Uniswap  یا به اصطلاح UNI پروتکلی در شبکه اتریوم برای مبادله توکن‌های ERC20 بدون نیاز به ایجاد تقاضا از سوی خریداران و فروشندگان است. این کار از طریق فرمولی انجام می‌شود که به صورت خودکار مقدارها را بر اساس میزان تقاضا تنظیم می‌کند.

خلاصه

• Uniswap یک اکسچنج مبتنی بر اتریوم است است که به همه امکان می‌دهد توکن‌های ERC20 را مبادله کنند.
• نسخه دوم Uniswap در ماه می‌ سال 2020 راه اندازی شد که امکان مبادله توکن‌های ERC20 را با یکدیگر فراهم می‌کند و باعث پیاده سازی اصلاحات فنی مختلف می‌شود.
• در سپتامبر 2020، Uniswap توکن حاکمیتی UNI را از طریق ایردراپی راه اندازی کرد که همه اشخاصی که قبل از اول سپتامبر از این پروتکل استفاده کرده بودند، امکان مشارکت در این ایردراپ را داشتند.

اکسچنج‌های غیرمتمرکز بسیاری از مشکلات اکسچنج‌های متمرکز را حل می‌کنند از جمله خطر هک، سوء مدیریت و کارمزدهای دلخواه. اما اکسچنج‌های غیرمتمرکز هم مشکلات خاص خود را دارند که مهم ترین آنها کمبود نقدینگی است – یعنی کم بودن حجم پول در گردش در اکسچنج که باعث افزایش سرعت و بهره وری مبادلات می‌شود.

اینجاست که Uniswap وارد عمل می‌شود. این پروتکل سعی دارد مشکل نقدینگی اکسچنج‌ها را با فراهم کردن امکان مبادله توکن‌ها بدون اتکا به ایجاد نقدینگی توسط خریداران و فروشندگان حل کند.

در ادامه طرز کار Uniswap و چگونگی تبدیل شدن آن به یکی از محبوب ترین اکسچنج‌های اتریوم را بررسی می‌کنیم.

Uniswap چیست؟

Uniswap پروتکلی در اتریوم برای مبادله توکن‌های ERC20 است. بر خلاف خیلی از اکسچنج‌ها که برای دریافت کارمزد طراحی شده اند، Uniswap طوری طراحی شده که مثل یک کالای عمومی کار کند – ابزاری برای مبادله توکن‌ها توسط اعضای جامعه کاربری بدون نیاز به پرداخت کارمزد برای پلتفرم و بدون وجود واسطه. همچنین بر خلاف بیشتر اکسچنج‌ها که خریداران و فروشندگان را تطبیق می‌دهند تا قیمت‌ها را مشخص کرده و معاملات را اجرا کنند، Uniswap برای انجام این کار از یک معادله ریاضی ساده و اتریوم استفاده می‌کند.

چه کسی Uniswap را ابداع کرد؟

Uniswap توسط Hayden Adams طراحی شده که مطلب منتشر شده توسط ویتالیک بوترین بنیانگذار اتریوم، الهام بخش او برای طراحی این پروتکل شد.

ویژگی خاص Uniswap چیست؟

ویژگی خاص Uniswap نسبت به سایر اکسچنج‌های غیرمتمرکز، استفاده از مکانیزم قیمت گذاری به نام «مدل بازارگردان محصول ثابت[1]» است.

می توان هر توکنی را با واریز مقدار برابر اتریوم و توکن ERC20 که قرار است معامله شود، به Uniswap اضافه کرد. مثلاً اگر قصد مبادله آلت کوینی به نام Poop Token را داشته باشید، یک قرارداد هوشمند Uniswap برای این توکن راه اندازی کرده و یک استخر نقدینگی مثلاً با مقدار Poop Token به ارزش 10 دلار و مقداری اتر به ارزش 10 اتر ایجاد می‌کنید.

تفاوت Uniswap این است که به جای ارتباطات دادن خریداران و فروشندگان برای تعیین قیمت Poop Token، از یک معادله ثابت به شکل x * y = k استفاده می‌کند.

در این معادله، x و y نشان دهنده مقدار توکن‌های ETH و ERC20 موجود در استخر نقدینگی و k یک مقدار ثابت است. همچنین در این معادله از میزان موجودی اتر و توکن‌های ERC20 و عرضه و تقاضا برای تعیین قیمت یک توکن خاص استفاده می‌شود. هر زمان شخصی Poop Token را با اتر خریداری کند، موجودی این توکن کمتر شده و موجودی اتر افزایش می‌یابد در نتیجه قیمت Poop Token بیشتر می‌شود.

بنابراین قیمت توکن‌ها در Uniswap تنها وقتی تغییر می‌کند که معامله ای صورت بگیرد. در واقع کاری که Uniswap انجام می‌دهد، تعدیل ارزش توکن‌ها و مبادله آنها بر اساس میزان خرید و فروش آنهاست.

سایر ویژگی‌های متفاوت Uniswap

تقریباً هر توکن ERC20 را می‌توان در Uniswap و بدون نیاز به کسب مجوز مبادله کرد. هر توکنی قرارداد هوشمند و استخر نقدینگی خاص خود را دارد و اگر این امکانات موجود نباشند، می‌توان به راحتی آنها را ایجاد کرد. وقتی توکنی قرارداد هوشمند و استخر نقدینگی خود را داشته باشد، همه می‌توانند آن را مبادله کنند یا در استخر نقدینگی مشارکت کرده و کارمزد 0.3 را به دلیل تامین نقدینگی دریافت کنند. برای مشارکت در استخر نقدینگی باید مقداری برابر از اتریوم و توکن‌های ERC20 را واریز کنید.

نحوه تولید توکن‌های Uniswap

هر زمان توکن‌های ETH/ERC20 جدیدی وارد استخر نقدینگی Uniswap شوند، مشارکت کننده، یک توکن استخر را که از نوع توکن ERC20 هم هست دریافت می‌کند. توکن‌های استخر وقتی ایجاد می‌شوند که وجوه به استخر واریز می‌شوند و این توکن‌ها مثل توکن ERC20 قابل مبادله آزاد، جابجایی و استفاده در سایر اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز هستند. وقتی وجوه بازخرید می‌شوند، توکن‌های استخر سوزانده شده یا نابود می‌شوند. هر توکن استخر نشان دهنده سهم یک کاربر از کل دارایی‌های استخر و سهم 0.3 درصدی استخر از کارمزد معاملات است.

نحوه مبادله توکن‌ها با استفاده از Uniswap

می توان از طریق فرانت اند Uniswap در اکسچنج Uniswap به پروتکل آن دسترسی پیدا کرد. برای انجام این کار به یک آدرس اتریوم هم مثلاً با استفاده از والتی مثل MetaMask نیاز دارید.

حالا می‌توانید توکن‌ها را مبادله کرده یا به یک استخر نقدینگی Uniswap توکن اضافه کنید. برای انجام این کار فقط باید توکن‌هایی که قصد مبادله آنها را دارید انتخاب کنید. بعد از آن باید با استفاده از والتتان تراکنش را تایید و مبادله را نهایی کنید (هنگام مبادله کارمزدهای اتریوم را هم در نظر داشته باشید).

از آنجایی که Uniswap یک پروتکل باز برای قراردادهای هوشمند است، چند اینترفیس کاربری فرانت – اند برای آن طراحی شده اند. مثلاً InstaDApp به شما امکان می‌دهد تا وجوه را بدون نیاز به دسترسی به رابط کاربری Uniswap به استخرهای Uniswap اضافه کنید. اینترفیس‌هایی مثل Zapper.fi به کاربران امکان می‌دهند وجوه دلخواهشان را فقط با استفاده از اتر به استخرهای Uniswap اضافه کنند نه با اتر و یک توکن دیگر. این اینترفیس حتی راهکارهای تک کلیکی ساده را برای خرید توکن‌های استخر در ترکیب با استراتژی‌های توکن bZx در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

با توجه به وجود انواع منابع رسمی و غیررسمی برای ساختن پروتکل‌ها توسط توسعه دهندگان، انتظار می‌رود که در سال‌های پیش رو شاهد ادغام‌های بیشتری بین سیستم مبادله توکن منحصربفرد Uniswap و محصولات اقتصاد غیرمتمرکز باشیم.

Uniswap V2 و فراتر از آن

هر چند Uniswap از نوامبر 2018 شروع به کار کرده اما جلب توجه به این پروتکل از همین تازگی آغاز شد.

بیشتر توجهی که نسبت به این پروتکل وجود دارد، مربوط به انتشار Uniswap V2 است، آپگریدی مهم که حالا امکان مبادله مستقیم توکن‌های ERC20 را فراهم می‌کند و باعث حذف Wrapped Ether از این معادله می‌شود. همچنین Uniswap V2 از توکن‌های ERC20 مثل OmiseGo و Tether که قبلاً امکان پشتیبانی از آنها وجود نداشت پشتیبانی می‌کند و شامل اصلاحات فنی خاصی می‌شود که به افزایش تمایل کاربران برای استفاده از این پروتکل کمک می‌کنند.

از آنجایی که پلتفرم‌های ماینینگ نقدینگی و کشت سود در سال 2020 محبوبیت قابل توجهی پیدا کرده اند، Uniswap هم شاهد افزایش چشمگیر توجه کاربران بود چون بسیاری از پلتفرم‌های DeFi به تامین کنندگان نقدینگی در Uniswap امکان می‌دهند بازده اضافه دریافت کنند.

این ویژگی‌ها در ترکیب با کارمزد 0.3 درصدی که بین تامین کنندگان نقدینگی توزیع می‌شود – و محبوبیت این پلتفرم به عنوان لانچ پدی برای توکن‌های محبوب DeFi – باعث ارتقای جایگاه Uniswap و تبدیل شدن آن به برترین پلتفرم DeFi از نظر حجم ارزش محفوظ در آن می‌شود –معیاری که مشخص می‌کند که در مجموع چه میزان ارز دیجیتال در این پلتفرم قفل شده است.

راه اندازی و ایردراپ توکن UNI

Uniswap در سپتامبر 2020، UNI توکن حاکمیتی این شبکه را راه اندازی کرده و 400 عدد از آن را برای والت‌هایی که قبل از 1 سپتامبر با پروتکل Uniswap تعامل داشته اند ایردراپ کرد.

از بین 150 میلیون توکن توزیع شده، حدود 66 میلیون از آن در بیست و چهار ساعت پس از ایردراپ دریافت شدند. پس از توزیع 40 درصد از توکن‌ها در اولین سال، میزان توزیع آن در هر سال 10 درصد کاهش پیدا می‌کند تا وقتی که همه توکن‌ها توزیع شوند.

Uniswap قصد دارد در مجموع طی چهار سال 1 میلیارد توکن UNI را توزیع کند که 60 درصد از آن بین کاربران، 21.5 درصد به کارمندان Uniswap و مابقی به سرمایه گذاران و مشاوران تعلق پیدا می‌کند.

توکن UNI به عنوان یک توکن حاکمیتی به دارندگان آن امکان می‌دهد که درباره نحوه اداره پروتکل رای بدهند و در صورت تهیه این توکن بلافاصله به حق حاکمیت بر Uniswap، کارمزدهای پروتکل، Uniswap Default List و توکن‌های نقدینگی SOCKS دست پیدا کنند. این توکن به سرعت در لیست توکن‌های مورد پشتیبانی در اکسچنج Coinbase Pro و مدتی بعد در Coinbase قرار گرفت.

می توان راه اندازی توکن Uniswap را پاسخی به افزایش محبوبیت S در نظر گرفت، یک کپی از این پروتکل که برای تشویق استفاده توسط کاربران، یک توکن خاص راه اندازی کرد. SushiSwap طی یک چالش مستقیم تر سعی کرد از طریق فرایندی به اسم «ماینینگ خون آشامی» نقدینگی Uniswap را تخلیه کند.

قیمت توکن UNI در اولین هفته از معاملات پس از راه اندازی از 1 دلار به 7 دلار رسید و پس از آن 30 درصد افت کرده و به 5 دلار رسید. مقدار اتریوم محفوظ شده در Uniswap هم افزایش یافته و در دو روز پس از راه اندازی توکن UNI به 1.6 میلیارد دلار و پس از 7 روز به 1.9 میلیارد دلار رسید.