توکن‌های تعویض ناپذیر یا به اختصار NFT ارزهای دیجیتالی منحصربفرد و غیرقابل تقسیم شدن هستند. ممکن است این توکن‌ها نشان دهنده آیتم‌های محسوس یا نامحسوس باشند.

خلاصه

توکن‌های تعویض ناپذیر (Non-fungible) ارزهای دیجیتال منحصربفرد و غیرقابل تقسیم هستند که این ویژگی‌ها باعث کمیاب شدن آنها می‌شود. این توکن‌ها اولین بار بر روی بستر اتریوم و با استفاده از استاندارد طراحی توکن ERC-721 منتشر شدند اما حالا در سایر بلاک چین‌ها هم وجود دارند. توکن‌های تعویض ناپذیر کاربردهای زیادی دارند از جمله قابلیت استفاده برای کلکسیون‌ها، آثار هنری و آیتم‌های درون بازی.

دارایی‌های دیجیتال انواع مختلفی دارند از جمله ارز دیجیتال، توکن کاربردی، توکن اوراق بهادار و غیره. توکن‌های تعویض ناپذیر هم نمونه‌ای از تحول سریع این صنعت هستند. در این مطلب با توکن‌های تعویض ناپذیر، طرز کار و کاربردهای آنها آشنا خواهیم شد.

توکن تعویض ناپذیر چیست؟

توکن‌های تعویض ناپذیر حاوی اطلاعات شناسایی خاصی هستند که در قراردادهای هوشمند آنها ثبت می‌شود. همین اطلاعات باعث متفاوت شدن هر توکن نسبت به سایر توکن‌ها می‌شود و به همین دلیل امکان معاوضه آنها با یکدیگر وجود ندارد چون هیچ دو توکنی با هم یکسان نیستند. در مقابل، اسکناس‌های بانکی با هم قابل معاوضه هستند و اگر ارزش دو اسکناس با هم برابر باشد، می‌توان آن‌ها را با یکدیگر معاوضه کرد.

بیت‌کوین یک توکن قابل تعویض است. می‌توانید یک بیت‌کوین برای شخصی ارسال کنید و او هم یک بیت‌کوین را برای شما برگرداند چون ارزش این دو برابر است. شاید ارزش بیت‌کوین در هر زمان متفاوت باشد و تغییر کند اما این کوین در اصل همان کوین قبلی است. می‌توانید بخش‌هایی از بیت‌کوین که به آن ساتوشی گفته می‌شود را برای دیگران ارسال یا از آنها دریافت کنید چون توکن‌های تعویض پذیر قابل تقسیم هستند.

توکن‌های تعویض ناپذیر، تقسیم پذیر نیستند. درست مثل یک بلیط کنسرت که نمی‌توان بخشی از آن را برای شخص دیگری ارسال کرد. تکه‌ای از یک بلیط کنسرت به تنهایی ارزشمند نیست و امکان بازخرید آن وجود ندارد.

آیتم‌های قابل جمع آوری در بازی کریپتو کیتیز یک نمونه از اولین توکن‌های تعویض ناپذیر هستند. هر یک از این گربه‌های دیجیتال از دیگران متمایز است و اگر یک کریپتوکیتی برای شخصی ارسال کنید، آنچه که در مقابل دریافت می‌کنید متفاوت خواهد بود مگر اینکه دوباره دقیقاً همان گربه برای شما برگردانده شود.

اطلاعات منحصربفرد یک توکن تعویض ناپذیر مثل یک کریپتو کیتی در قرارداد هوشمند آن ذخیره شده و به شکلی غیرقابل تغییر روی بلاک‌چین آن توکن ثبت می‌شود. کریپتوکیتی‌ها از نوع توکن‌های ERC-721 اتریوم هستند و از پروتکل‌ها و بلاک‌چین اتریوم استفاده می‌کنند.

آیا می‌دانستید؟

در اواخر سال 2018، یک پلیر در بازی مجازی Decentraland به قدری تمایل داشت به یک لوکیشن بهتر از بازی منتقل شود که حاضر شد 2800000 MANA پرداخت کند تا یک قطعه زمین خاص در بازاری را خریداری کند. در آن زمان ارزش این مقدار MANA معادل با 215200 دلار بود.

ویژگی خاص توکن‌های تعویض ناپذیر چیست؟

توکن‌های تعویض ناپذیر ویژگی‌های منحصربفردی دارند. این توکن‌ها معمولاً به یک دارایی خاص لینک شده اند. امکان استفاده از این توکن‌ها برای اثبات مالکیت آیتم‌های دیجیتال مثل اسکین‌های خاص در بازی یا حتی اثبات مالکیت دارایی‌های فیزیکی وجود دارد.

سایر توکن‌ها مثل سکه و اسکناس معمولی قابل تعویض هستند. توکن‌های تعویض پذیر با هم برابرند، ویژگی‌های یکسانی دارند و ارزش آنها شبیه هم است.

توکن‌های تعویض ناپذیر چطور استفاده می‌شوند؟

درست مثل آیتم‌های قابل جمع آوری از جمله گربه‌های کریپتو کیتیز، می‌توان از توکن‌های تعویض ناپذیر هم برای دارایی‌های دیجیتالی استفاده کرد که باید از یکدیگر متمایز باشند تا ارزش یا کمیابی آنها اثبات شود. این توکن‌ها می‌توانند نشان دهنده هر چیزی باشند از یک قطعه زمین مجازی گرفته تا آثار هنری و مجوزهای مالکیت.

توکن‌های تعویض ناپذیر در اکسچنج‌ها مبادله نمی‌شوند بلکه در بازارهای دیجیتال خاصی مثل Openbazaar یا بازار LAND مخصوص Decentraland خرید و فروش می‌شوند.

طرز کار توکن‌های تعویض ناپذیر

توکن‌هایی مثل بیت‌کوین و توکن‌های ERC-20 مبتنی بر اتریوم تعویض پذیر هستند. استاندارد توکن تعویض ناپذیر اتریوم که در CryptoKitties و Decentraland استفاده می‌شود، ERC-721 است. امکان تولید توکن‌های تعویض ناپذیر در سایر بلاک‌چین‌های مجهز به قراردادهای هوشمند که از ابزارهای مربوط به این توکن‌ها پشتیبانی می‌کنند وجود دارد. هر چند اتریوم اولین بلاک‌چین مورد استفاده در این حوزه بود، اما NEO، EOS، ترون و NFT هم استانداردهای خاصی برای این موضوع دارند.

توکن‌های تعویض ناپذیر و قراردادهای هوشمند آنها امکان اضافه کردن اطلاعاتی کامل از جمله هویت مالک، ابردادهای غنی یا لینک فایل‌های امن را فراهم می‌کنند. قابلیت توکن‌های تعویض ناپذیر برای اثبات مالکیت دیجیتال، پیشرفت مهمی در دنیای دیجیتال محسوب می‌شود و می‌تواند وعده ایجاد امنیت بدون نیاز به اعتماد را برای مالکیت یا مبادله دارایی‌های مختلف محقق کند.

اما توکن‌های تعویض ناپذیر، پروتکل‌ها و قراردادهای هوشمند آنها همچنان در دست طراحی و ساخت هستند. ایجاد پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز برای مدیریت و تولید توکن‌های تعویض ناپذیر کار نسبتاً پیچیده‌ای است و چالش طراحی استاندارد هم در این زمینه وجود دارد. توسعه بلاک‌چین به شکل یکپارچه انجام نمی‌شود و خیلی از توسعه دهندگان روی پروژه‌های خاص خودشان کار می‌کنند. برای موفقیت این طرح‌ها نیاز به پروتکل‌های یکپارچه و تعامل پذیری آنها حس می‌شود.

نحوه خرید توکن‌های NFT

می‌توان توکن‌های تعویض ناپذیر را از بازارهای مختلفی خرید از جمله Rarible، OpenSea و Enjin Marketplace.

در ادامه روش خرید این توکن‌ها در Rarible را بررسی می‌کنیم:

مرحله اول: به سایت Rarible رفته و روی دکمه Connect در گوشه سمت راست بالای صفحه کلیک کنید. در این قسمت والتی که قصد اتصال آن به این پلتفرم را دارید انتخاب و لاگین کنید.

برای لاگین باید شرایط استفاده از خدمات را مطالعه کنید.

ما در این مثال از والت موبایلی و تحت وب محبوب Metamask استفاده می‌کنیم.

مرحله دوم: پس از لاگین، NFT مورد نظرتان را در این پلتفرم جستجو کنید.

ما در این مثال قصد خرید Hand of Fate از Jango را داریم. فرایند خرید صرف نظر از نوع توکنی که قصد خرید آن را دارید یکسان است (به این فرض که امکان خرید آن وجود داشته باشد).

بعد از انتخاب NFT که قصد خرید آن را دارید، روی Buy now کلیک کنید.

مرحله سوم: یک پنجره تأیید نمایش داده می‌شود که در آن از شما درخواست می‌شود جزئیات تراکنش را بررسی کنید.

پس از بررسی این اطلاعات، برای تأیید و رفتن به آخرین مرحله روی دکمه Proceed to payment کلیک کنید.

مرحله چهارم: بعد از این مرحله پنجره تأیید تراکنش برای والت باز می‌شود. باز هم اگر این اطلاعات مورد تأیید شما هستند، اجرای تراکنش را تأیید کنید.

بعد از تأیید تراکنش، NFT خریداری شده مستقیماً به والت اتریوم شما واریز شده و متعلق به شما خواهد شد.

نکته: بهتر است از خرید NFT در زمان پیک تراکنش خودداری کنید در غیر این صورت ممکن است ملزم به پرداخت هزینه زیادی برای گس شوید (مانند مثال زیر).

معرفی پیشگامان حوزه NFT

Terra Virtua

یکی از بازارهای نوظهور برای توکن‌های NFT، ایجاد آیتم‌های دیجیتال قابل جمع آوری و مورد استفاده برای کلکسیون سازی است – مثل کارت‌های تریدینگ فیزیکی ارزش این آیتم‌ها ناشی از کمیابی آنهاست. برندهای مختلف شروع به ارسال مجوز برای استفاده از تولیدات خودشان در کلکسیون‌های دیجیتال کرده اند که یکی از پیشگامان این عرصه Terra Virtua است.

Terra Virtua خودش را به عنوان «خانه آیتم‌های کلکسیون دیجیتال» نامیده و به طرفدارانش امکان داده یک کافه طرفداران دیجیتال (Fancave) بسازند که در آنجا امکان به نمایش گذاشتن دارایی‌های NFT وجود دارد. این کمپانی سپتامبر امسال، یکسری NFT مجوزدار را منتشر کرد که با الهام از فیلم پدرخوانده طراحی شده بودند.

Gary Bracey مدیرعامل اجرایی Terra Virtua هدف اصلی Terra Virtua را گسترش کاربرد و استفاده از توکن‌های NFT اعلام کرده و افزود که الهام بخش استفاده از این توکن‌ها ایده پل زدن بین دنیای دیجیتال و دنیای واقعی بود. او گفت: "ما شروع به تفکر و ایده پردازی درباره ایجاد سیستمی پویاتر کردیم، که عامل اصلی برای پیاده سازی پدیده‌ای در دنیای دیجیتال بود که در دنیای واقعی عملی نیست."

SuperRare

Terra Virtua توکن‌های تعویض ناپذیری تولید می‌کند که از برندهای بزرگ و‌هالیوود الهام گرفته اند اما بعضی از بازارهای NFT با صنعت بزرگ آثار هنری کار می‌کنند.

SuperRare یکی از بازیگران پیشرو در حوزه هنرهای دیجیتال مبتنی بر NFT است. همانطور که از نام SuperRare مشخص است، هدف آن ایجاد بازاری برای آثار هنری دیجیتال ارزشمند و کمیاب است. در SuperRare، آثار هنری در بلاک چین اتریوم ثبت و احرازهویت می‌شوند که این سیستم ارزشمند بودن این آثار را تضمین می‌کند. طبق اطلاعات سایت SuperRare تا کنون 11 هزار قطعه هنری توسط کاربران جمع آوری شده است.

?تا امروز?

• 11105 قطعه هنری ایجاد شده
• هنرمندان 4632125 دلار درآمد کسب کرده اند
• 1101543 دلار فروش ثانویه
• بیش از 5.7 میلیون حجم معاملات تا به امروز

• هر چند طبق سایت SuperRare، این پلتفرم با تعداد کمی هنرمند اتنخابی کار می‌کند اما حجم بیزنس این برند قابل توجه است. در اکتبر 2020، SuperRare خبر از 4 میلیون دلار فروش آثار هنری در پلتفرم خودش داد و هنرمندان با فروش 11 هزار اثر هنری 4.6 میلیون دلار درآمد کسب کردند.

  Decentraland

  توکن‌های تعویض ناپذیر روزبروز بیشتر وارد دنیای گیمینگ می‌شوند. Decentraland اولین دنیای بازی کاملاً غیرمتمرکز جهان است که با توکن ERC-20 مانا (MANA) ساخته شده است. کاربران می‌توانند از MANA برای خرید کالاها و خدمات و زمین‌های مجازی 10×10 متری استفاده کنند که بر پایه توکن تعویض ناپذیر LAND طراحی می‌شوند. ICO برگزار شده برای توکن MANA موفق به جمع آوری 20.7 میلیون دلار سرمایه شد و همه توکن‌ها ظرف 5 دقیقه به فروش رسیدند. بعد از آن یک حراجی برگزار شد که کاربران در آن 161 میلیون MANA برای خرید زمین‌های مجازی خرج کردند که با قیمت فعلی، ارزش آنها به 15 میلیون دلار می‌رسد.

  دنیای این بازی شبیه به ماین‌کرفت است، گرافیک‌ها حالت بلوکی ساده دارند و کاربران در آن به ساخت و ساز می‌پردازند که شامل آیتم‌های مختلف از گالری‌های هنری تا بازی‌های ساده ساخته شده در دنیای بازی است.

  Decentraland علاوه بر LAND از توکن‌های تعویض ناپذیر مختلفی پشتیبانی می‌کند از جمله Axie Infinity و CryptoKitties.

  توکن‌های تعویض ناپذیر و DeFi

  توکن‌های تعویض ناپذیر در یکی از حوزه‌های بسیار مهم ارزهای دیجیتال یعنی اقتصاد غیرمتمرکز هم نقش دارند.

  یک نمونه از کاربردهای توکن‌های تعویض ناپذیر در اقتصاد غیرمتمرکز Aavegotchi است، استارتاپی آزمایشی که توسط بازار پولی Aave طراحی شده است. Aavegotchiها آیتم‌های قابل جمع آوری هستند که در دنیای بازی از آنها استفاده می‌شود. برای هر Aavegotchi یکسری توکن Aave به عنوان وثیقه گروگذاری می‌شود یعنی هر یک از آنها در Aave بازده ایجاد می‌کنند. اگر مالک، مبلغ گروگذاشته شده را تسویه کند، Aavegotchi مربوطه ناپدید می‌شود.

   

  بازی کنید تا پاداش بگیرید ??

  دنیای Aavegotchi یک حلقه بسته است و طوری طراحی شده که به کاربران فعال پاداش بدهد.

  برای شروع، $GHST بخرید، سپس با اجرای بازی، رای دادن و مشارکت در رریتی فارمینگ (rarity farming) مدل جدیدی از ماینینگ که به کمیاب ترین Aavegotchiها با $GHST توکن پاداش می‌دهد، این توکن را به دست آورید.

  — Aavegotchi (@aavegotchi) September 10, 2020

  یکی دیگر از سرویس‌هایی که به دنبال پل زدن بین DeFi و توکن‌های NFT است اپلیکیشن غیرمتمرکز Rarible است که به کاربران امکان می‌دهد آثار هنری دیجیتال را در بازار Rarible بفروشند.

  Rarible در جولای 2020 توکن حاکمیتی RARI را راه اندازی کرد که از آن برای پاداش دادن به سازندگان و کلکسیون سازها استفاده می‌شود. امکان به دست آوردن این توکن با مشارکت فعال در این پلتفرم هم وجود دارد که Rarible به این فرایند liquidity mining می‌گویند.

  به $RARI خوش آمدید: اولین توکن حاکمیتی در حوزه NFT که برای فراهم کردن امکان تصمیم گیری کلکسیونرها و خالقان فعال درباره آینده Rarible را فراهم می‌کند. پیشنهاد ارسال کنید، رأی بدهید، محتوا تولید کنید و در اداره سیستم مشارکت کنید – حالا قدرت در دست شماست.

  اطلاعات بیشتر:

  https://t.co/LeQUmMvBEn pic.twitter.com/iVxA8aMiVO

  — Rarible (@rariblecom) July 15, 2020

  بازار Rarible – نسبت به سایر بازارها – بسیار بزرگ است. بر اساس داده‌های منتشر شده توسط Dune Analytics، Rarible از سپتامبر 2020 در حوزه فروش توکن‌های NFT پیشگام بوده است.

  اگر Rarible سلطه خودش بر این صنعت را حفظ کند، DeFi می‌تواند مترادف با توکن‌های تعویض ناپذیر باشد. هر چند صنعت NFT تازه کار و جوان است اما برای عده‌ای پر از قابلیت و پتانسیل است.

  به گفته Bracey "هنوز مسابقه شروع نشده، این فقط گرم کردن پیش از مسابقه است!"

  پیشرفت‌های اخیر

  حوزه NFT در سال 2020 رشد پایداری داشته و طبق گزارش منتشر شده توسط DappRadar در ژانویه 2021، فعالیت روزانه در بازی‌های بلاک‌چین در سال 2020 حدود 35 درصد افزایش یافته و به حدود 28 هزار والت فعال در روز رسیده است. در فوریه 2020، نام‌های برجسته این صنعت از جمله Coinbase حدود 1.75 میلیون دلار سرمایه کشت ایده در بازار Rarible قفل کرده بودند.

  همزمان شاهد خرید و فروش بعضی از این آیتم‌ها با قیمت‌های سرسام آوری هستیم. FEWOCiOUS هنرمند نوجوان یک اثر هنری NFT را به قیمت ده‌ها هزار دلار فروخت؛ یکی از کارت‌های قابل معامله در بازی Sorare که مربوط به کاراکتر کیلیان امباپه بود، حدود 65 هزار دلار فروخته شد. یک عکس 24×24 پیکسلی به قیمت 176 هزار دلار فروخته شد. در فوریه 2020، زمانی که پروژه‌ای به نام Hashmasks موفق به فروش 16 هزار قطعه هنری NFT به ارزش 9 میلیون دلار شد، حوزه NFT به قله‌های جدیدی رسید.

  این پول‌های بزرگ باعث جذب چهره‌های بزرگ شده و هنرمندان و چهره‌های مشهور سعی دارند از این فرصت استفاده کنند. لیل یاچتی رپر بزرگ، جاستین رویلند سازنده انیمیشن ریک و مورتی، ددماوس دی‌جی و لوگان پاول یوتیوبر محبوب از جمله اشخاصی هستند که توکن‌های NFT تولید کردند.

  آینده توکن‌های تعویض ناپذیر

  در حال حاضر از توکن‌های تعویض ناپذیر بیشتر در بازی‌ها و برای آیتم‌های قابل جمع آوری و کلکسیون سازی استفاده می‌شود. قابل توجه است که برندهای شناخته شده‌ای در حال صدور مجوز برای محتوای خودشان با NFT هستند. بازی فوتبال محبوب Sorare 100 باشگاه فوتبال را در پلتفرم خودش ثبت کرده و بازی‌هایی مثل Smurfs، Minecraft و Doctor Who همگی توکن‌های تعویض ناپذیر خودشان را دارند.

  می‌توان در بازی‌ها از توکن‌های تعویض ناپذیر استفاده کرد تا نماینده آیتم‌هایی مثل لباس یا طراحی‌های خاص باشند و بتوان آنها را به بازی‌های جدید منتقل کرده یا با سایر گیمرها مبادله کرد. اما پتانسیل آنها بسیار بیشتر است و می‌توان از آنها برای کارهای دیگری مثل محافظت از حق کپی رایت، مالکیت معنوی، صدور بلیط، فروش و داد و ستد بازی‌های ویدیویی استفاده کرد.

  توکن‌های تعویض ناپذیر امکان ایجاد توکن‌های اوراق بهادار و توکنیزه کردن دارایی‌های واقعی و دیجیتال را فراهم می‌کنند. دارایی‌های فیزیکی مثل املاک و مستغلات هم برای فراهم کردن امکان مالکیت جزئی یا اشتراکی قابل توکنیزه شدن هستند. اگر این توکن‌های اوراق بهادار غیر قابل تعویض باشند، می‌توان مالکیت دارایی‌ها را به صورت کامل پیگیری کرد حتی اگر توکن‌هایی که نشان دهنده مالکیت جزئی هستند، فروخته شوند.

  از سایر کاربردهای توکن‌های تعویض ناپذیر می‌توان به صدور گواهینامه دیجیتال، گارانتی و حتی گواهینامه تولد و فوت اشاره کرد. قرارداد هوشمند یک توکن تعویض ناپذیر می‌تواند هویت گیرنده یا مالک آن را به شکل غیرقابل تغییر اثبات کند و امکان ذخیره آن در والت‌های دیجیتال برای دسترسی راحت تر وجود دارد. در آینده کیف پول‌های دیجیتال ما حاوی همه گواهینامه‌ها، مدارک، مجوزها و دارایی‌هایمان خواهد بود.