محبوب ترین معیار ارزیابی اقتصاد غیرمتمرکز، TVL (کل ارزش قفل شده) است. TVL ارزش کل دارایی‌های قفل شده در قراردادهای هوشمند مختلف را نشان می‌دهد.

منظور از قفل شدن این نیست که ضرورتاً این دارایی‌ها برای یک بازه زمانی خاص قفل شده باشند بلکه صرفاً در قراردادهای هوشمند نگه داشته می‌شوند. در هر صورت این معیار برای ارزیابی میزان سرمایه ای که در اکوسیستم DeFi استفاده می‌شود بسیار مفید است.

در بازار خرسی سال 2019، زمانی که DeFi به اندازه امروز محبوب نبود DeFi Pulse این واژه را ابداع کرد. در این دوره کمتر از 400 میلیون دلار ارزش قفل شده در این حوزه وجود داشت و بیش از 90 درصد آنها در یک اپلیکیشن خاص یعنی MakerDAO متمرکز شده بودند. امروزه در اکوسیستم اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز اتریوم، بیش از 10.4میلیارد دلار سرمایه قفل شده است.

در حال حاضر برای خیلی از شاخص‌های اقتصاد غیرمتمرکز که بر اساس ارزش قفل شده (یا همان TVL) در قراردادهای هوشمند پروژه‌ها اندازه گیری می‌شوند، از TVL استفاده می‌شود. همچنین این ارزش در بیش از 40 اپلیکیشن مختلف توزیع شده و بیشترین ارزش قفل شده در یک اپلیکیشن خاص تنها 22 درصد از موجودی آن را شامل می‌شود.

دسته بندی محصولات DeFi

شاخص TVL در 5 دسته محصول تقسیم شده که حجم عمده ای از پایه و اساس همه اپلیکیشن‌های DeFi را تشکیل می‌دهند. ممکن است هر دسته محاسبات و دیدگاه متفاوتی درباره نحوه اندازه گیری TVL داشته باشد مثل دارای‌های واریز شده برای پروتکل‌های وام دهی یا ارزهای تولید شده برای پروتکل‌های توکنیزه سازی.

در ادامه مطلب این 5 دسته بندی را مرور کرده و مثال‌هایی ساده از نحوه محاسبه TVL برای هر کدام ارائه می‌دهیم.

وام دهی

وام دهی محبوب ترین کاربرد اکوسیستم اقتصاد غیرمتمرکز اتریوم است. در این سیستم، کاربران می‌توانند ارزهای دیجیتال خودشان – مثل ETH، WBTC یا LINK – را به دیگران قرض دهند و قرض گیرنده هم باید با پرداخت یک وثیقه مشخص، بازپرداخت را تضمین کند.

در حوزه وام دهی، TVL بر حسب ارزش دارایی‌های واریز شده به قراردادهای هوشمند توسط وام دهنده و وام گیرندگان اندازه گیری می‌شود. سپس یک اعتبار به وام گیرنده داده می‌شود که تا 60 درصد ارزش قفل شده توسط او را شامل می‌شود.

MakerDAO در این حوزه پیشگام است؛ بیش از 1.8 میلیارد دلار ارزش قفل شده در این پلتفرم وجود دارد که 2.39 درصد اتر در گردش و 14 درصد از کل WBTC تولید شده را شامل می‌شود. قرض گیرندگان اول این ارزها را واریز می‌کنند تا استیبل کوین DAI را از پروتکل قرض بگیرند.

اکسچنج‌های غیرمتمرکز

سال پیش جایگاه اکسچنج‌های غیرمتمرکز در این فهرست بالاتر رفت و حالا نقش مهمی در زمینه محاسبه TVL دارند. این اکسچنج‌ها که از استخرهای نقدینگی قدرت می‌گیرند، بیش از 3 و نیم میلیارد دلار سپرده در قراردادهای هوشمند خودشان دارند.

TVL در اکسچنج‌های غیرمتمرکز بر اساس ارزش واریز شده به قراردادهای هوشمند اکسچنج محاسبه می‌شود از جمله دفتر ثبت سفارشات. اکسچنج‌های تأمین نقدینگی مثل یونی سواپ، بالانسر و Curve معمولاً در هنگام محاسبه TVL جزء رکورد شکن‌ها هستند.

یونی سواپ در این زمینه بالاترین رکورد را دارد و با ارزش بلوکه شده 2.35 میلیارد دلار، بین همه پروتکل‌های DeFi اول است. حتی نقدینگی یونی سواپ برای ETH، WBTC و FYI نسبت به اکسچنج‌های متمرکز بزرگی مثل بایننس و هووبی بیشتر است.

مشتقات

کاربرد مشتقات هم افزایش یافته است. محصولات این حوزه برای تریدرهای پیشرفته ای طراحی شده که از قبل تجربیات کاملی در اقتصاد متمرکز کسب کرده اند. از طرفی مشکلات مقیاس پذیری اتریوم مانع پذیرش گسترده تر این محصولات می‌شود. مشتقات این امکان را فراهم می‌کنند که از سرمایه‌های کاربران برای ایجاد دارایی‌های مصنوعی، قراردادهای هوشمند و گزینه‌های دیگر استفاده شود.

در پروتکل‌های مشتقات، TVL بر اساس ارزش دارایی‌های واریز شده به قراردادهای هوشمند محاسبه می‌شود که به نوعی پشتوانه دارایی‌های مصنوعی و قراردادهای مالی هستند. در کاربردهای آپشن تریدینگ، کاربران می‌توانند با سپرده گذاری USDC بهره دریافت کنند که این بهره ازجانب تریدرهایی پرداخت می‌شود که برای باز نگه داشتن یک پوزیشن، اسپرید خریداری می‌کنند.

Synthetix در حوزه مشتقات پیشگام است و بیش از 592 میلیون دلار دارایی قفل شده دارد. کاربران در این پلتفرم، توکن‌های SNX را استیک (قفل) می‌کنند تا دارایی‌های مصنوعی مثل دلار، یورو، طلا و بیت‌کوین ایجاد کنند. سپس تریدرهای Synthetix وقتی دارایی‌های ساخته شده شان معامله می‌شود یا دوباره به SNX تبدیل می‌شود، کارمزد دریافت می‌کنند.

پرداخت وجه (اجرای تراکنش)

پروتکل‌های پرداخت هنوز تبدیل به یکی از قطعات مرکزی اکوسیستم DeFi نشده اند. در حال حاضر پروتکل‌های پرداخت راهکارهای لایه دومی هستند که به کاربران امکان می‌دهند تراکنش‌ها را با سرعت بیشتر و هزینه کمتری اجرا کنند.

در این پروتکل‌ها، TVL بر حس ارزش دارایی‌های واریز شده در قراردادهای هوشمند محاسبه می‌شود که بعداً این دارایی‌ها به زنجیره جانبی پروتکل یا پیاده سازی پلاسما منتقل می‌شوند.

در این گروه، Flexa با بیش از 136 میلیون دلار ارزش قفل شده پیشگام است. پروتکل‌های پرداخت مجهز به Flexa به کاربران امکان می‌دهند از ارزهای دیجیتال خودشان برای خرید محصولات شرکت‌های محبوبی مثل استارباکس، دانکن دوناتس و گیم استاپ استفاده کنند.

دارایی‌ها

دارایی‌ها، کوین‌های توکنیزه شده – مثل بیت‌کوین و استیبل کوین‌ها – هستند که تازه در قراردادهای هوشمند اپلیکیشن‌ها تولید شده اند. می‌توان از این دارایی‌های توکنیزه شده در اکوسیستم DeFi برای معامله یا به عنوان وثیقه استفاده کرد.

استیبل کوین‌ها از پروتکل‌های سوددهی به دست می‌آیند که کاربران می‌توانند در این پروتکل‌ها مبلغی معادل با توکن واریز شده خودشان دریافت کنند.

در این دارایی‌ها، TVL بر اساس تعداد کوین‌های توکنیزه شده محاسبه می‌شود. این دارایی‌های توکنیزه شده ارزشی برابر با دارایی که نمایانگر آنها هستند، دارند.

WBTC در این حوزه پیشگام است و در حال حاضر بیش از یک میلیارد دلار بیت‌کوین توکنیزه شده در اتریوم را به خود اختصاص می‌دهد. این بیت‌کوین‌ها حالا در انواع پروتکل‌های DEX و وام دهی استفاده می‌شوند.

خلاصه

گرچه TVL نقش مهمی در بازار کریپتو دارد اما برای عده ای این معیار گیج کننده است چون برای هر اپلیکیشنی، دیدگاه متفاوتی در این زمینه وجود دارد.

با این حال اکثر جامعه DeFi با راهکار DeFi Pulse توافق دارند که هر زمان کاربری وجهی به یک اپلیکیشن تأیید شده واریز می‌کند، وثیقه آن اپلیکیشن را محاسبه می‌کند.