای حجم معاملات زیاد کمک می‌کند. تریدری که 30 اتر خریداری می‌کند، تنها سطوح 1 و 2 سفارشات فروش را جذب خواهد کرد در حالی که در پلتفرم‌هایی با نقدشوندگی کمتر، ممکن است چندین سطح مختلف تحت تأثیر قرار بگیرند در نتیجه نوسان قیمت بیشتر خواهد بود.

برای تریدرهایی که تراکنش‌های بزرگ انجام می‌دهند، ظرفیت بالای جذب سفارش اهمیت زیادی دارد و به اجرای منسجم معاملات در همه شرایط بازار کمک می‌کند.

اسپرد قیمت پیشنهادی خرید و فروش

اسپرد یا اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش، به تفاوت بین بالاترین قیمت پیشنهادی (نرخی که خریداران مایل به پرداخت آن هستند) و کمترین قیمت درخواستی (نرخی که فروشنده‌ها مایل به پذیرش آن هستند)، گفته می‌شود. کم بودن اختلاف این دو نرخ نشان دهنده نقدشوندگی قوی‌تر است چون این یعنی خریداران و فروشندگان زیادی هستند که برای بهترین نرخ با هم رقابت می‌کنند. در مقابل، بزرگ بودن اسپرد نشان دهنده نقدشوندگی کم بازار است که می‌تواند باعث افزایش هزینه‌های معاملات و نوسان قیمت شود.

چگونه نقدشوندگی را مقایسه کنیم؟

مقایسه عمق اوردر بوک

اولین موردی که باید مقایسه کرد، عمق اوردر بوک در اکسچنج‌های مختلف است. اکسچنج‌هایی که در هر سطح قیمت، ارقام بیشتری دارند (هم برای پیشنهاد و هم درخواست) دارای نقدشوندگی بیشتری هستند.

محاسبه تأثیر بازار و مقایسه آن

مرحله 1: شناسایی نرخ اولیه بازار

• بررسی بهترین قیمت درخواستی/پیشنهادی قبل از ثبت سفارش بازار.
• برای مثال، اگر بهترین قیمت درخواستی ETH/USDT 3 هزار دلار باشد، قیمت اولیه بازار همین است.

مرحله 2: شبیه سازی سفارش بازار (بدون اجرای آن)

• وارد کردن یک سفارش بزرگ (مثلاً 100 هزار USDT) و بررسی اینکه چه میزان از اوردر بوک مصرف می‌شود.
• آخرین قیمت اجرا، میانگین قیمت همه قسمت‌های اجرا شده سفارش است.

مرحله 3: محاسبه قیمت اجرای نهایی

• اگر سفارش، چندین سطح قیمت مختلف را مصرف کرد، میانگین قیمت وزن دار را محاسبه کنید (WAP).
• برای مثال:
  • سفارش 30 هزار USDT اجرا شده با قیمت 3 هزار دلار
  • سفارش 40 هزار USDT اجرا شده با قیمت 3002 دلار
  • سفارش 30 هزار USDT اجرا شده با قیمت 3005 دلار
  • قیمت اجرای نهایی

 [(30,000 × $3,000) + (40,000 × $3,002) + (30,000 × $3,005)] / 100,000 = $3,002.10

مرحله 4: محاسبه تأثیر روی بازار

• تأثیر روی بازار =] (قیمت اجرای نهایی منهای قیمت اول بازار) تقسیم بر قیمت اولیه بازار[ ضربدر 1

مرحله 5: مقایسه تأثیر بازار بین اکسچنج‌ها

جمع بندی

نقدشوندگی، نقش مهمی در اجرای کارآمد معاملات کریپتو داشته و ویژگی‌هایی مثل سرعت اجرا و ثبات قیمت را تعیین می‌کند. امیدواریم که پس از مطالعه این مطلب با اهمیت این موضوع و تأثیر آن بر معاملات آشنا شده باشید.