در مدت کوتاه ریاست جمهوری دونالد ترامپ، شاهد تأثیر گسترده تصمیمات او بر بازارهای مالی و کریپتو بودیم و اقداماتی مثل جنگ تعرفه‌ها و تغییر رویکرد آمریکا در قبال اقتصادهای اروپایی باعث ایجاد جو ترس در بازارها شده‌اند. حالا هر دو شاخص مهم «جو احساسی بازار بورس» و «ترس و طمع بیت کوین» بین محدوده‌های نارنجی و قرمزِ ترس قرار دارند.

با ریزش بازار کریپتو، سرمایه گذاران بی قرار شده و این سوال در ذهن آنها ایجاد می‌شود که آیا این ریزش‌های جزئی مقدمه‌ای بر ریزش عمیق‌تر بازار خواهند بود یا خیر؟ آیا این تغییرات نشان دهنده اصلاح بازار پس از صعودهای خوشبینانه یا افراطی اخیر هستند یا اینکه مقدمه‌ای بر یک تغییر ترسناک‌تر خواهند بود؟ در چنین شرایطی، تشخیص اصلاح بازار از سقوطی عمیق‌تر که به آن بازار خرسی گفته می‌شود ضروری است. در این مقاله به بررسی این موضوع پرداختیم که اصلاح بازار چیست، چه تفاوتی با بازار خرسی دارد و مهم‌تر از آن، به عنوان یک سرمایه گذار کریپتو چطور باید برای شرایط پیش رو آماده شویم.

نکات کلیدی

• در بازار بورس سنتی، اصلاح به ریزش بین 10 تا 20 درصدی قیمت دارایی‌ها گفته می‌شود. در مقابل، سقوط بازار زمانی رخ می‌دهد که قیمت‌ها بیشتر از 20 درصد ریزش داشته باشند.
• بازار کریپتو بیشتر از بازار سهام اصلاح و ریزش را تجربه می‌کند اما معمولاً پس از چنین ریزش‌هایی برگشت دارد.
• استراتژی‌های مختلفی با هدف آماده شدن برای چنین شرایطی وجود دارند از جمله استفاده از سفارش حد ضرر، اتوماسیون معاملات و روش‌های سرمایه گذاری مثل DCA (میانگین هزینه دلاری).

اصلاح بازار کریپتو چیست؟

اصلاح بازار به سقوط بین 10 تا 20 درصدی گفته می‌شود. معمولاً چنین ریزشی کوچک اما قابل توجه است. بازار کریپتو به دلیل ماهیت پرنوسان ذاتی آن، نسبت به بازار سهام بیشتر چنین اصلاحاتی را تجربه می‌کند. تنها در یک سال اخیر (تا اواسط ماه مارس سال 2025) بیت کوین حداقل 6 اصلاح را تجربه کرده است. در مقابل، شاخص اصلی بازار سهام – S&P 500 – طی یک سال اخیر اصلاحی نداشته است.

آیا اصلاح بازار، شروع بازار خرسی است؟

ممکن است اصلاح بازار – به خصوص اگر منجر به ریزش سریع قیمت‌ها شود – در ابتدا نگران کننده به نظر برسد اما این اصلاح هم بخشی از ریتم طبیعی بازار محسوب می‌شود. در اکثر موارد، این اصلاح‌ها با برگشت بازار به پایان می‌رسند؛ یعنی با بازار گاوی چون معمولاً ریزش قیمت باعث افزایش علاقه به خرید ارز مورد نظر در کف می‌شود. اما اگر اصلاح دلیل اساسی مهمی داشته باشد – مثل حباب قیمتی که طی یک دوره طولانی ایجاد شده یا ریزش‌های اقتصادی کلان‌تر – ممکن است مقدمه‌ای باشد برای شروع بازار خرسی – یعنی ریزش شدید بیشتر از 20 درصدی.

بعضی از منابع بازار خرسی و سقوط بازار را مترادف هم می‌دانند اما بعضی دیگر این دو مفهوم را متفاوت در نظر می‌گیرند. بر اساس بعضی از تعریف‌ها، سقوط بازار یک ریزش بیشتر از 20 درصدی چشمگیر اما کوتاه مدت است؛ در مقابل، بازار خرسی یک ریزش طولانی مدت است که می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه داشته باشد.

مقایسه اصلاح بازار کریپتو و بازار خرسی

درک تفاوت بین اصلاح بازار کریپتو و بازار خرسی مهم است چون هر کدام از این شرایط مستلزم استفاده از استراتژی‌ها و رویکردهای متفاوتی هستند. به طور کلی، اصلاح بازار به اندازه بازار خرسی نیاز به در پیش گرفتن تدابیر قابل توجهی ندارد. همانطور که قبل از این اشاره شد، بعضی از تحلیلگران فقط سقوط طولانی مدت را بازار خرسی در نظر می‌گیرند و بعضی دیگر دو اصطلاح "سقوط" و "بازار خرسی" را مترادف هم در نظر می‌گیرند. با در نظر گرفتن تعریف دوم، می‌توان هر سقوط بیشتر از 20 درصدی – کوتاه یا بلند مدت – را بازار خرسی در نظر گرفت.

لازم به ذکر است که تعریف اصلاح (ریزش 10 تا 20 درصدی) و بازار خرسی (ریزش بیشتر از 20 درصدی) ریشه در اقتصاد سنتی دارند. این تعاریف برای بازار کریپتو هم استفاده می‌شوند اما به دلیل نوسان بیشتر این بازار، در بازار کریپتو نوسان و بازار خرسی بسیار بیشتر از بازار بورس مشاهده می‌شود.

قبلاً اشاره شد که آخرین اصلاح بازار بورس – با در نظر گرفتن شاخص S&P 500 – بین جولای و اکتبر 2023 یعنی حدود یک سال و نیم پیش رخ داده است. حتی در آن زمان هم ریزش این شاخص محدود به 10 درصد بوده که حداقل میزان ریزش برای اصلاح بازار محسوب می‌شود. در مقابل، بازار کریپتو تنها در یک سال اخیر چندین اصلاح مهم (و سه سقوط) را پشت سر گذاشته است. تصویر زیر این سه سقوط را نشان می‌دهد که هر بار باعث ریزش 22-23 درصدی کل ارزش این بازار شدند. بعلاوه، یک اصلاح ادامه دار هم در این بازار مشاهده می‌شود – که تنها چند روز بعد از بازیابی از آخرین سقوط آغاز شده است. این ریزش تا اینجا باعث ریزش 12 درصدی کل ارزش بازار شده است.

همانطور که مشاهده می‌شود، اصلاح و بازار خرسی در بازار کریپتو بسیار بیشتر از بازار سهام است.

چطور برای اصلاح بازار کریپتو آماده شویم؟

معمولاً اصلاح بازار پس از دوره‌های خرید بیش از حد خوشبینانه رخ می‌دهد. ممکن است شرایطی مثل تنظیم مقررات جدید برای بازار کریپتو هم منجر به اصلاح بازار شوند. گاهی اوقات جو احساسی سرمایه گذاران منفی شده و همزمان با ریزش بازارهای سنتی، بازار کریپتو هم دچار اصلاح می‌شود. آخرین سناریو، حالتی است که در حال حاضر تجربه می‌کنیم یعنی: اقداماتی مثل تصمیم گیری‌های جدید ترامپ برای افزایش تعرفه‌ها و تغییر شدید برنامه ریزی بودجه‌ای باعث ریزش بازار سهام شدند و بازار کریپتو هم به تبعیت از آن در سرازیری قرار گرفت.

وقتی اصلاح در پیش باشد، می‌توانید با استفاده از استراتژی‌های زیر تأثیر آن را بر سرمایه‌های خودتان کاهش دهید.

تغییر پوزیشن

زمانی که نشانه‌های در پیش بودن سقوط بازار را مشاهده کردید، می‌توانید پوزیشن Long خودتان را کاهش دهید. اندیکاتورهای تکنیکالی مثل تشکیل کندل استیک‌های خرسی یا نزولی شدن اوسیلاتورها می‌توانند به تشخیص در اوج بودن بازار و نزدیک بودن ریزش کمک کنند.

تنظیم حد ضرر یا استاپ لاس

سفارش حد ضرر، یک دستورالعمل از پیش تعیین شده برای فروش یک دارایی با رسیدن قیمت آن به سطحی مشخص است. این سفارش یکی از بهترین استراتژی‌ها برای محدود کردن ضرر بالقوه در هنگام ریزش بازار محسوب می‌شود. سفارش‌های حد ضرر دو مزیت مهم دارند. اول اینکه با این سفارش‌ها نیازی به نظارت پیوسته بر قیمت‌ها و بستن مکرر پوزیشن خودتان به صورت دستی ندارید. نکته دوم و مهم‌تر اینکه، چنین سفارش‌هایی به مقابله با تصمیم گیری احساسی در هنگام ریزش بازار کمک می‌کنند.

معاملات خودکار

می‌توانید با استفاده از ربات‌های معاملاتی، استراتژی‌های خودکار پیچیده‌تری طراحی کنید. مثلاً ربات Futures Grid سایت Bybit به کاربران امکان می‌دهد که گرید تریدینگ را اتوماسیون کنند. ابزار بعدی ربات DCA است که با استفاده از آن، امکان اتوماسیون کامل معاملات DCA (میانگین هزینه دلاری) وجود دارد.

میانگین هزینه‌های دلاری

زمانی که اصلاح در پیش است یا در میانه اصلاح بازار قرار دارید، DCA می‌تواند یکی از ارزشمندترین استراتژی‌های معاملاتی باشد. در این استراتژی شما یک مبلغ مشخص را به چندین قسمت برابر تقسیم کرده و آنها را در بازه‌های زمانی مشخص (مثلاً ماهیانه، هفتگی یا حتی روزانه) سرمایه گذاری می‌کنید. در واقع شما صرف نظر از شرایط بازار، به صورت منظم یک سرمایه گذاری ثابت انجام می‌دهید.

DCA هم مثل استراتژی‌های معاملاتی خودکار جنبه احساسی را از سرمایه گذاری‌های شما حذف می‌کند. زمانی که ریزش بازار را پیش بینی می‌کنید، ممکن است احساسات منفی بر تصمیم گذاری شما تأثیرگذار شوند. DCA یکی از راهکارهای کلیدی برای مقابله با تأثیر احساسات بر معاملات شما است.

DCA تأثیرات نوسان بازار را هم کاهش می‌دهد چون شما به جای خرید با یک نرخ خاص، خریدها را به مرور زمان انجام می‌دهید.

در صورت تداوم اصلاح بازار چه می‌توان کرد؟

در صورت تداوم اصلاح و تبدیل شدن آن به سقوط، یکی از مهم‌ترین کارها مقابله با احساسات است. در صورت روبرو شدن با چنین شرایطی، فراموش نکنید که پس از همه اصلاحات و سقوط‌ها، احیای بازار در پیش است. با ریزش بازار، دیر یا زود سرمایه گذاران سازمانی یا شخصی که به دنبال سود هستند از فرصت فراهم شده برای خرید در کف استفاده می‌کنند. در واقع چنین ریزشی می‌تواند فرصت خوبی برای خرید با قیمت مناسب باشد.

پس آرامش خودتان را حفظ کرده و برای برگشت دوباره قیمت‌ها در بلند مدت برنامه ریزی کنید. به استراتژی‌هایی که تصمیم گیری احساسی را حذف می‌کنند – مثل روش‌های خودکار و DCA – پایبند بمانید و در صورت امکان از فرصت فراهم شده برای خرید استفاده کنید.

جمع بندی

شاید مفهوم اصلاح بازار ناخوشایند به نظر برسد اما بر خلاف بازار خرسی، این اصلاحات کوتاه مدت بوده و پس از آنها شاهد افزایش نرخ هستیم. مهم‌ترین گام‌هایی که در چنین شرایطی باید طی کرد، اجتناب از تصمیم گیری احساسی، تنظیم سفارش حد ضرر و استفاده از استراتژی‌هایی مثل DCA و معاملات خودکار است.

بر خلاف بازار سهام، معمولاً بازار کریپتو هر سال چندین بار اصلاح و سقوط را تجربه می‌کند. با این وجود، روند کلی و طولانی مدت این بازار مثبت و صعودی بوده و معمولاً تریدرهای کریپتو با این شرایط آشنایی دارند. به همین دلیل، باید سعی کنید به جای ترس و وحشت برای چنین شرایطی آماده شوید.