نکات کلیدی

• هدف بیسیس تریدینگ، بهره برداری از اختلاف بین قیمت فعلی (آنی) و قیمت احتمالی آینده (آتی) است.
• کشاورزان، سرمایه گذاران و تریدرهای کریپتو از استراتژی‌های بیسیس تریدینگ یا معامله پایه برای پوشش ریسک و یا به دست آوردن سود بیشتر استفاده می‌کنند. این روش در بازارهای کالایی، اوراق قرضه و بیت کوین هم مجبوب است.
• بیسیس تردینگ هم شامل یکسری ریسک خاص بوده و ممکن است برای تریدرهای تازه کار گیج کننده باشد. اجرای چنین معاملاتی مستلزم آشنایی با ویژگی‌های بازار و مدیریت ریسک‌های ناشی از تغییر ناگهانی قیمت یا مشکلات نقدینگی است.

بیسیس تریدینگ چیست؟

فرض کنید که شما هر سیب را به قیمت 1.50 دلار از فروشگاه می‌خرید. اما دوستی پیشنهاد می‌دهد که می‌تواند مقداری سیب را به قیمت 1.30 دلار به ازای هر سیب، در ماه آینده به شما تحویل دهد. به این تفاوت 20 سنتی، بیسیس گفته می‌شود. در بازارهای مالی، بیسیس تفاوت بین قیمت آنی و قیمت آتی است.

در بیسیس تریدینگ، سرمایه گذاران تلاش دارند با پیش‌بینی این تغییرات قیمت (بیسیس) به سود برسند. اگر پیش‌بینی می‌کنید که این اختلاف بیشتر می‌شود، وارد پوزیشن Long و در غیر این صورت وارد پوزیشن Short می‌شوید. در این بازی، استراتژی، تحلیل و گاهی اوقات شانس اهمیت زیادی دارد.

بیسیس تریدینگ چگونه انجام می‌شود؟

قیمت‌های آنی و آتی

قیمت آنی، قیمتی است که همین حالا می‌پردازید اما قیمت‌های آتی، قیمت‌هایی هستند که شما موافقت به پرداخت آنها در آینده کرده‌اید. معمولاً به دلایل مختلف این قیمت‌ها با هم اختلاف دارند مثل تغییرات نرخ بهره، پیش‌بینی‌های مربوط به تغییر عرضه و تقاضا و غیره.

برای مثال، فرض کنید که امروز هر پیمانه ذرت 5 دلار قیمت دارد (قیمت آنی) و قیمت آتی آن برای سه ماه بعد، 5.50 دلار است. بیسیس در این حالت 0.50- دلار است. اگر پیش‌بینی می‌کنید که قیمت آنی سریع‌تر از قیمت آتی افزایش پیدا می‌کند، می‌توانید وارد پوزیشن Long شوید.

انواع تریدرهای بیسیس

تریدرها می‌توانند بسته به تحلیلی که از بازار دارند، وارد پوزیشن Long یا Short شوند. معمولاً برای چنین تحلیل‌هایی از بررسی الگوی حرکت بازار، داده‌های تاریخچه بازار و فاکتورهای اقتصادی مختلف استفاده می‌شود.

• Long: پیش‌بینی اینکه قیمت آنی نسبت به قیمت‌های آتی افزایش پیدا خواهد کرد.
• Short: پیش‌بینی اینکه قیمت آنی ریزش کرده یا اینکه قیمت آتی سریع‌تر افزایش پیدا می‌کند.

بیسیس تریدینگ چه اهمیتی دارد؟

برای پوشش ریسک

بیسیس تریدینگ می‌تواند برای اشخاصی که کالا خرید یا به آن متکی هستند، نجات دهنده باشد! مثلاً یک گندم کار را در نظر بگیرید. این کشاورز پیش‌بینی می‌کند که ظرف سه ماه، 10 هزار بوشل برداشت خواهد کرد اما نگران احتمال ریزش قیمت است. در نتیجه می‌تواند با فروش قرارداد آتی، ریسک ناشی از ریزش قیمت را کاهش دهد.

در مقابل، یک کارخانه تولید نان می‌تواند از بیسیس تریدینگ برای تأمین گندم آینده با قیمتی قابل پیش‌بینی استفاده کند. به این ترتیب، هر دو طرف می‌توانند از دارایی خودشان در برابر غافلگیری‌های نامطلوب حفاظت کنند.

برای دلال‌ها

بعضی از تریدرها برای کسب سود دائماً در حال خرید و فروش هستند. آنها گرایشات بازار را بررسی کرده و به دنبال پیش‌بینی تغییرات بیسیس هستند. مثلاً اگر تریدری تصور کند که افزایش تقاضا منجر به بیشتر شدن قیمت آنی نفت می‌شود، وارد پوزیشن long می‌شود و در صورت تحقق پیدا کردن این پیش‌بینی، موجودی خودش را می‌فروشد.

در چه بازارهایی از بیسیس تریدینگ استفاده می‌شود؟

1. کالاها

یکی از مهم‌ترین حوزه‌های کاربرد بیسیس تریدینگ، بازار کالا است. کشاورزان، معدن کاران و شرکت‌های تولید کننده انرژی از این روش برای پوشش ریسک استفاده کرده و دلال‌ها هم به دنبال سود هستند. می‌توان بیسیس تریدینگ را روی انواع غلات، نفت، طلا یا هر کالای دیگری که بازار آنی و آتی دارد اجرا کرد.

2. درآمد ثابت (اوراق قرضه)

در بازار اوراق قرضه، معمولاً تریدرها به تفاوت بین اوراق قرضه نقدی و مشتقاتی مثل تبادل افول اعتبار (CDS) توجه دارند. منفی شدن بیسیس ترید زمانی رخ می‌دهد که اسپرید CDS کوچکتر از اسپرید اوراق قرضه باشد. این شرایط فرصت آربیتراژ را برای تریدرها فراهم می‌کند.

3. ارزهای دیجیتال

در حوزه ارزهای دیجیتال، بیسیس تریدینگ بر اساس اختلاف قیمت یک ارز دیجیتال در بازار آنی و بازار فیوچرز آن انجام می‌شود.

پس از راه‌اندازی ETF‌های آنی بیت کوینی در اوایل سال 2024، بیسیس تریدینگ در حوزه کریپتو محبوبیت چشمگیری پیدا کرد. از آن زمان، تریدرهای زیادی شروع به بررسی و استفاده از اختلاف قیمت بین ETFهای آنی و بازارهای فیوچرز مهمی مثل CME Bitcoin Futures کردند.

مثالی از بیسیس تریدینگ بیت کوین

بیسیس تریدرهای بیت کوین به دنبال تفاوت قیمت بین بازار آنی (که بیت کوین در آن ترید می‌شود) و قراردادهای فیوچرز هستند (که قیمت آینده ارزهای دیجیتال را دنبال می‌کنند).

مثلاً اگر در بازار آنی قیمت بیت کوین 80 هزار دلار باشد اما قیمت قراردادهای آتی سه ماهه بیت کوین 82 هزار دلار اعلام شده باشد، می‌توان بیت کوین را در بازار آنی خریده و همان میزان بیت کوین را در بازار آتی فروخت.

• قیمت آنی: 80 هزار دلار
• قیمت آتی: 82 هزار دلار برای تحویل 3 ماهه
• بیسیس: 2 هزار دلار
• منطق: آلیس معتقد است که طی چند هفته آینده، به دلیل افزایش تقاضای آنی یا کاهش پریمیوم فیوچرز، این اختلاف قیمت 2 هزار دلاری کاهش پیدا می‌کند.
• استراتژی: آلیس یک آربیتراتژ cash-and-carry اجرا کرده، بیت کوین را با قیمت آنی 80 هزار دلار خریده و یک قرارداد فیوچرز بیت کوین با قیمت 82 هزار دلار را می‌فروشد.
• نتیجه: اگر قیمت‌ها همانطور که انتظار می‌رود به هم نزدیک شوند، آلیس از بیت کوین خریداری شده در بازار آنی برای اجرای قرارداد فیوچرز استفاده کرده و 2 هزار دلار سود خواهد داشت (منهای کارمزد و هزینه‌های عملیاتی).

ریسک‌ها و چالش‌های بیسیس تریدینگ

1. ریسک بیسیس

یکی از مهم‌ترین چالش‌ها برای تریدرها در این روش زمانی ایجاد می‌شود که قیمت‌های آنی و آتی آنطور که پیش‌بینی کرده بودند تغییر نمی‌کنند. مثلاً کشاورزی که از این روش برای پوشش ریسک تغییر قیمت غلات استفاده کرده، در صورتی که شرایط آب و هوایی غیرقابل پیش‌بینی باعث تغییر عرضه و تقاضا شوند، ممکن است با چالش روبرو شود.

2. نقدینگی بازار

اگر در بازار نقدینگی کافی وجود نداشته باشد، ممکن است تریدرها برای ورود یا خروج از پوزیشن با قیمت مطلوب با چالش روبرو شوند، به ویژه در بازارهای پرنوسان یا در بحران‌های اقتصادی.

3. پیچیدگی

گاهی اوقات، ممکن است بیسیس تریدینگ پیچیدگی‌های خاصی به همراه داشته باشد. درک شرایط بازار، تحلیل الگوهای بازار و مدیریت کارآمد ریسک‌ها نیاز به تخصص ویژه‌ای دارد. ممکن است پرداختن به همه این نکات و مسائل برای کاربران مبتدی سخت باشد.

جمع بندی

شاید بیسیس تریدینگ پیچیده به نظر برسد اما کلیت آن، تصمیم گیری و پیش‌بینی هوشمندانه راجع به تفاوت قیمت‌هاست. چه به دنبال مدیریت ریسک در بازارهای کالایی باشید و چه به دنبال شکار سود در اوراق قرضه یا بهره برداری از فرصت‌های دنیای کریپتو، با این استراتژی گزینه‌ها و فرصت‌های زیادی را در اختیار دارید.

به عنوان یک تریدر یا سرمایه گذار، آشنایی با این سبک معامله می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای کسب سود در اختیار شما قرار دهد. اگر تولیدکننده باشید باز هم می‌توانید از این روش برای رسیدن به ثبات در بازارهای غیرقابل پیش‌بینی استفاده کنید.

نکات کلیدی

• رابطه بین عرضه و تقاضا یکی از مفاهیم بنیادی در طراحی اقتصاد توکنی است.
• بررسی توزیع توکن‌ها به تشخیص هر گونه ریسک احتمالی درباره متمرکز شدن پروژه کمک می‌کند.
• بازده و سود بالا هم می‌تواند تأثیر نامطلوبی بر قیمت توکن داشته باشد.

تحقیق و بررسی راجع به ویژگی‌های بنیادی یک پروژه برای ارزیابی پتانسیل بلند مدت آن اهمیت زیادی دارد. با این حال، برای از افراد اطلاعات کافی را درباره شیوه انجام چنین تحقیقاتی ندارند. هدف از نوشتن این مقاله این است که به شما کمک کنیم درک بهتری از اجزای مختلف تشکیل دهنده اقتصاد توکنی پروژه‌ها کسب کنید.

توکونومیک چیست؟

توکونومیک یا اقتصاد توکنی (Tokenomics) به ساختار اقتصادی یک توکن در اکوسیستم آن گفته می‌شود. آشنایی با اقتصاد توکنی برای ارزیابی پتانسیل و امنیت پروژه‌ها ضروری است. اقتصاد توکنی اجزای مختلفی را شامل می‌شود مثل توزیع توکن‌ها و انگیزه‌های اقتصادی تأثیرگذار بر عملکرد و سلامت کلی پروژه‌های بلاک چین.

اجزای مهم اقتصاد توکنی

ساختار اقتصاد توکنی می‌تواند تأثیر چشمگیری بر امنیت و موفقیت بلند مدت پروژه داشته باشد. طراحی درست و مناسب اقتصاد توکنی به ایجاد جامعه‌ای سالم و فعال کمک کرده، توزیع توکن‌ها را عادلانه‌تر کرده و انگیزه‌های لازم را برای مشارکت در شبکه و حفاظت از امنیت آن فراهم می‌کند. در مقابل، طراحی ضعیف اقتصاد توکنی می‌تواند باعث متمرکزشدن و دستکاری پروژه شده و پروژه‌ها را در برابر حمله آسیب پذیر کند.

در ادامه نگاهی داریم به اجزای کلیدی اقتصاد توکنی و چگونگی پرداختن به هر کدام از آنها.

توزیع توکن

توزیع توکن یکی از جنبه‌های مهم اقتصاد توکنی پروژه‌ها است چون شیوه اختصاص توکن‌ها و توزیع آنها را بین بنیانگذاران پروژه، سرمایه گذاران و جامعه کاربران تعیین می‌کند. هنگام ارزیابی توزیع توکن‌ها، این ویژگی‌های کلیدی را در نظر داشته باشید:

عادلانه بودن: اطمینان از توزیع برابر توکن‌ها برای پیشگیری از متمرکز شدن بیش از حد پروژه.

شفافیت: وجود روش‌های توزیع توکن شفاف و واضح برای ایجاد اعتماد بین کاربران.

زمانبندی‌های قفل شدگی: معمولاً پروژه‌ها سعی دارند با فراهم کردن قابلیت استفاده از توکن‌های پروژه در تراکنش‌ها، به اعضای تیم خودشان انگیزه‌های اقتصادی بدهند. زمانبندی قفل شدگی یعنی محدودیت زمانی در نظر گرفته شده برای خرج کردن توکن‌ها توسط کارمندان یا اعضای تیم. معمولاً می‌توان این زمانبندی‌ها را با استفاده از ابزارهایی مثل Cryptorank ارزیابی کرد. نبود چنین زمانبندی برای یک پروژه یعنی اعضای آن می‌توانند هر زمان که خواستند توکن‌های در اختیار خودشان را به فروش بگذارند که چنین حرکتی می‌تواند باعث ریزش ارزش توکن شود.

برای پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی، زمانبندی قفل شدن توکن از طریق قراردادهای هوشمند تنظیم می‌شود تا توکن‌ها به شکل قطره چکانی بین اعضای پروژه توزیع شده و تأثیر احتمالی این توزیع توکن بر قیمت توکن کمتر شود.

مارکت کپ: مارکت کپ (MC) شامل تعداد کل توکن‌های در گردش ضربدر قیمت هر توکن است. مثلاً اگر هر توکن A 5 دلار قیمت داشته و موجودی در گردش این توکن 123 هزار عدد باشد، مارکت کپ آن به این صورت محاسبه می‌شود:

$5 x 123,000 = $615,000 MC

عرضه توکن: عرضه توکن (Total Supply) نشان دهنده حداکثر تعداد توکن‌هایی است که وارد بازار می‌شوند. معمولاً ثابت بودن عرضه توکن به پیشگیری از ایجاد اثر تورم کمک می‌کند. اگر تابعی برای تولید توکن در قرارداد هوشمند پروژه وجود داشته باشد، باید دقت داشته باشید که احتمال افزایش عرضه کل – بسته به اقدامات مالک قرارداد هوشمند – وجود دارد.

موجودی در گردش: گاهی اوقات پروژه‌ها تصمیم می‌گیرند کل توکن‌های قابل عرضه را یک باره وارد بازار نکنند. مثلاً پروژه A تصمیم دارد تنها 60 درصد از توکن‌های خودش را هنگام راه‌اندازی پروژه عرضه کند. اگر عرضه کل پروژه A یک میلیون عدد باشد، موجودی در گردش آن 600 هزار عدد (60 درصد از 1 میلیون) خواهد بود.

مکانیزم‌های توکن سوزی: قراردادهای هوشمندی هستند که فرایند سوزاندن توکن را اتوماسیون می‌کنند. برای بعضی توکن‌ها، امکان سوزاندن به روش دستی هم وجود دارد.

توزیع کارآمد توکن‌ها

یک قانون سر انگشتی کلی این است که والت‌های متعلق به یک فرد یا نهاد، باید کمتر از 15 درصد کل توکن‌ها را در اختیار داشته باشد. در غیر این صورت، فروش توکن‌ها توسط چنین کاربری می‌تواند باعث ریزش شدید قیمت شود. در نتیجه، در یک توزیع توکن کارآمد تخصیص توکن برای اعضای تیم، سهامداران و مشاوران پروژه به شکل تقریباً غیرمتمرکز انجام می‌شود.

مثال: تحلیل نمودار دارندگان توکن PEPE روی بستر اتریوم نشان می‌دهد که بیشترین موجودی این توکن در اختیار اکسچنج‌ها است که این موضوع باعث افزایش نقدینگی و ایجاد اعتماد نسبت به توکن می‌شود. این یعنی هیچ موجودیت واحدی توانایی فروش حجم زیادی از توکن‌ها را ندارد چون (در حال حاضر) بزرگترین والت، تنها 1.1 درصد از موجودی این توکن را در اختیار دارد.

توزیع معیوب توکن‌ها

به طور کلی، توزیع معیوب توکن‌ها ریسک‌های زیادی برای اعضای پروژه یا پروتکل به همراه دارد. مثلاً اگر پروژه‌ای تازه راه‌اندازی شده اما 50 درصد توکن‌های آن در والت مستقر کننده پروژه هستند، ریسک متمرکز شدن آن بسیار زیاد خواهد بود. ریسک‌های متمرکز شدن در واقع جزء نقاط آسیب پذیری پروژه محسوب می‌شوند چون شما باید به ناچار به تیم پروژه و اصول امنیتی آنها اطمینان کنید تا از توکن‌ها حفاظت کنند. اگر توزیع توکن به شکل مؤثر و کارآمد انجام شده و بعداً والت تیم هک شود، این هک تأثیر محدودتری خواهد داشت.

عرضه توکن

معمولاً عرضه توکن از سه جهت مورد بررسی قرار می‌گیرد:

• چه تعداد توکن در گردش وجود دارد؟ (موجودی جاری)
• مابقی توکن‌ها با چه سرعتی و به چه روشی تولید می‌شوند؟ (مکانیزم تولید و عرضه)
• میزان عرضه کل چقدر است؟

اقتصاد توکنی پروژه باید متعادل بوده و با عملکرد پروژه یا اپلیکیشنی که از توکن استفاده می‌کند، تناسب داشته باشد.

عرضه کارآمد توکن

عرضه کارآمد توکن، حالت متعادل دارد یعنی عرضه توسط تقاضا جبران شده و بین این دو، تعادل وجود دارد. عرضه و تقاضا، پدیده‌هایی طبیعی هستند که هر زمان یک دارایی ارزشمند در بازاری رقابتی خرید و فروش می‌شود، رخ می‌دهند. اگر عرضه توکن بسیار بیشتر از تقاضای آن باشد، قیمت توکن دچار ریزش می‌شود.

در مقابل، اگر تقاضا بیشتر از عرضه باشد، قیمت توکن به مرور افزایش پیدا می‌کند. گرچه برای هر توکنی یکسری عوامل و متغیرهای مهم دیگر هم وجود دارد اما عرضه و تقاضا برای همه توکن‌ها اهمیت زیادی دارند. از جمله مکانیزم‌های مورد استفاده برای متناسب نگه داشتن عرضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

حداکثر عرضه کل: اگر توکنی حداکثر عرضه کل داشته باشد، معمولاً این رقم در سایت‌هایی مثل Coingecko تحت عناوینی مثل Fully Diluted Value نمایش داده می‌شود که حاصل ضرب تعداد کل توکن‌های قابل تولید در قیمت جاری است.

مکانیزم‌های توکن سوزی: توکن‌هایی مثل اتر بخش زیادی از کارمزدهای گس تولید شده را (که به آن کارمزد پایه هم گفته می‌شود) می‌سوزانند. مکانیزم سوزاندن که با پاداش‌های استیکینگ متعادل می‌شود، به دنبال کاهش عرضه در گذر زمان یا حداقل، تحت کنترل نگه داشتن تورم است.

زمانبندی ثابت عرضه: بعضی توکن‌ها حداکثر عرضه کل ندارند اما ممکن است نرخ تولید ثابتی داشته باشند. ثابت ماندن نرخ تولید و عرضه توکن، عملکرد آن را قابل پیش‌بینی‌تر می‌کند.

قابلیت پیش‌بینی: وقتی اقتصاد توکنی توکن‌ها تغییر کند، اعتماد سرمایه گذاران (حداقل به شکل موقت) متزلزل می‌شود. پیش‌بینی پذیر بودن نرخ عرضه بیت کوین، یکی از عوامل مهم و مؤثر در حفظ ارزش آن است.

عرضه معیوب توکن

معیوب بودن عرضه توکن زمانی رخ می‌دهد که عرضه بیشتر از تقاضا باشد که این شرایط در بلند مدت ارزش توکن را کاهش می‌دهد. به عنوان یک مثال واقعی می‌توان به کنترل تورم توسط دولت‌ها اشاره کرد. مثلاً در بریتانیا، دولت سعی دارد تورم 2 درصد را حفظ کند که برای تداوم رشد پایدار اقتصادی لازم است. اما در سال‌های اخیر، نرخ تورم بیشتر شده (10 درصد) به ویژه در بعضی از کشورها مثل ونزوئلا که نرخ تورم در آنها به بیشتر از 100% هم می‌رسد. تورم باعث کاهش ارزش پول شده و این یعنی برای خرید اقلام مختلف باید پول بیشتری خرج کرد. این شرایط در رابطه با ارزهای دیجیتال هم صدق می‌کند – تورم بیشتر معادل با کاهش ارزش توکن در گذر زمان است.

مکانیزم‌های انگیزه دهی

مکانیزم‌های انگیزه دهی با هدف تشویق کاربران و اعضای پروژه به انجام یکسری کارهای خاص ایجاد می‌شوند که می‌تواند در حفظ امنیت شبکه هم نقش چشمگیری داشته باشد.

مکانیزم‌های مؤثر انگیزه دهی

چنین مدل‌هایی به اعضای شبکه برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها انگیزه داده و منافع اقتصادی آنها را با امنیت شبکه همسو می‌کنند. مدل اجماع نظر اثبات سهام اتریوم، نمونه‌ای از چنین مکانیزمی است که در یک بلاک چین به کار می‌رود.

مکانیزم‌های انگیزه دهی معیوب

ضعیف بودن مکانیزم‌های انگیزه دهی می‌تواند باعث ایجاد ریسک‌های مختلف شود مثل:

تبانی: تمرکز مقدار زیادی از توکن‌ها در دست عده کمی از افراد، خطر تبانی و دستکاری را ایجاد می‌کند.

حملات سیبل: انگیزه‌های اقتصادی ناکافی، قدرت لازم را برای مقابله با بعضی از حملات در شبکه فراهم نمی‌کنند. مثلاً اگر صرف نظر از مبلغ استیک شده، برای همه والت‌ها یک مقدار یکسان پاداش در نظر بگیرید، ممکن است به مشکلات سیبل برخورد کنید. یا اگر یک طرح معرفی داشته باشید، باز هم احتمال برخورد با چنین مشکلاتی وجود دارد.

طراحی چنین مکانیزم‌هایی همزمان با توزیع عادلانه توکن‌ها کار راحتی نیست اما تیم‌هایی که چنین مکانیزم‌هایی را با دقت طراحی نکنند، با مشکلاتی مثل حمله ربات‌ها روبرو می‌شوند.

کاربرد توکن

منظور از کاربرد، قابل استفاده بودن توکن در اکوسیستم آن مثلاً برای حاکمیت، استیک کردن یا پرداخت کارمزد تراکنش‌ها است.

کاربردهای مؤثر

حاکمیت: یک مکانیزم حاکمیتی واضح و فراگیر به مالکان توکن‌ها امکان می‌دهد که در تعیین جهت پروژه نقش داشته باشند.

کاربرد درون اپلیکیشن: اگر بازی یا متاورسی توکن‌های خودش را داشته باشد، منطقی است که امکان خرید آیتم یا دسترسی به یکسری قابلیت خاص با استفاده از توکن‌ها فراهم باشد.

کاربردهای معیوب

کاربردی معیوب است که در بلند مدت تأثیر مطلوبی نداشته باشد. برای مثال، یکسری پروتکل برای استیک کردن یا rebasing خودکار وجود داشتند که به کاربران وعده پاداش هزار درصدی می‌دادند. مثلاً پاداش وعده داده شده توسط یکی از آنها 482,000% APY بود. اگر در اینجا بازده سالیانه (APY) را با کلمه تورم جابجا کنید، متوجه ایراد این روش خواهید شد. چنین پروژه‌هایی ظرف چند ماه یا حتی یک هفته با کاهش ارزش بیش از 98 درصدی روبرو می‌شوند.

جمع بندی

اقتصاد توکنی که نشان دهنده ساختار اقتصادی یک توکن در اکوسیستم مربوطه است، نقش مهمی در ارزیابی امنیت و کارایی پروژه‌های بلاک چین دارد. این مفهوم شامل عناصری مثل توزیع، عرضه و انگیزه‌های اقتصادی می‌شود که همگی با هم بر سلامت و عملکرد بلند مدت پروژه تأثیرگذار هستند.

از جمله ویژگی‌های مهم یک اقتصاد توکنی سالم می‌توان به توزیع عادلانه و شفاف توکن‌ها، وجود مکانیزم‌های انگیزه دهی مؤثر و وجود کاربردی عملی برای توکن اشاره کرد. یک اقتصاد توکنی سالم و کارآمد، تعامل کاربران و امنیت پروژه را افزایش می‌دهد و ضعیف بودن اقتصاد توکنی هم می‌تواند باعث متمرکز شدن، تورم و ایجاد آسیب پذیری‌های امنیتی شود.

در نتیجه، درک و تحلیل اقتصاد توکنی برای قضاوت آگاهانه درباره پتانسیل و دوام پروژه‌های بلاک چین ضروری است و اهمیت وجود مدل‌های اقتصادی درست و مناسب را در دنیای رو به توسعه اقتصاد غیرمتمرکز نشان می‌دهد.

• کاربران وب 3 باید مراقب ریسک‌های قراردادهای هوشمند در اکوسیستم EVM باشند.
• به عنوان کاربر قراردادهای هوشمند، با قراردادهای پروکسی (نماینده) و تأثیر آنها بر پروژه‌ها آشنا باشید.
• همچنین باید با نحوه بررسی گزارش بازرسی قراردادهای هوشمند آشنایی داشته باشید.

شبکه اتریوم یک شبکه عمومی است که می‌توان از آن برای اجرای تراکنش تقریباً به هر روش قابل تصوری با کمک قراردادهای هوشمند استفاده کرد. قراردادهای هوشمند، اولین بار روی شبکه اتریوم معرفی شدند و شامل شرایط و ضوابط یک قرارداد هستند که در قالب کد نوشته شده و به صورت خودکار اجرا می‌شوند. کد قرارداد، اجرای آن را کنترل کرده و به اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز امکان می‌دهد که بدون هیچ واسطه‌ای کار کنند.

اما حتی با توجه به عدم وجود واسطه، قراردادهای هوشمند هم یکسری چالش خاص دارند – که ممکن است موجودی و دارایی شما را تحت تأثیر قرار دهند.

در این مطلب نگاهی به ریسک‌های این قراردادها داریم و چگونگی تشخیص آنها را پیش از تعامل با قرارداد توضیح می‌دهیم.

قرارداد هوشمند چیست؟

می‌توانید اتریوم را مثل یک کامپیوتر توزیع شده بزرگ در نظر بگیرید. اتریوم مثل کامپیوترهای معمولی کار می‌کند اما در اصل، یک شبیه سازی نرم‌افزاری از کامپیوتر فیزیکی است که به آن ماشین مجازی گفته می‌شود. در ماشین مجازی اتریوم (EVM) قرارداد هوشمند یک نرم‌افزار کامپیوتری است که به صورت خودکار و تنها در صورت برقراری یکسری شرایط از پیش تعیین شده اجرا می‌شود. معمولاً از این قراردادها برای اجرای توافقنامه بین افراد مختلف، بدون نیاز به دخالت واسطه‌ها استفاده می‌شود.

قراردادهای هوشمند، موتورهایی هستند که امکان پیاده سازی اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مختلف را فراهم می‌کنند، از جمله اپلیکیشن‌های دیفای، بازی‌ها و غیره.

ریسک قراردادهای هوشمند

از آنجایی که قراردادهای هوشمند اختیارات زیادی داشته و خیلی از آنها می‌توانند به موجودی کاربر دسترسی داشته باشند، هکرها دائماً در تلاش هستند تا از آنها سوء استفاده کنند. بعلاوه، قراردادهای هوشمند با کدها کار می‌کنند که ممکن است حاوی توابع مخرب یا آسیب پذیری باشند. این یعنی با افزایش پیچیدگی، سطح حمله این قراردادها هم گسترده‌تر می‌شود. در ادامه، نگاهی به بعضی از حملات رایج برای قراردادهای هوشمند داریم:

حملات ورود مجدد (Reentrancy attack)

ورود مجدد، به حالتی گفته می‌شود که در آن، مهاجم بتواند فراخوانی قرارداد را پیش از تکمیل اجرای آن، دوباره وارد کند. به این ترتیب مهاجمان می‌توانند از آپدیت‌هایی که هنوز انجام نشده (مثل کاهش موجودی) سوء استفاده کنند. مهم‌ترین نمونه از این حمله در هک DAO رخ داد که باعث انشعاب اتریوم به دو نسخه اتریوم و اتریوم کلاسیک شد.

سرریز و ته ریز اعداد صحیح

احتمال وقوع سرریز (Overflow) و ته ریز (Underflow) حین اجرای عملیات محاسباتی وجود دارد. اگر سرریز و ته ریز اعداد صحیح کنترل نشود، می‌توانند باعث رسیدن به اعداد بسیار بزرگ یا برگشتن به صفر شوند. در چنین شرایطی محاسبات به درستی انجام نمی‌شوند و ممکن است مهاجمان از آن برای سرقت موجودی کاربران یا دسترسی به حساب‌هایی که متعلق به خودشان نیست، استفاده کنند.

شکل پذیری امضاء (Signature malleability)

معمولاً برای تأیید تراکنش در قراردادهای هوشمند نیاز به امضاء وجود دارد. اما خیلی از مواقع، حداقل دو نسخه از یک امضاء، می‌توانند نشان دهنده داده‌های یکسانی باشند. اگر قرارداد هوشمند، امضاهای مورد استفاده در آن را ثبت کند (برای پیشگیری از استفاده دوباره)، ممکن است امکان استفاده از نسخه متفاوت یک امضاء برای دور زدن این بررسی‌ها وجود داشته باشد. برای حل این مشکل باید از علایم و نشانه‌های دیگری مثل نانس هم استفاده کرد.

مشکلات کنترل دسترسی

معمولاً قراردادهای هوشمند یکسری تابع دارند که فقط ادمین به آنها دسترسی دارد. این توابع، با برچسب onlyOwner مشخص می‌شوند. چنین توابعی باید با دقت مورد بررسی قرار بگیرند تا اطمینان حاصل شود که اختیار ناخواسته‌ای مثل امکان انتقال وجه، سوزاندن NFT و کارهای ناخواسته دیگر را فراهم نمی‌کنند. گاهی اوقات، توابعی که باید محدود شوند، بدون محدودیت قابل اجرا هستند و مهاجمان می‌توانند از آنها به نفع خودشان استفاده کنند.

از دست رفتن دقت ممیز شناور

EVM قابلیت تشخیص اعداد اعشاری را ندارد و همین موضوع باعث ایجاد مشکلاتی حین تقسیم می‌شود. مثلاً حاصل 3 تقسیم بر 2، عدد 1.5 است اما در دنیای EVM حاصل این عملیات 1 است. برای حل این مشکل، بیشتر مقادیر در قالب wei بیان می‌شوند (1 اتر معادل با 1,000,000,000,000,000,000 wei است). اما اگر قرارداد هوشمند شما تدابیر لازم را پیاده سازی نکرده باشد، چنین محاسباتی می‌توانند باعث از دست رفتن موجودی شوند.

مشکلات ارتقای قرارداد پروکسی

یکی از ویژگی‌های قراردادهای اتریوم، غیرقابل تغییر بودن آنهاست. با توجه به داده‌هایی که این قراردادها مورد استفاده قرار می‌دهند، منطق آنها باید ایستا باشد تا همیشه به صورت مورد انتظار عمل کنند. اما توسعه دهندگان، با استفاده از قابلیتی به نام ‘delegatecall’ این ویژگی را دور می‌زنند تا منطق اجرا را از یک آدرس قرارداد دیگر استخراج کنند.

برای ارتقای قرارداد، کافیست این آدرس را تغییر دهید. معمولاً از این سیستم برای رفع باگ و ایجاد اصلاحات استفاده می‌شود اما این روش نسبت به قراردادهای هوشمند معمولی ایمنی کمتری دارد؛ چون ویژگی تغییر ناپذیر بودن قراردادها را از بین می‌برد.

چگونه قراردادهای هوشمند را تحلیل کنیم؟

یکی از روش‌های تحلیل قراردادهای هوشمند، یادگیری کد نویسی است که البته نیاز به صرف زمان و تلاش زیادی دارد.

اما برای بررسی قراردادهای هوشمند بدون دانش کد نویسی، می‌توانید بررسی کنید که قرارداد مورد نظر بازرسی شده است یا خیر. برای یک قرارداد هوشمند امن، گزارش‌های بازرسی جامع منتشر می‌شود که آسیب پذیری‌های قبلی قرارداد و چگونگی رفع آنها را شرح می‌دهد. یک گزارش خوب باید شامل اطلاعات زیر باشد:

• محدوده بازرسی: چه مواردی پوشش داده شده‌اند و چه مواردی خیر.
• یافته‌ها: توضیح کامل مشکلات پیدا شده.
• شدت وخامت: هر مشکل شناسایی شده، چقدر جدی است.
• توصیه‌ها: چطور می‌توان هر مشکل را رفع کرد.
• اعتبار بازرس: مطمئن شوید که بازرسی توسط کارشناسان مجرب و قابل اطمینان انجام شده باشد.

در حالت ایده آل، بهتر است که چندین بازرسی مستقل توسط منابع معتبر مختلف انجام شده باشند. همه آسیب پذیری‌های مهم باید رفع شده و به عنوان آسیب پذیری رفع شده، نشانگذاری شده باشند. علیرغم اینکه بازرسی‌ها ابزارهای بسیار خوبی بوده و می‌توانند درصد بالایی از آسیب پذیری‌ها را شناسایی کنند، باز هم تضمینی برای ایمن بودن قراردادها نیستند.

اگر قرارداد، مورد بازرسی قرار نگرفته و خود شما هم با کدنویسی آشنایی ندارید، راهی برای بررسی آسیب پذیر – یا مخرب – بودن آن وجود ندارد. البته، می‌توانید با کمی تجربه هم یکسری علامت هشدار را تشخیص دهید.

مورد مهم بعدی، طول عمر قرارداد هوشمند است. می‌توان گفت که هر قرارداد هوشمندی، دائماً تحت حمله قرار دارد، بنابراین هر چقدر سابقه فعالیت و استفاده بدون مشکل از یک قرارداد بیشتر باشد، احتمال آسیب پذیر بودن آن کمتر خواهد بود.

البته، هر چقدر ارزش قفل شده (TVL) در یک قرارداد هوشمند بیشتر باشد، انگیزه مهاجمان برای حمله به آن بیشتر می‌شود. قراردادی که مبلغ زیادی در آن قفل نشده باشد، جذابیت زیادی برای مهاجمان ندارد. در نتیجه جذابیت یک قرارداد با 1 میلیون دلار TVL نسبت به قراردادی 100 دلاری بیشتر است.

اما این اطلاعات، حداقلی هستند و فقط برای تشخیص ساده‌ترین ریسک‌ها کاربرد دارند. اگر تصمیم به تعامل با قراردادی بازرسی نشده گرفتید و توانایی خواندن کد آن را هم ندارید، برای کار با آن از والتی با حداقل موجودی ممکن استفاده کنید تا ریسک احتمالی تعامل با قرارداد به حداقل برسد.

نتیجه گیری

قراردادهای هوشمند تحول مهمی در نحوه اجرای توافقنامه‌های دیجیتال ایجاد کرده و ابزاری امن، شفاف و کارآمد برای اجرای یک مجموعه قانون بدون نیاز به واسطه هستند. درک طرز کار این قراردادها و مشکلات احتمالی آنها برای توسعه دهندگان و همه افراد فعال در این حوزه لازم است. آشنایی با اصول و ویژگی‌های قراردادهای هوشمند به شما امکان می‌دهد که در دنیای EVM آماده‌تر قدم بردارید.

شبکه‌های لایه 2 از تکنولوژی‌های مختلف برای حل مشکلات مقیاس‌پذیری در بلاک چین‌های لایه 1 مثل اتریوم استفاده می‌کنند.

در سال‌های اخیر، زیرساخت بلاک چین توسعه یافته و حالا متشکل از اکوسیستمی شامل شبکه‌های لایه 1 و لایه 2 است.

در این مقاله، به بررسی تفاوت‌های بین این دو شبکه پرداخته و توضیح می‌دهیم که شبکه‌های لایه 2 و سایر روش‌های مقیاس‌پذیری مثل زنجیره‌های جانبی، چگونه به حل چالش‌های مقیاس‌پذیری بلاک چین‌های لایه 1 کمک می‌کنند.

شبکه لایه 2 چیست؟

به زبان ساده شبکه‌های لایه 2 بلاک چین‌هایی هستند که روی شبکه‌های لایه 1 مثل اتریوم مستقر می‌شوند. در این سیستم، شبکه لایه 1 نقش لایه زیرساخت و امنیت شبکه‌های بعدی را داشته و وظایفی مثل اعتبارسنجی تراکنش‌ها و دستیابی به اجماع نظر را برعهده دارد.

شبکه‌های لایه 2 از تکنولوژی‌های مختلف برای حل مشکلات مقیاس‌پذیری لایه 1 استفاده می‌کنند که در اثر هزینه بالای تراکنش‌ها و کم بودن توان عملیاتی ایجاد می‌شوند.

مثلاً طبق اطلاعات اتراسکن، اتریوم در حال حاضر 14 تراکنش در ثانیه اجرا می‌کند. این در حالیست که در شبکه ویزا، هر ثانیه 65 هزار تراکنش اجرا می‌شود.

مشکلات مقیاس‌پذیری در هنگام افزایش فعالیت شبکه تشدید شده و معمولاً در چنین مواقعی کارمزد تراکنش‌ها (که به آن گس هم گفته می‌شود) به همراه تراکم شدید افزایش پیدا کرده و تراکنش‌ها کندتر اجرا می‌شوند.

در سال 2017، ویتالیک بوترین سازنده اتریوم مسئله‌ای به نام "سه راهی مقیاس‌پذیری" را برای شبکه‌های بلاک چین مطرح کرد که طبق آن، اجرای هزاران تراکنش در ثانیه در چنین شبکه‌هایی همزمان با حفظ امنیت و تمرکززدایی شبکه کار بسیار سخت و چالش برانگیزی است.

طبق این نظریه که از علوم کامپیوتر آمده، هر شبکه در هر لحظه تنها می‌تواند متمرکز بر دو مورد از این سه ویژگی شود.

راهکار اتریوم برای مسئله مقیاس‌پذیری، انتخاب امنیت و تمرکززدایی حداکثری برای لایه 1 و برون سپاری مسئله مقیاس‌پذیری به لایه 2 است.

شبکه‌های مقیاس‌پذیری چطور کار می‌کنند؟

شبکه‌های مقیاس‌پذیری، سعی دارند با پیاده سازی انواع راهکارها چالش‌های مقیاس‌پذیری شبکه‌های لایه 1 را حل کنند.

رویکرد این شبکه‌ها شامل بسته بندی تراکنش‌ها یا پردازش آنها به شکل برون زنجیره‌ای با استفاده از زنجیره‌های جانبی یا رولاپ‌های لایه 2 است.

زنجیره‌های جانبی

زنجیره‌های جانبی یا سایدچین‌ها، بلاک چین‌هایی هستند که مستقل از زنجیره لایه 1 اجرا شده و توکن و مکانیزم اجماع خودشان را دارند.

این راهکارها با استفاده از یک پل به بلاک چین لایه 1 متصل می‌شوند. این پل‌ها از یک قرارداد هوشمند برای قفل کردن دارایی‌ها از زنجیره لایه 1 استفاده کرده و وضعیت این توکن‌ها را در زنجیره جانبی ذخیره می‌کنند. ارزش این توکن‌ها هم به دارایی قفل شده میخکوب شده است.

از این توکن‌های کپی شده، برای اجرای تراکنش استفاده شده و بعد از آن می‌توان آنها را نابوده کرده و توکن‌های قفل شده در زنجیره لایه 1 را آزاد کرد.

رولاپ‌ها

رولاپ‌ها رویکرد متفاوتی دارند. این سیستم‌ها چندین تراکنش را سر جمع کرده و در قالب یک تراکنش به بلاک چین لایه 1 ارسال می‌کنند تا امکان پردازش آنها با سرعتی بسیار بالاتر فراهم شود.

رولاپ‌ها شامل دو نوع خوشبینانه و دانش صفر هستند.

رولاپ‌های خوشبختانه فرض می‌کنند که همه داده‌های تجمیع شده معتبر هستند و به افراد امکان می‌دهند که بعداً بر سر تراکنش‌ها اختلاف ایجاد کنند تا مشخص شود که تراکنش‌ها درست و معتبر بوده‌اند یا خیر. تراکنش مورد مناقشه مستقیماً به شبکه لایه 1 ارسال می‌شود تا اختلاف در آنجا حل شود و در صورتی که مشخص شود یکی از دو طرف اشتباه کرده، توکن‌های استیک شده را از دست می‌دهد.

رولاپ‌های دانش صفر از اثبات دانش صفر استفاده می‌کنند. اثبات دانش صفر یک تکنیک رمزنگاری است که می‌توان از آن برای اثبات دانستن چیزی، بدون افشای مستقیم اطلاعات مربوطه استفاده کرد. در این روش، تراکنش‌ها دسته بندی شده و به صورت برون زنجیره‌ای اجرا می‌شوند. دسته تکمیل شده هم با استفاده از یک اثبات دانش صفر به زنجیره لایه 1 ارسال می‌شود که نشان می‌دهد تغییرات پیشنهادی برای وضعیت، درست هستند.

راهکارهای مهم مقیاس‌پذیری اتریوم

تعدادی زنجیره جانبی و لایه 2 وجود دارند که روی اتریوم یا در کنار آن ساخته شده و هر کدام یک راهکار فنی خاص را برای مقیاس‌پذیری لایه 1 ارایه می‌دهند. طبق داده‌های CoinGecko در حال حاضر یعنی نوامبر 2024 راهکارهای زیر بر اساس کل ارزش قفل شده، بزرگترین زنجیره‌های اتریوم هستند.

بیس (Base)

بیس که با حمایت اکسچنج کوین بیس راه‌اندازی شد، روی راهکار مقیاس‌پذیری آپتیمیسم ساخته شده و خیلی زود توانست تبدیل به یکی از برترین بازیگران حوزه لایه 2 شود. در واقع بیس ظرف تنها 11 روز به رکورد 1 میلیون آدرس رسید. به گفته برایان آرمسترانگ مدیر عامل کوین بیس، این اکسچنج قصد عرضه توکن برای بیس را ندارد و قرار است بیس بسیار وسیع‌تر و فراتر از یک پروژه تحت هدایت کوین بیس باشد.

آربیتروم (Arbitrum)

آربیتروم که توسط Offchain Labs عرضه شده، از رولاپ‌های خوشبینانه برای افزایش مقیاس اتریوم استفاده کرده و قابلیت پشتیبانی از 40 هزار تراکنش را در ثانیه دارد (که این رقم برای اتریوم، 14 تراکنش در ثانیه است). در ماه مارس سال 2023 آربیتروم توکن بومی ARB خودش را برای حاکمیت بر این شبکه عرضه کرد و کنترل پروژه در اختیار یک DAO (سازمان مستقل غیرمتمرکز) قرار گرفت که از اعضای جامعه آربیتروم تشکیل شده است.

پالیگان (Polygon)

پالیگان که به نام رسمی شبکه متیک شناخته می‌شود، یک رویکرد چند جانبه برای مقیاس‌پذیری داشته و از چندین راهکار مختلف استفاده می‌کند مثل زنجیره POS اصلی، زنجیره‌های پلاسما، رولاپ‌های دانش صفر و رولاپ‌های خوشبینانه. هدف از طراحی پالیگان این بوده که فراتر از یک راهکار مقیاس‌پذیری عمل کرده و به عنوان پلتفرمی برای راه‌اندازی بلاک چین‌های تعامل‌پذیر عمل کند. در سپتامبر 2024، مهاجرت این پروژه از توکن بومی خودش متیک به یک توکن جدید به نام POL تکمیل شد.

آپتیمیسم (Optimism)

آپتیمیسم که در ژانویه 2021 راه‌اندازی شد، از رولاپ‌های خوشبینانه استفاده می‌کند که در آنها فرض بر این است که همه تراکنش‌های داخل رولاپ معتبر هستند. آپتیمیسم داده‌های رولاپ‌های خودش را با یک توالی ساز فشرده سازی کرده و بعد داده‌های تراکنش را به زنجیره اصلی اتریوم ارسال می‌کند. اعتبارسنج‌های هر رولاپ یک هفته وقت دارند تا درباره رولاپ‌هایی که حس می‌کنند حاوی داده‌های جعلی هستند، بررسی و تحقیق انجام دهند.

اسکرول (Scroll)

اسکرول که تقریباً در فضای لایه 2 تازه وارد محسوب می‌شود، در اکتبر 2023 راه‌اندازی شد. این پلتفرم از اثبات دانش صفر برای دسته بندی اثبات‌ها استفاده کرده و از سازگاری سطح بایت کد استفاده می‌کند. همچنین این پلتفرم از ماشین مجازی اتریوم هم پشتیبانی می‌کند؛ در نتیجه با ابزارها و اپلیکیشن‌های مبتنی بر EVM سازگار است. توکن اسکرول یعنی SCR در ایردراپ اکتبر 2024 رونمایی شد.

بلاست (Blast)

بلاست که در فوریه 2024 رونمایی شد، نسبت به سایر شبکه‌های لایه 2 یکسری ویژگی متمایز دارد؛ مثل بازده بومی برای اتریوم و استیبل کوین‌ها. ایردراپ توکن این پروژه یعنی BLAST هم در تابستان امسال اجرا شد.

آینده شبکه‌های لایه 2

شبکه‌های لایه 2، بخش مهمی از نقشه راه آینده اتریوم هستند و ویتالیک بوترین امیدوار است که چنین راهکارهایی، مقیاس‌پذیری اتریوم را تا 100 هزار تراکنش در ثانیه ارتقاء دهند.

بوترین یکسری طرح خاص هم برای همگرایی دو استراتژی مقیاس‌پذیری اتریوم یعنی شاردینگ و پروتکل‌های لایه 2 معرفی کرده و قرار است بر اساس نقشه راه این پروژه یعنی The Surge بلاک چین‌های لایه 2 راهکارهای رمزنگاری مثل SNARK را برای حفظ جامعیت تراکنش‌ها پیاده سازی کنند. همچنین، بوترین تلاش دارد تا شبکه‌های لایه 2 هم اصول بنیادی اتریوم مثل بی نیازی به اعتماد، آزاد بودن و مقاوم بودن در برابر سانسور را به ارث ببرند.

شبکه‌های لایه 2 محدود به اتریوم نیستند و در ژوئن 2024، کدنویس‌های BitcoinOS ادعا کردند که برای اولین بار، یک اثبات دانش صفر را برای مین نت بیت کوین تأیید کرده‌اند که این حرکت می‌تواند امکان استفاده از رولاپ‌ها را برای افزایش مقیاس‌پذیری بیت کوین فراهم کند. سولانا هم در حال تقویت فعالیت‌های لایه 2 خودش از طریق شبکه Sonic SVM است.

در عین حال، روزبروز برای اتریوم هم شبکه‌های لایه 2 جدیدی رونمایی می‌شوند. در اکتبر 2024، اکسچنج یونی سواپ خبر از طرح‌هایی برای توسعه شبکه لایه 2 خودش با استفاده از فناوری آپتیمیسم داد و اکسچنج کراکن هم قصد دارد راهکار لایه 2 مبتنی بر آپتیمیسم مخصوصی به نام Ink را عرضه کند.

نکات کلیدی

• منحنی بازده، نموداری است که نرخ سود (بازده) اوراق بازده با سررسیدهای مختلف را نشان می‌دهد.
• چهار نوع اصلی منحنی بازده شامل مدل معمولی، معکوس، تخت و منحنی دارای شیب زیاد هستند که هر کدام، شرایط اقتصادی متفاوتی را نشان می‌دهند.
• تند شدن شیب منحنی بازده زمانی رخ می‌دهد که اختلاف (اسپرید) بین بازده کوتاه مدت و بلند مدت به مرور افزایش پیدا می‌کند.
• منحنی بازده می‌تواند بر بازار کریپتو و سهام تأثیرگذار باشد اما برای بخش‌های حساس به سود مثل بانکداری، املاک و تسهیلات عمومی اهمیت بیشتری دارد.

منحنی بازده چیست؟

منحنی بازده، نموداری است که نرخ سود (یا بازده) اوراق قرضه با سررسیدهای مختلف را نشان می‌دهد. منحنی بازده، شبیه به خطی است که نرخ‌های سود کوتاه مدت را با بلند مدت مقایسه می‌کند و معمولاً این کار برای اوراق بهادار خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا انجام می‌شود.

بازده اوراق قرضه بسته به سررسید آنها متفاوت است چون تقاضای سرمایه‌گذاران، بسته به مدت زمان اوراق قرضه و به دلیل انتظارات موجود راجع به تورم، ریسک اعتباری و شرایط اقتصادی کلی متفاوت است.

به همین دلیل، شکل کلی منحنی بازده اطلاعات زیادی را راجع به انتظارات سرمایه‌گذاران نسبت به اقتصاد فراهم کرده و به نوعی مثل پیش بینی آب و هوای اقتصادی است. منحنی بازده خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا، مشهورترین منحنی بازده است و معمولاً نقش هواسنج شرایط اقتصادی را داشته و بر تصمیم گیری‌های سرمایه‌گذاران در بازارهای مختلف تأثیرگذار است.

انواع منحنی بازده

بر اساس شکل منحنی بازده، می‌توان آنها را به چهار نوع تقسیم کرد. هر نوع منحنی بازده می‌تواند اطلاعات مفیدی را راجع به شرایط اقتصادی مختلف در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد و به همین دلیل، هر کدام از آنها اندیکاتورهای مفیدی برای پیش بینی شرایط اقتصادی هستند.

مثال‌های زیر صرفاً برای مقاصد توضیحی ارایه شده‌اند و نیازی به نگرانی راجع به اعداد و ارقام آنها نیست. فقط شکل انواع منحنی و تفسیر آنها را در نظر داشته باشید.

منحنی بازده عادی

انحنای این منحنی به سمت بالا است و این یعنی اوراق طولانی مدت نسبت به اوراق کوتاه مدت بازده بیشتری دارند. این نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران، انتظار رشد اقتصادی پایدار را دارند. وقتی منحنی عادی باشد، اوراق بلندمدت بازده خوبی دارند و در مجموع چشم‌انداز پایدار برای سهام، ارزهای دیجیتال و سایر سرمایه‌گذاری‌های متمرکز بر رشد، مفید است.

منحنی بازده معکوس

شیب منحنی بازده معکوس به سمت پایین است و در آن بازده کوتاه مدت نسبت به بازده بلند مدت بیشتر است. همیشه این نمودار نشان دهنده در پیش بودن رکود بوده و چنین شکلی می‌تواند حکم یک نشانه احتیاط را برای سرمایه‌گذاران سهام داشته باشد و اینکه بهتر است پورتفولیوی خودشان را تعدیل کرده و بیشتر به دنبال دارایی‌های امن‌تر باشند.

منحنی بازده تخت

منحنی بازده تخت، شیب بسیار کمی داشته یا فاقد شیب است و در آن، بازده کوتاه و بلند مدت شباهت بسیار زیادی به هم دارند. این منحنی نشان دهنده بی ثباتی اقتصادی یا فاز تحول است. منحنی بازده تخت، به سرمایه‌گذاران اخطار می‌دهد که مراقب باشند و پورتفولیوی خودشان را متنوع کنند.

منحنی بازده با شیب تند

این منحنی زمانی شکل می‌گیرد که بازده بلند مدت بسیار بیشتر از بازده کوتاه مدت باشد و اغلب نشان دهنده در پیش بودن رشد اقتصادی و افزایش تورم است. وقتی منحنی بازده شیب تندی داشته باشد، این یک چراغ سبز برای سرمایه‌گذاری روی دارایی‌های پرریسک‌تر مثل کریپتو یا سهام محسوب می‌شود؛ چون شیب تند، در کل نشان دهنده چشم‌انداز رشد مثبت است.

تند شدن منحنی بازده

تند شدن منحنی بازده زمانی رخ می‌دهد که تفاوت (یا اسپرید) بین بازده سهام کوتاه و بلند مدت افزایش پیدا می‌کند و تغییرات ایجاد شده در منحنی بازده را در گذر زمان نشان می‌دهد (مثلاً هنگام مقایسه منحنی بازده دو سال مختلف).

انواع تند شدن منحنی بازده

تند شدن منحنی بازده به روش‌های مختلف صورت می‌گیرد اما دو نوع اصلی آن، خرسی و گاوی هستند:

1. تند شدن گاوی (Bull steepening): این حالت زمانی رخ می‌دهد که بازده اوراق کوتاه مدت بیشتر از بازده اوراق بلندمدت ریزش داشته باشد. این شرایط به دلایل مختلف رخ می‌دهد از جمله کاهش نرخ بهره کوتاه مدت برای تحریک رشد اقتصادی؛ اما نرخ‌های بلندمدت‌تر ثابت مانده و نشان دهنده افزایش انتظارات هستند. خط چین سبز در شکل زیر، منحنی بازده را پس از تغییر نشان می‌دهد.
2. تند شدن خرسی: در این حالت، بازده بلند مدت سریع‌تر از بازده کوتاه مدت رشد می‌کند؛ اغلب به این دلیل که سرمایه‌گذاران انتظار رشد اقتصادی قوی‌تر یا افزایش تورم را در آینده دارند. خط چین قرمز در شکل زیر، منحنی بازده را پس از تغییر نشان می‌دهد.

چطور از منحنی بازده در بازارهای مالی استفاده کنیم؟

منحنی بازده می‌تواند ابزار مفیدی برای پیش بینی تغییرات نرخ بازده باشد که روی انواع دارایی‌ها تأثیرگذار خواهد بود. مثلاً هنگام معکوس شدن نمودار، ممکن است فدرال رزرو آمریکا و سایر بانک‌های مرکزی برای پیشگیری از کند شدن رشد اقتصادی، نرخ بهره را کاهش داده باشند که معمولاً این کار باعث صعود بازارها در کوتاه مدت می‌شود. تریدرها و سرمایه‌گذاران از این تغییرات به عنوان فرصتی برای ورود یا خروج از یکسری بازار خاص و تنظیم موجودی اوراق قرضه خودشان استفاده می‌کنند.

بازار اوراق قرضه

از آنجایی که بازده اوراق قرضه نقش مستقیمی در منحنی بازده دارد، هر تغییری می‌تواند باعث نوسان قیمت اوراق قرضه شود. افزایش نرخ بهره (که معمولاً با شیب منحنی بازده به سمت بالا همراه است) معمولاً باعث کاهش ارزش اوراق موجود می‌شود چون اوراق جدید، بازده بیشتری دارند. در مقابل، کاهش نرخ باعث افزایش ارزش اوراقی با بازده بیشتر می‌شود.

بازار بورس

منحنی بازده می‌تواند روی انواع سهام از جمله سهام بخش‌های حساس به بازده مثل بانکداری، املاک و تسهیلات عمومی تأثیرگذار باشد. مثلاً معکوس شدن منحنی بازده نشان دهنده احتمال کاهش سرعت رشد اقتصادی است که باعث می‌شود سرمایه‌گذاران از بازار سهام عقب نشینی کرده و به دنبال دارایی‌های امن‌تر باشند. در مقابل، تند شدن شیب این منحنی می‌تواند نشان دهنده رشد اقتصادی قوی باشد که اطمینان سرمایه‌گذاران را نسبت به بازار افزایش می‌دهد.

نرخ بهره

معمولاً تغییر بازده، به عنوان معیاری برای تعیین نرخ وام مسکن، وام بانکی و سایر انواع بدهی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. معکوس شدن نمودار بازده، به فدرال رزرو یادآوری می‌کند تا برای تشویق رشد اقتصادی، نرخ بهره را کاهش دهد که این کاهش نرخ بهره، هزینه‌های قرض گرفتن را برای افزایش و مشاغل تغییر می‌دهد.

منحنی بازده و بازارهای کریپتو

منحنی بازده بیشتر به بازارهای سنتی ارتباط دارد اما به روش‌های مختلف، شاهد نفوذ آن بر بازار کریپتو هستیم؛ به خصوص با توجه به اینکه روزبروز دارایی‌های بازار کریپتو بیشتر با سرمایه‌گذارای‌های سازمانی ادغام می‌شوند.

تعداد سرمایه‌گذاران و شرکت‌های مدیریت سرمایه‌ای که بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال را به پورتفولیوی خودشان اضافه می‌کنند، هر روز بیشتر می‌شود.

این شرایط باعث شده که رفتار بازار کریپتو به بازار سهام شباهت پیدا کند اما بعضی سرمایه‌گذاران، بیت کوین را یک نوع طلای دیجیتال می‌دانند – به خصوص وقتی بازارهای سنتی دچار بی ثباتی می‌شوند. مثلاً در صورت معکوس شدن منحنی بازده و افزایش ترس از رکود، بعضی سرمایه‌گذاران بیشتر به سمت دارایی‌هایی مثل طلا و بیت کوین حرکت می‌کنند که برای ذخیره ارزش کارایی دارند.

بعلاوه، تصمیم بانک مرکزی برای کاهش نرخ بهره در واکنش به منحنی بازده، می‌تواند باعث افزایش نقدینگی در سیستم اقتصادی شود که بخشی از آن به بازار کریپتو سرازیر می‌شود. این افزایش نقدینگی می‌تواند تقاضا برای ارزهای دیجیتال را افزایش داده و باعث افزایش قیمت آنها شود.

با اینکه منحنی بازده می‌تواند اطلاعات خوبی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد، عملکرد آن شبیه به دارایی‌های سنتی نیست. ارزهای دیجیتال بسیار پرنوسان بوده و ممکن است عوامل دیگری مثل تغییر مقررات و پیشرفت‌های فناوری بر آنها تأثیرگذار باشند. در نتیجه، معمولاً تریدرهای مجرب از ترکیب چندین اندیکاتور استفاده می‌کنند.

جمع بندی

چه در بازارهای سنتی فعالیت دارید و چه صرفاً تریدر بازار کریپتو هستید، منحنی بازده جزء ابزارهای مهم و قدرتمندی است که باید تحت نظر داشته باشید. این منحنی علاوه بر نشان دادن جهت حرکت بازار، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا استراتژی‌های خودشان را برای کلاس‌های دارایی مختلف برنامه ریزی کنند.

نکات کلیدی

• استیبل کوین‌ها ارزهای دیجیتالی هستند که ارزش آنها به ارزش یک دارایی دیگر مثل دلار آمریکا یا فلزات ارزشمندی مثل طلا میخکوب شده است.
• همیشه ارزش استیبل کوین‌ها به دارایی‌های دیگری میخکوب می‌شود اما نوع این ارتباط در هر کوینی متفاوت است.
• ممکن است انتخاب بهترین استیبل کوین‌ها کار سختی باشد اما در این مطلب شما را با انواع این کوین‌های باثبات و دلایل انتخاب هر کدام آشنا می‌کنیم.

استیبل کوین چیست؟

استیبل کوین‌ها، نوعی ارز دیجیتال هستند و طوری طراحی شده‌اند که ارزش آنها باثبات باشد. معمولاً این ارزها به یک ارز فیات مثل دلار آمریکا یا کالاهایی مثل نقره یا طلا و یا ارزهای دیجیتال سنتی میخکوب می‌شوند. استیبل کوین و دارایی مربوطه، باید قابل تعویض باشند. مثلاً اگر کوین باثباتی به دلار آمریکا میخکوب شده باشد، باید همیشه یک دلار ارزش داشته باشد.

استیبل کوین‌ها، به نوعی شبیه به ارز فیاتی هستند که روی زنجیره بلاک‌چین قرار گرفته باشند. این کوین‌ها علاوه بر داشتن شفافیت و قابلیت انتقال نظیر به نظیر، نوسان کوتاه مدت ارزهای دیجیتال معمولی را ندارند.

اما طرز کار همه استیبل کوین‌ها به یک شکل نیست بلکه هر استیبل کوینی از روش‌های متفاوتی برای میخکوب کردن، تهیه وثیقه و بازخرید دارایی‌ها استفاده می‌کند که تأثیر چشمگیری بر ثبات، تمرکززدایی و ریسک آنها دارد.

انواع مختلف کوین‌های باثبات

کوین‌های باثبات، بسته به مکانیزمی که برای حفظ ارزش آنها استفاده می‌شود انواع مختلفی دارند. مهم‌ترین انواع کوین‌های باثبات، کوین‌های الگوریتمی، کوین‌های دارای پشتوانه کریپتو و کوین‌های دارای پشتوانه فیات هستند.

استیبل کوین‌های الگوریتمی

برای کنترل عرضه استیبل کوین‌های الگوریتمی، از الگوریتم و قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود تا ارزش آنها به شکل پایدار حفظ شود. به جای داشتن پشتوانه‌ای از دارایی‌ها (مثل ارز فیات)، این کوین‌های باثبات متکی بر الگوریتم‌هایی هستند که عرضه کوین را متناسب با تقاضای بازار تنظیم می‌کند.

برای مثال، اگر قیمت یک استیبل کوین الگوریتمی نسبت به پشتوانه آن افزایش پیدا کند، الگوریتم کوین بیشتری را صادر می‌کند تا عرضه کوین افزایش پیدا کرده و قیمت آن کاهش پیدا کند. در عین حال، اگر قیمت کمتر از پشتوانه شود، الگوریتم دوباره توکن خریده یا عرضه را کاهش می‌دهد تا قیمت‌ها افزایش پیدا کند.

مزایای استیبل کوین‌های الگوریتمی

مزیت اصلی استیبل کوین‌های الگوریتمی غیرمتمرکز این است که وابسته به موجودیت‌های متمرکز نیستند؛ در نتیجه ریسک سوء مدیریت و کنترل مقرراتی کاهش پیدا می‌کند. این کوین‌ها بیشتر غیرمتمرکز و بی‌نیاز به اعتماد هستند.

این ویژگی‌ها، از ایده ایجاد یک سیستم اقتصادی که کمتر در برابر سانسور و کنترل‌های بیرونی آسیب‌پذیر باشد، حمایت می‌کنند.

معایب استیبل کوین‌های الگوریتمی

استیبل کوین‌های الگوریتمی هم ریسک‌های چشمگیری دارند. چنین کوین‌هایی، به شدت وابسته به کارایی کد آنها و اطمینان بازار هستند. هر گونه نقصی در الگوریتم یا هر تغییر چشمگیری در بازار، می‌تواند باعث از دست رفتن ارتباط کوین با پشتوانه آن شده و در نهایت ریزش ارزش چشمگیر را به دنبال داشته باشد.

استیبل کوین‌های مبتنی بر کریپتو

وثیقه استیبل کوین‌های دارای پشتوانه کریپتو، یک ارز دیجیتال دیگر است. در این روش، کاربران ارزهای دیجیتال خودشان را در یک قرارداد هوشمند قفل می‌کنند تا به همان اندازه، استیبل کوین دریافت کنند. معمولاً با در نظر گرفتن احتمال نوسان، وثیقه در نظر گرفته شده برای این کوین‌ها مقداری بیشتر از مبلغ مورد نیاز است.

این یعنی اگر بازار کریپتو دچار ریزش شود، ارزش وثیقه هم کاهش پیدا می‌کند و ممکن است باعث شود که وام گیرندگان در بازپرداخت کاستی داشته باشند. وقتی این شرایط رخ دهد، پروتکل به شکل خودکار مقداری از وثیقه را لیکوئید می‌کند تا استیبل کوین‌های صادر شده را پوشش دهد.

مزایای استیبل کوین‌هایی با پشتوانه کریپتو

قیمت استیبل کوین‌هایی با پشتوانه کریپتو لزوماً وابسته به ارزهای فیات نیست؛ در نتیجه، در معرض تورم و مقررات دولتی قرار ندارند. مثلاً بیت کوین یک ارز غیرمتمرکز است در نتیجه ارزش آن مجزا از ارزهای فیات مثل دلار یا یورو تغییر می‌کند. در هنگام بی‌ثباتی اقتصادی، استیبل کوین‌هایی با پشتوانه کریپتو ترجیح داده می‌شوند.

معایب استیبل کوین‌هایی با پشتوانه کریپتو

در مورد استیبل کوین‌هایی با پشتوانه کریپتو، میزان تمرکززدایی آنها بسته به میزان تمرکززدایی وثیقه دارد. اگر ارزهای پشتوانه استیبل کوین تحت کنترل نهادهای مرکزی باشند، خود استیبل کوین هم صرف نظر از طراحی آن، در اصل غیرمتمرکز محسوب نمی‌شود.

این کوین‌ها وابسته به ثبات ارز وثیقه هستند و باید وثیقه آنها بیشتر از مبلغ اصلی و متنوع باشد؛ در نتیجه در هنگام سقوط بازار، آسیب‌پذیر خواهند بود. اگر ارز دیجیتال پشتوانه استیبل کوین سقوط کرده و وثیقه، با استفاده از دارایی‌های باثبات دیگر متنوع سازی نشده باشد، ممکن است ارزش استیبل کوین از پشتوانه آن جدا شود (این یعنی ارزش کوین، سقوط کرده و کمتر از دارایی پشتوانه خواهد شد).

بعلاوه، اگر ارزش وثیقه به سرعت یا به میزان چشمگیری افت کند، ممکن است فرایند لیکوئید، باعث بازگشت ارزش کامل استیبل کوین‌های صادر شده نشود. در چنین شرایطی، اعتماد کاربران از بین رفته و ارزش استیبل کوین از پشتوانه جدا می‌شود.

استیبل کوین‌های دارای پشتوانه فیات

استیبل کوین‌هایی با پشتوانه فیات، توسط ارزهای فیاتی مثل دلار، یورو یا سایر ارزهای دولتی پشتیبانی می‌شوند. در این مکانیزم، به ازای هر استیبل کوین صادر شده، ارز فیات نگه داشته می‌شود. این پشتوانه می‌تواند به صورت همان دارایی باشد که ارزش استیبل کوین مورد نظر متناظر با آن است و به صورت سپرده بانکی یا سایر اندوخته‌های نقد نگه داری شود.

برای مثال، تتر و USD Coin هر دو به دلار آمریکا میخکوب شده‌اند. هر دوی این کوین‌ها پشتوانه فیات دارند اما نمی‌توان گفت که صددرصد توسط دلار آمریکا پشتیبانی شده‌اند. USDT و USDC هر دو با دلار آمریکا و مقادیر معادلی پول نقد پشتیبانی می‌شوند. بنابراین، با اینکه این دارایی‌ها صددرصد با ارز میخکوب شده پشتیبانی نمی‌شوند، اما صادر کننده آنها نقدینگی معادل با ارزش توکن‌های توزیع شده را در اختیار دارد.

مزایای استیبل کوین‌هایی با پشتوانه فیات

استیبل کوین‌هایی با پشتوانه فیات، یک نوع پشتوانه با ارزش دارند. وجود پشتوانه‌ای با نسبت 1 به 1، حفظ ارزش استیبل کوین را تضمین می‌کند. این روش نسبت به حفظ ارزش با استفاده از الگوریتم و کد مطمئن‌تر است؛ چون دارایی‌های مورد استفاده، واقعاً وجود داشته و جایی پس‌انداز شده‌اند.

بعلاوه، استیبل کوین‌هایی با پشتوانه فیات، حکم ارز فیات درون زنجیره‌ای را دارند که از قابلیت‌های بین مرزی و امنیت بلاک‌چین بهره مند هستند. چنین کوین‌هایی می‌توانند راهکاری ساده و آسان برای کسب سود از طریق اکسچنج‌ها باشند چون ارزش آنها، به ارزش ارزهای فیات گره خورده است.

از آنجایی که این پشتوانه تحت کنترل دولت قرار داشته و یک مرجع مرکزی آن را تحت نظارت دارد، از امنیت و ثبات سیستم‌های متمرکز بهره می‌برد.

معایب استیبل کوین‌هایی با پشتوانه فیات

یکی از معایب مهم استیبل کوین‌های دارای پشتوانه فیات به ماهیت متمرکز آنها مربوط است. متصل کردن ارزش یک کوین دیجیتال به یک ارز فیات، ریسک شخص ثالث را تشدید کرده و با ماهیت بی‌نیاز به اعتماد و اهداف ضد سانسور دنیای کریپتو در تضاد است. استیبل کوین‌هایی با پشتوانه فیات، متکی بر یک سازمان متمرکز هستند و این باعث آسیب‌پذیری آنها در برابر فشار مقرراتی، سوء مدیریت یا فساد می‌شود. اگر توزیع کوین‌ها یا اندوخته آنها به درستی مدیریت نشوند، ممکن است ارتباط بین ارزش کوین و پشتوانه آن از بین برود.

ریسک طرف مقابل، بزرگترین ریسک برای استیبل کوین‌های دارای پشتوانه فیات محسوب می‌شود. چنین کوین‌هایی، متکی بر اندوخته‌های موجود در بانک هستند. اگر بانک دچار مشکل شود، اندوخته‌ها هم از دست خواهند رفت. بدون پشتوانه، صادرکننده کوین هیچ نقدینگی در اختیار ندارد؛ در نتیجه ارزش استیبل کوین از پشتوانه آن جدا می‌شود. این ریسک، ناشی از ضرورت اعتماد به طرف مقابل (یعنی بانکی) است که صادر کننده از آن استفاده می‌کند.

در نهایت، استیبل کوین‌هایی با پشتوانه فیات، متکی بر ارزهای تورمی دولت‌ها هستند و باید قوانین و مقررات مربوطه را رعایت کنند. اگر قوانین ناگهان تغییر کنند، ممکن است صادرکننده مجبور به توقف عملیات شده و استیبل کوین مورد نظر ارزش خود را از دست بدهد.

مهم‌ترین استیبل کوین‌های موجود در بازار

از نظر فنی، چیزی به نام بهترین استیبل کوین وجود ندارد بلکه شما باید یک (یا چند) استیبل کوین را بسته به نیازهای خودتان انتخاب کنید. برای انجام این کار، بهتر است که با انواع استیبل کوین‌های موجود در بازار و کاربرد، ویژگی‌های امنیتی و رویکرد آنها نسبت به تمرکززدایی آشنا باشید.

تتر (USDT)

تتر (USDT) یک استیبل کوین با وثیقه فیات است که توسط شرکت Tether Limited متعلق به iFinex صادر شده است. این کوین که در ابتدا در جولای 2014 تحت عنوان RealCoin رونمایی شد، در نوامبر 2014 به تتر تغییر نام پیدا کرد و توانست تبدیل به بزرگترین استیبل کوین بازار رمزارزها شود.

USD Coin (USDC)

USD Coin (USDC) استیبل کوینی با پشتوانه فیات است که به دلار آمریکا میخکوب شده و در 26 سپتامبر 2018 و در اثر اتحادی بین شرکت‌های سیرکل و کوین بیس راه‌اندازی شد. USDC طوری طراحی شده که دلار آمریکا را توکنیزه کند تا امکان استفاده از آن در بلاک‌چین‌های عمومی و اینترنت فراهم شود.

Dai (DAI)

DAI یک استیبل کوین غیرمتمرکز است که در دسامبر ۲۰۱۷ توسط MakerDAO رونمایی شد. این استیبل کوین به روش نرم به دلار آمریکا میخکوب شده و مارکت کپ آن بیشتر از 5 میلیارد دلار است. DAI روی بلاکچین اتریوم و به صورت یک توکن ERC-20 کار می‌کند اما از طریق پل‌های بین زنجیره‌ای در بلاک‌چین‌های دیگر هم قابل دسترس است.

First Digital USD (FDUSD)

FDUSD استیبل کوینی است که توسط شرکت مالی هنگ کنگی «فرست دیجیتال تراست لیمیتد» رونمایی شد. این کوین که در اول ژوئن 2023 معرفی شد، به سرعت افزایش بها پیدا کرده و تا می 2024 به مارکت کپ 3.85 میلیاد دلار رسید. اخیراً FDUSD به شبکه Sui هم توسعه یافته و تبدیل به اولین استیبل کوین بومی 1:1 در Sui شد. ثبات FDUSD با پشتوانه اندوخته‌های نقد و سرمایه‌گذاری‌های انجام شده روی اوراق بهادار خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا حفظ می‌شود اما طبق داده‌های S&P Global Ratings قابلیت این کوین برای حفظ ارزش آن متناسب با دلار آمریکا، محدود است.

USDD (USDD)

USDD یک استیبل کوین غیرمتمرکز تحت حاکمیت TRON DAO Reserve است که وابستگی نزدیکی به بلاک‌چین ترون دارد. این توکن توسط جاستین سان، کارآفرین چینی رونمایی شد و مارکت کپ آن 725 میلیون دلار است. USDD که در ابتدا روی شبکه ترون راه‌اندازی شده بود، حالا در سایر بلاک‌چین‌های مهم و برجسته هم در دسترس است.

TrueUSD (TUSD)

TUSD یک ارز دیجیتال میخکوب شده به دلار آمریکا است که با ارایه گواهی‌های بلادرنگ راجع به اندوخته آن، ثبات و شفافیت این کوین حفظ می‌شود. این کوین در اواسط سال 2018 توسط TrustToken رونمایی شد که حالا تحت عنوان Archblock فعالیت دارد. شفافیت این پلتفرم با بازرسی‌ها و گواهی‌های شرکت‌های حسابداری مستقل تقویت می‌شود.

Frax (FRAX)

FRAX یک استیبل کوین منحصربفرد است که جنبه‌های مختلف استیبل کوین‌های الگوریتمی و دارای پشتوانه را ترکیب کرده تا به یک ارز درون زنجیره‌ای مقیاس پذیر، بی‌نیاز به اعتماد و پایدار برسد. این کوین در دسامبر 2020 توسط Frax Finance رونمایی شد. امنیت و تمرکززدایی این پروتکل با یک ساختار حاکمیتی حمایت می‌شود که به دارندگان FXS امکان می‌دهد بر تصمیمات کلیدی و پارامترهای درون این سیستم تأثیرگذار باشند تا امکان مشارکت و نظارت قوی از سمت جامعه کاربران فراهم شود.

PayPal USD (PYUSD)

PYUSD که تیکر استیبل کوین پی پال است، توسط Paxos Trust در آگوست 2023 رونمایی شد. PYUSD پشتوانه کامل دلاری، اوراق خزانه آمریکا و پول نقد دارد تا نسبت 1 به 1 ارزش آن در مقابل دلار آمریکا حفظ شود. از نظر امنیت و تمرکززدایی، PYUSD از نظارت‌های قانونی دفتر خدمات مالی ایالت نیویورک بهره می‌برد اما با توجه به اینکه توسط یک شرکت واحد صادر شده و مدیریت می‌شود، یک نوع استیبل کوین متمرکز محسوب می‌شود.

Pax Dollar (USDP)

USDP یک نوع استیبل کوین با وثیقه فیات است که در سپتامبر 2018 توسط Paxos رونمایی شد. نماد این کوین، USDP است و به طور کامل توسط دلارهای متعلق به Paxos در حساب‌های بانکی آمریکایی پشتیبانی می‌شود تا نسبت ارزش یک به یک آن با دلار آمریکا حفظ شود. از آنجایی که این کوین هم توسط یک شرکت خاص صدور و مدیریت می‌شود، یک نوع استیبل کوین متمرکز محسوب می‌شود.

Liquidity USD (LUSD)

LUSD یک استیبل کوین غیرمتمرکز رونمایی شده توسط لیکوئیدیتی پروتکل در سال 2021 است. این کوین طوری طراحی شده تا ارزش هر یک عدد از آن، یک دلار باشد و فقط از اتریوم به عنوان وثیقه استفاده می‌کند. مارکت کپ LUSD نشان دهنده افزایش میزان پذیرش و استقبال از آن بین علاقمندان به کریپتو است که به ثبات و مقاومت در برابر سانسور اهمیت می‌دهند. LUSD به عنوان یک استیبل کوین کاملاً غیرمتمرکز، جایگزین قدرتمندی برای استیبل کوین‌های متمرکز و دارای پشتوانه فیات است که امنیت و تمرکززدایی آن از طریق لیکوئیدیتی پروتکل حفظ می‌شود.

USDA (USDA)

بر خلاف رمزارزهای پرنوسانی مثل بیت کوین یا اتریوم، USDA از قیمت دلار آمریکا تبعیت کرده و ثبات را برای تریدرهای بلاک‌چین تأمین می‌کند. این کار با استفاده از اوراق خزانه توکنیزه شده، اوراق قرضه دولتی، اتریوم، بیت کوین و سایر استیبل کوین‌های دلاری انجام می‌شود و مکانیزم‌های ثبات ارزش این کوین هم توسط قراردادهای هوشمند اجرا می‌شوند. به غیر از ثبات قیمت، USDA یک نوع دلار درون زنجیره‌ای آزاد را در اختیار کاربران قرار داده و به آنها امکان می‌دهد که بدون فعالیت زیاد، به بازده خوبی برسند.

ملاحظات کلیدی برای انتخاب کوین‌های باثبات

امنیت

امنیت استیبل کوین اهمیت بسیار زیادی دارد. اول از همه مطمئن شوید که کوین انتخابی، معتبر باشد. از خریدن استیبل کوین‌هایی که آشنایی قبلی با آنها ندارید، خودداری کنید چون ممکن است امنیت لازم را نداشته باشند.

لازم به ذکر است که استیبل کوین‌هایی که متکی بر قراردادهای هوشمند هستند، می‌توانند در برابر باگ‌های نرم افزاری آسیب‌پذیر باشند. به خصوص این ریسک برای استیبل کوین‌های الگوریتمی و دارای پشتوانه کریپتو جدی‌تر است.

برای مثال، پروتکل استیبل کوین Beanstalk از طریق حمله وام فلش مورد سوء استفاده قرار گرفت. در این حمله، مهاجم مقدار زیادی توکن حاکمیتی Beanstalk را با استفاده از وام فلش از Aave قرض گرفت و به این ترتیب، قدرت رأی دهی لازم را برای تصویب یک پیشنهاد مخرب جهت سرقت موجودی پروتکل به دست آورد.

در نهایت، درک شیوه مدیریت و بازرسی اندوخته‌ها ضروری است. بنابراین، استیبل کوین‌های مشهور و معتبر یکسری بازرسی مثل اثبات اندوخته را طی کرده و برای حفظ شفافیت، اطلاعات مربوط به اندوخته‌های خودشان را هر چند مدت یک بار منتشر می‌کنند.

تمرکززدایی

هر کدام از کوین‌های باثبات، تمرکززدایی را به نحو متفاوتی ایجاد می‌کنند. بعضی کوین‌های باثبات پشتوانه فیات داشته و توسط نهادهایی متمرکز صادر و مدیریت می‌شوند اما بعضی دیگر الگوریتمی بوده و توسط سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز (DAO) مدیریت می‌شوند. این رویکردها هر کدام تأثیر متفاوتی بر تمرکززدایی دارند.

کوین‌های الگوریتمی، بیشترین میزان تمرکززدایی دارند اما یکسری از کوین‌های دارای پشتوانه کریپتو هم سعی دارند راهکارهایی غیرمتمرکز ارایه دهند. در عین حال، اینکه استیبل کوینی توسط یک ارز دیجیتال پشتیبانی می‌شود، لزوماً به معنای غیرمتمرکز بودن آن نیست.

استیبل کوین‌های دارای پشتوانه کریپتو معمولاً توسط طیفی از ارزهای دیجیتال مختلف پشتیبانی می‌شوند که بعضی از آنها می‌توانند شامل کوین‌های باثبات هم باشند. در نتیجه، این کوین‌ها متکی به امنیت و تمرکززدایی ارزهای دیجیتالی هستند که توسط آنها پشتیبانی می‌شوند.

اگر استیبل کوینی توسط یک ارز سنتی پشتیبانی شده، نوسان شدید می‌تواند باعث جدا شدن ارزش آن از ارز پایه شود. همچنین، اگر پشتوانه استیبل کوینی، یک استیبل کوین دارای پشتوانه فیات با یک صادر کننده متمرکز باشد، نمی‌توان آن را غیرمتمرکز محسوب کرد. چنین کوینی مثل پشتوانه آن در معرض ریسک طرف مقابل قرار دارد – اما کمی کمتر.

استیبل کوین‌های غیرمتمرکز معمولاً توسط DAOها مدیریت می‌شوند نه سازمان‌های متمرکز. با استفاده از این مدل، مالکان توکن‌های حاکمیتی می‌توانند راجع به مسائل مهمی مثل تغییرات پروتکل، نوع وثیقه و مکانیزم ثبات و پایداری آن اظهار نظر کنند. برای مثال در MakerDAO، دارندگان توکن MKR در تصمیم گیری‌های حاکمیتی تأثیرگذار بر استیبل کوین DAI نقش دارند.

اما دخالت و حضور DAO می‌تواند ریسک‌های خاصی به همراه داشته باشد. چنین سازمان‌هایی به دنبال تمرکز زدایی از کنترل و دموکراتیزه کردن حاکمیت هستند اما می‌توانند معایب و مشکلات خاصی داشته باشند. مثلاً ممکن است تعداد کمی از توکن داران بزرگ (نهنگ‌ها) بر تصمیم گیری‌های DAO تأثیرگذار باشند که در چنین شرایطی، پتانسیل دستکاری و متمرکزشدن قدرت وجود دارد. بعلاوه، قراردادهای هوشمند مورد استفاده در این سیستم هم می‌توانند حاوی باگ و آسیب‌پذیری باشند که سوء استفاده از آنها خساراتی جدی را به همراه خواهد داشت. پیاده سازی غلط قراردادهای هوشمند، می‌تواند باعث فروپاشی DAO شود.

چرا استیبل کوین‌ها نقش مهمی در چشم‌انداز کریپتو دارند؟

استیبل کوین‌ها راهی برای استفاده از ارزهای فیات همزمان با بهره مندی از مزایای فناوری بلاک‌چین هستند. با استفاده از والت‌هایی مثل دستگاه‌های لجر، می‌توانید به روش امن و ساده از این کلاس دارایی استفاده کنید و از سرمایه خودتان در برابر تهدیدات آنلاین و فیزیکی حفاظت کنید.

سوالات پرتکرار

استیبل کوین‌ها چه اهمیتی دارند؟

استیبل کوین‌ها، یک نوع دارایی پایدار، با پشتوانه فیات و کم نوسان را روی زنجیره بلاک‌چین در اختیار کاربران قرار می‌دهند.

استیبل کوین‌ها چطور کار می‌کنند؟

استیبل کوین‌ها، با میخکوب کردن ارزش کوین مجازی به یک دارایی اندوخته مثل ارز فیات، کالا یا سایر ارزهای دیجیتال کار می‌کنند که این کار با استفاده از تأمین وثیقه یا کدنویسی انجام می‌شود.

آیا استفاده از کوین‌های باثبات بی‌خطر است؟

در مجموع، استفاده از کوین‌های باثبات امن است اما امنیت آنها بستگی به فناوری مربوطه، شفافیت اندوخته پشتیبان و شیوه‌های مدیریتی صادرکننده کوین دارد.

کوین‌های باثبات چطور تولید و نگهداری می‌شوند؟

استیبل کوین‌ها با واریز وثیقه (فیات، کریپتو یا دارایی‌های دیگر) توسط صادرکننده‌ها ایجاد می‌شوند. صادرکننده، اندوخته پشتیبان را نگهداری می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که ارزش و قیمت استیبل کوین با دارایی پشتیبان آن یکسان است.

نکات کلیدی

• در والت‌های چند امضایی، برای صدور مجوز اجرای تراکنش نیاز به چند امضاء وجود دارد؛ در نتیجه چنین والت‌هایی سطح امنیت را برای کاربران و مشاغل افزایش می‌دهند.
• چندین اسکم مرتبط با والت‌های چند امضایی وجود دارد اما بعضی از آنها، در شبکه ترون بسیار متداول هستند.
• کاربران باید برای مقابله با اسکم‌های مولتی سیگ اطلاعات خودشان را مخفی نگه داشته و هرگز کلیدها یا عبارت Seed خودشان را در اختیار غریبه‌ها قرار ندهند. همچنین باید مراقب اپلیکیشن‌ها، ایمیل‌ها و سایت‌های جعلی باشند.

مقدمه

والت‌های چند امضایی برای اشخاصی که به صورت گروهی کار می‌کنند یا نیاز به امنیت بیشتری دارند بسیار مفید هستند. اما متأسفانه هکرها می‌توانند از والت‌های چند امضایی برای فریب دادن کاربران و سرقت ارزهای دیجیتال آنها استفاده کنند. در ادامه توضیح می‌دهیم که والت‌های مولتی سیگ چطور کار می‌کنند و چه کلاهبرداری‌هایی در این زمینه وجود دارد.

والت مولتی سیگ یا چند امضایی چیست

در دنیای ارزهای دیجیتال، والت چند امضایی یک نوع والت خاص است که برای تأیید اجرای تراکنش با آن، نیاز به بیشتر از یک کلید خصوصی وجود دارد. این والت‌ها به نوعی شبیه به احرازهویت دو مرحله‌ای هستند که در آن برای تأیید دسترسی، نیاز به بیشتر از یک فاکتور وجود دارد.

می‌توانید والت چند امضایی را با الزامات مختلف تعریف کنید؛ مثل ضروری بودن استفاده از 2 کلید از 3 کلید یا 3 کلید از 5 کلید و غیره. این سیستم شبیه به یک صندوق امانات است که چند کلید دارد و هیچکس نمی‌تواند آن را بدون قفل‌های دیگر باز کند.

والت‌های مولتی سیگ برای همکاری‌های تجاری، سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز (DAO) و سرمایه‌گذاری‌های مشترک کاربرد دارند. این والت‌ها برای صندوق‌های خانوادگی یا هر شخصی که به دنبال افزایش سطح امنیت دارایی‌های دیجیتال خودش است، مفید هستند.

معمولاً از والت‌های مولتی سیگ برای افزایش سطح امنیت استفاده می‌شود اما امکان استفاده از آنها برای اسکم و کلاهبرداری هم وجود دارد که در ادامه چگونگی انجام این کار را بررسی می‌کنیم.

اسکم مولتی سیگ چیست؟

منطق مورد استفاده در این اسکم ساده و مشخص است: مهاجمان کاری می‌کنند که قربانی تصور کند دسترسی کامل را به یک والت کریپتو دارد اما در واقعیت این طور نیست. در ادامه، مثالی از کامنت یک اسکمر را در یوتیوب مشاهده می‌کنید.

ممکن است با انواع این کلاهبرداری‌ها در یوتیوب، توییتر، تلگرام و شبکه‌های اجتماعی دیگر روبرو شوید اما این پیام‌ها همیشه حاوی یک کلید خصوصی و عبارت یادآور هستند. وقتی برای اولین بار چنین پیام‌هایی را مشاهده می‌کنید شاید تصور کنید که این کاربر تازه کار نیاز به کمک دارد اما این طور نیست.

اسکم مولتی سیگ چطور انجام می‌شود؟

چندین نوع اسکم مولتی سیگ وجود دارد که در شبکه ترون هم بسیار رایج هستند.

بعضی از طرح‌های مولتی سیگ حرفه‌ای‌تر، کاربران را تشویق به ساختن والت و اضافه کردن مهاجم به عنوان یکی از مالکان والت می‌کنند. پس از به دست آوردن این سطح دسترسی، مهاجمان می‌توانند به موجودی والت دسترسی پیدا کرده و آن را به سرقت ببرند.

این کلاهبرداری‌ها معمولاً به فیشینگ یا جعل هویت مربوط هستند که مهاجم در آنها وانمود می‌کند از یک تیم پشتیبانی معتبر با قربانی تماس گرفته است.

اما یکی از اسکم‌های مولتی سیگ متداول، بسیار ساده‌تر است و در آن نیازی نیست که کاربران کلیدهای خصوصی یا عبارت بازیابی را در اختیار مهاجم قرار دهند. این کلاهبرداری طوری طراحی شده که کاربران، ارزهای دیجیتال خودشان را برای مهاجمان بفرستند تا از والت چند امضایی موجودی بگیرند. در ادامه یکی از مثال‌های متداول در این زمینه را بررسی می‌کنیم.

کلاهبرداری مولتی سیگ با SafePal

برای نشان دادن طرز کار این کلاهبرداری، از عبارت بازیابی درج شده در کامنت یوتیوبی که قبلاً به آن اشاره کردیم، استفاده می‌کنیم. اول، افزونه والت SafePal را نصب کرده و والت کلاهبردار را با عبارت بازیابی نوشته شده در کامنت، وارد افزونه می‌کنیم.

مشاهده می‌کنیم که این اسکمر، 2022 USDT به صورت توکن TRC-20 در شبکه ترون دارد. در این مرحله، اکثر کاربران سعی می‌کنند موجودی USDT را از والت مهاجم خارج کنند.

اما والت، TRX لازم را برای پرداخت کارمزد تراکنش ندارد. اینجاست که قربانی فریب می‌خورد تا به والت اسکمر TRX واریز کند.

مهاجمان هم از همین وسوسه قربانیان سوء استفاده می‌کنند. به محض واریز کردن ارز دیجیتال به والت برای پرداخت کارمزد، کاربر متوجه می‌شود که به دلیل چند امضایی بودن این والت، امکان اجرای تراکنش را ندارد.

همانطور که قبلاً اشاره شد، برای تأیید انتقال وجه با چنین والت‌هایی، نیاز به چند امضاء (کلید خصوصی) وجود دارد. پس حتی اگر شما یکی از این کلیدها را داشته باشید، امکان اجرای تراکنش را نخواهید داشت.

خوشبختانه اگر فریب چنین کلاهبرداری‌هایی را بخورید، احتمالاً مقدار کمی ارز دیجیتال را از دست می‌دهید (همان مبلغی که به عنوان کارمزد واریز کرده بودید). اما در طرح‌های پیچیده‌تر، والت کاربر مستقیماً مورد هدف قرار گرفته و می‌تواند ضرر بیشتری را برای کاربران به همراه داشته باشد.

بررسی آدرس والت اسکمر

اگر آدرس والت اسکمر را (که به Kk78Z ختم می‌شود) در اکسپلورر ترون اسکن بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که این حساب، تحت کنترل یک آدرس دیگر است (که به bHCoc ختم می‌شود). والت‌های چند امضایی در شبکه ترون به همین صورت هستند.

می‌توان والت‌های مولتی سیگ را به روش‌های مختلف تنظیم کرد و مجوزهای والت هم بر اساس وزنی که به هر حساب مولتی سیگ داده می‌شوند، قابل تنظیم هستند.

در مثال بالا، حساب اسکمر (که به bHCoc ختم می‌شود) دسترسی کامل والت (Owner Permission) را دارد؛ اما حساب قربانی، به یکسری قابلیت محدود دسترسی دارد.

چطور از اسکم مولتی سیگ جلوگیری کنیم؟

برای مقابله با کلاهبرداری‌های چند امضایی و سایر انواع کلاهبرداری‌هایی، همیشه باید اطلاعات خصوصی خودتان را مخفی نگه دارید و هرگز از کلیدهای خصوصی یا عبارت بازیابی غریبه‌ها استفاده نکنید. همچنین، باید مراقب سایت‌ها و ایمیل‌های فیشینگ باشید.

1. مخفی نگه داشتن کلیدهای خصوصی و عبارت بازیابی

هیچ شرکت مجاز و معتبر ارایه دهنده والت یا اکسچنجی، کلیدهای خصوصی یا عبارت بازیابی را از شما نمی‌پرسد. این اطلاعات را در محلی امن نگه داشته و هرگز با دیگران به اشتراک نگذارید.

2. استفاده از نرم‌افزار و اپلیکیشن‌های رسمی والت‌ها

فقط از اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارهای والتی استفاده کنید که از منابع رسمی و معتبر دریافت شده‌اند. یکسری اکسچنج و والت کریپتوی جعلی وجود دارد و به همین دلیل، باید قبل از استفاده از هر اپلیکیشنی، اصالت و URL آن را بررسی کنید.

3. بررسی منظم مجوزهای دسترسی والت

یکی از عادت‌های خوب برای کاربران والت‌های چند امضایی، بررسی منظم دسترسی‌های این والت‌ها است. بیشتر والت‌ها امکان نمایش مجوزهای دسترسی را در قسمت تنظیمات دارند. در صورت مشاهده هر امضاکننده غیرمجازی، بلافاصله آن را حذف کنید. همچنین، مجوز دسترسی اپلیکیشن‌هایی را که از آنها استفاده نمی‌کنید، حذف کنید.

4. استفاده از والت‌های سخت‌افزاری برای ارتقای امنیت

والت‌های سخت‌افزاری، دستگاه‌های فیزیکی هستند که ارزهای دیجیتال شما را به شکل آفلاین ذخیره می‌کنند. با استفاده از این والت‌ها، حتی در صورت دستکاری تنظیمات چند امضایی، بدون تأیید شما از طریق والت سخت‌افزاری، امکان جابجایی وجه وجود ندارد.

5. فعال کردن احرازهویت 2 مرحله‌ای

بیشتر اکسچنج‌ها و سرویس‌های ارایه دهنده والت، احرازهویت 2 مرحله‌ای را دارند. فعال کردن این قابلیت سطح امنیت حساب را افزایش داده و از دسترسی‌های غیرمجاز به والت شما جلوگیری می‌کند.

6. حفظ آگاهی

امنیت کریپتو جزء حوزه‌هایی است که همواره در حال تغییر و تحول هستند و دائماً تاکتیک‌ها و کلاهبرداری‌های جدیدی در این حوزه مشاهده می‌شود. بنابراین باید همواره با جدیدترین تهدیدات و اصول توصیه شده امنیتی آشنا باشید.

7. نشانه‌های هشدار والت

متأسفانه، تشخیص چند امضایی بودن یا نبودن یک والت همیشه کار ساده‌ای نیست. اما به دلیل تعداد روز افزون کلاهبرداری‌ها، بعضی از شرکت‌های ارایه دهنده والت یکسری قابلیت امنیتی دارند که به کاربران درباره فعالیت‌های مشکوک هشدار می‌دهند.

در ادامه، مثال‌هایی را از تراست والت و SafePal مشاهده می‌کنید که به کاربران درباره مسدود شدن وجه هشدار می‌دهند.

جمع بندی

والت‌های چند امضایی، سطح امنیت تراکنش‌های کریپتو را افزایش می‌دهند اما افراد تبهکار همیشه راه‌هایی برای سوء استفاده از این قابلیت و فریب دادن کاربران پیدا می‌کنند. به همین دلیل، آشنایی با طرز کار این کلاهبرداری‌ها برای حفظ امنیت کاربران لازم است.

مراقبت از امنیت کلیدهای خصوصی، بررسی مجوزهای دسترسی والت و انجام بررسی‌های لازم قبل از کلیک روی هر لینکی یا انتقال وجه، به حفظ امنیت کاربران کمک می‌کند. می‌توانید با افزایش آگاهی و اطلاعات خودتان، با اطمینان و خیالی آسوده از والت‌های چند امضایی استفاده کنید.

فارکس تریدینگ به دلیل نقدینگی بیشتر، انعطاف پذیری و پتانسیل بازده زیاد، بین سرمایه‌گذاران شخصی و سازمانی به شدت محبوب است. در سال‌های اخیر کریپتو تریدینگ هم به عنوان یک بازار پر سود/ پر ریسک رونق زیادی پیدا کرده و تریدرها می‌توانند فعالیت در این بازار را با سرمایه‌ای کم شروع کرده و به سود چشمگیری برسند.

نظارت قانونی و متمرکز بودن در هر دو محیط معاملاتی – فارکس و کریپتو – نسبت به بازار بورس کمتر است. این یعنی این محیط‌ها تحت یک مرجع مرکزی مثل دولت قرار ندارند و هیچ موجودیت واحدی بر این بازارها نظارت ندارد. اما ماهیت غیرمتمرکز این دو بازار تفاوت زیادی دارد و بازار فارکس – که بخشی از اکوسیستم مالی سنتی محسوب می‌شود – نسبتاً قانونمندتر از ارزهای دیجیتال است.

طی چند سال اخیر، سطح نظارت قانونی بر ارزهای دیجیتال هم بیشتر شده در نتیجه این کلاس دارایی برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال فعالیت در محیطی قانونمندتر هستند، جذابیت بیشتری پیدا کرده است. با افزایش نظارت قانونی بر بازار کریپتو و با توجه به نظارت قانونی سبک بر بازار فارکس (حداقل در مقایسه با بازار بورس) تفاوت‌های بین این دو بازار محبوب از همیشه کمتر شده است.

این تغییرات باعث شده که انتخاب بهترین گزینه بین این دو بازار برای تریدرهایی که به دنبال بازده بیشتر و دستیابی به اهداف مالی خودشان هستند، سخت‌تر باشد. در این مقاله هم سعی داریم به این سوالات پاسخ دهیم تا آگاهانه‌تر در این زمینه تصمیم گیری کنید.

نکات کلیدی:

• فارکس به شبکه‌ای از بازارهای فرابورس (OTC) بین المللی غیرمتمرکز گفته می‌شود که در آن، جفت ارزهای فیات معامله می‌شوند.
• در مقایسه با کریپتو تریدینگ، فارکس تریدینگ بازار نسبتاً قانونمندتر، نقدینگی بیشتر، نسبت لوریج بالاتر، موانع ورود بیشتر، محیط معاملاتی بالغ‌تر و فرایند تنظیم و راه‌اندازی پیچیده‌تری دارد.
• انتخاب بین فارکس و کریپتو در نهایت بستگی به تجربه و اولویت‌های تریدر دارد. اما در مجموع توصیه می‌شود که یک پورتفولیوی متنوع شامل هر دو کلاس دارایی داشته باشید.

فارکس تریدینگ چیست؟

بازار فارکس لیکوئیدترین بازار مالی جهان است که امکان مبادله ارز ملی کشورهای مختلف مثل دلار، یورو، کرون سوئد، ین ژاپن و غیره در آن وجود دارد. معاملات و پوزیشن‌ها در بازار فارکس بر اساس جفت ارزها (مثل دلار/یورو) نمایش داده می‌شوند که در این سیستم به نماد اول، ارز پایه و به دومی ارز مظنه یا متقابل گفته می‌شود. این جفت ارزها در فارکس نشان می‌دهند که برای خرید یک واحد از ارز پایه، چه میزان از ارز مظنه را باید پرداخت کنید. مثلاً USD/EUR 0.9 یعنی اینکه باید برای خرید هر 1 دلار آمریکا، 0.9 یورو پرداخت کرد.

بازار فارکس، بین بازارهای جهان بیشترین نقدینگی را دارد و حجم معاملات روزانه این بازار بیشتر از 7 تریلیون دلار است. بر خلاف بازار بورس که تحت نظارت دقیق و متمرکز سازمان‌های بورس کار می‌کند، فارکس یک بازار بین المللی غیرمتمرکز است که معاملات در آن به شکل فرابورس و بین فعالان بازار مثل بروکرها، بانک‌های مرکزی، بانک‌های تجاری و سایر مؤسسات مالی انجام می‌شود. معمولاً تریدرهای شخصی از خدمات بروکرهای فارکس برای فعالیت در بازار استفاده می‌کنند. گرچه یک سطح مقررات خاص برای بازار فارکس وجود دارد اما سختگیری و جزئیات آن نسبت به چارچوب قانونی حاکم بر بورس کمتر است.

بیشتر معاملات فارکس در چهار بازار اصلی اجرا می‌شوند یعنی: سیدنی، توکیو، لندن و نیویورک. هر بازار، از دوشنبه تا جمعه و تقریباً طبق ساعات اداری منطقه مربوطه فعال است. ساعت کاری این بازارها طوری طراحی شده که وقتی معامله در یک لوکیشن به اتمام می‌رسد، در بازار بزرگ بعدی شروع شود تا بازار بین المللی فارکس 24 ساعت روز از دوشنبه تا جمعه فعال باشد. این بازار در روزهای شنبه و یکشنبه در هیچ لوکیشنی فعال نیست.

در بازار فارکس، هفت جفت ارز اصلی وجود دارد یعنی:

1. یورو و دلار
2. دلار و ین ژاپن
3. پوند انگلیس و دلار
4. دلار و فرانک سوئیس
5. دلار استرالیا و دلار آمریکا
6. دلار آمریکا و دلار کانادا
7. دلار نیوزلند و دلار آمریکا

چهار جفت اول، جفت ارزهای سنتی مهم هستند و به سه جفت ارز بعدی، جفت ارزهای کالایی گفته می‌شود چون نماینده اقتصادهایی هستند که ارز ملی آنها، نسبت به نوسان قیمت کالاها حساس است.

بیش از 80 درصد از معاملات فارکس، به این 7 جفت ارز اصلی اختصاص دارند.

کریپتو تریدینگ چیست؟

کریپتو تریدینگ شامل خرید و فروش ارزهای دیجیتال از طریق پلتفرم‌های اکسچنج متمرکز (CEX) و غیرمتمرکز (DEX) است. حدود 85 تا 90 درصد از معاملات کریپتو در اکسچنج‌های متمرکز انجام می‌شود. بازار کریپتو غیرمتمرکز است و نسبت به بازار فارکس نظارت قانونی کمتری دارد. اما در سال‌های اخیر، نظارت نهادهای قانونی مختلف بر ارزهای دیجیتال و کریپتو تریدینگ بیشتر شده است.

یکی از ویژگی‌های بازار کریپتو، نوسان زیاد است که سطح ریسک و احتمال سود را افزایش می‌دهد. بیت کوین بزرگترین ارز دیجیتال جهان در حال حاضر (22 اکتبر 2024) بیش از نیمی (54 درصد) از ارزش بازار کریپتو را به خود اختصاص می‌دهد. همچنین، بیت کوین از نظر حجم معاملات روزانه پس از تتر قرار دارد. سایر ارزهای دیجیتالی که مارکت کپ و معاملات بیشتری دارند شامل اتریوم، سولانا، BNB، XRP و استیبل کوین USD Coin هستند.

شباهت‌های بین کریپتو تریدینگ و فارکس

معاملات 24 ساعته

بازارهای فارکس و کریپتو هر دو 24 ساعت شبانه روز فعال هستند؛ در نتیجه تریدرهای همه منطقه‌های زمانی می‌توانند در این بازارها فعالیت داشته باشند. اما بازار فارکس از دوشنبه تا جمعه باز است در حالی که بازارهای کریپتو شبانه روزی هستند.

معاملات لوریج دار

هر دو بازار فرصت معامله لوریج دار را فراهم می‌کنند اما نسبت لوریج در بازار فارکس بیشتر است. معمولاً اکسچنج‌های محبوب کریپتو لوریج بین 5 تا 100 برابر را در اختیار تریدرها قرار می‌دهند و لوریج بیشتر از 100 برابر در این بازار کمتر وجود دارد. در مقابل، لوریج در فارکس معمولاً بین 20 تا 400 برابر است و حتی بعضی بروکرها لوریج‌هایی تا 5000x هم دارند.

فرصت داد و ستد

هر دو بازار بین سرمایه‌گذاران علاقمند به ریسک، محبوبیت زیادی دارند. تریدرهایی که داد و ستد پرریسک را می‌پسندند، فرصت‌های زیادی در هر دو بازار خواهند داشت. گاهی اوقات، نوسان قیمت ارزهای دیجیتال بیشتر از فارکس است. اگر داد و ستد فعال و پی در پی را می‌پسندید، نوسان قیمت کریپتو و لوریج‌های زیاد فارکس هر دو می‌توانند نیاز شما را برآورده کنند. اما جفت ارزهای فارکس نوسان کمتری دارند.

تمرکز زدایی

برخلاف بازار بورس، کریپتو تریدینگ و فارکس هر دو در محیطی غیرمتمرکز انجام می‌شوند. بخش عمده‌ای از معاملات فارکس از طریق بازارهای OTC غیرمتمرکز انجام می‌شود اما ارزهای دیجیتال، بر اساس اصل تمرکززدایی کار می‌کنند که پایه و اساس شبکه‌های بلاک چین است – پلتفرم‌هایی که توکن‌ها و کوین‌های کریپتو در آن صادر شده و جریان دارند.

تفاوت‌های بین کریپتو تریدینگ و فارکس

ماهیت دارایی‌ها

ماهیت دارایی‌های مورد معامله در این دو بازار تفاوت زیادی دارد. معاملات فارکس شامل معامله ارزهای فیاتی هستند که توسط دولت‌ها صادر شده و پشتیبانی می‌شوند. کریپتو تریدینگ شامل معامله ارزهای دیجیتال است که صدور، عملکرد و ارزش‌گذاری آنها بر اساس اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بلاک چینی یا شبکه‌های بلاک چین انجام می‌شود. از منظر عملی، معاملات کریپتو به شدت وابسته به سلامت عملیاتی و اندوخته‌های اکسچنج‌های کریپتوی بزرگ هستند.

مقررات

همانطور که اشاره شد، بازار فارکس نسبت به بازار بورس کمتر تحت نظارت قانونی قرار دارد اما بروکرهای فارکس و سایر نهادها و موجودیت‌های فعال در بازار فارکس، باید یکسری الزامات و قوانین خاص را رعایت کنند. مثلاً در آمریکا، بروکرها باید در کمیسیون معاملاتی معاملات آتی (CFTC) ثبت شده و یکسری شرایط و ضوابط خاص را داشته باشند.

در مقابل، بازار کریپتو تحت نظارت بسیار کمتری دارد. اما شرایط در حال تغییر است و به تدریج شاهد توجه و نظارت بیشتر نهادهای قانونی بر این بازار هستیم. در آمریکا، کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) این کشور بعضی از ارزهای دیجیتال را جزء اوراق بهادار در نظر گرفته؛ در نتیجه ممکن است قوانینی مشابه بورس بر این دارایی‌ها اعمال شوند.

نقدینگی و حجم معاملات

حجم معاملات فارکس بسیار بیشتر از معاملات بازار کریپتو است. در حال حاضر یعنی اواخر سال 2024، حجم معاملات روزانه فارکس بیشتر از 7 تریلیون دلار است در حالی که گردش مالی روزانه کل بازار کریپتو، حدود 110 میلیارد دلار است. کمتر بودن نقدینگی بازار کریپتو، یکی از دلایل اصلی نوسان بیشتر این بازار است.

سطح رشد و بلوغ بازار

همچنین، بازار فارکس نسبت به کریپتو رشد و بلوغ بیشتری دارد. اولین نمونه‌های ارزهای فیات، قرن‌ها پیش ساخته شدند و معاملات مدرن و فعال این ارزها، از اوایل دهه 70 میلادی شروع شد؛ یعنی زمانی که دلار آمریکا و سایر ارزهای ملی مهم، فرمتی با نرخ مبادله شناور آزاد پیدا کردند. در مقابل، پلتفرم‌های معاملات ارزهای دیجیتال – مثل Bitcoinmarket.com و Mt.Gox – در سال 2010 شروع به کار کردند در نتیجه بازار معاملات کریپتو یک بازار نسبتاً جوان با قدمت حدود 14 سال است.

مزایا و معایب فارکس تریدینگ

مهم‌ترین مزیت معاملات فارکس نسبت به کریپتو تریدینگ، ثبات بیشتر قیمت‌ها، نقدینگی بسیار بیشتر، نظارت‌های قانونی دقیق‌تر و سابقه طولانی‌تر این بازار است که به تریدرها امکان می‌دهد از روش‌ها و استراتژی‌های اثبات شده استفاده کنند.

همزمان، فارکس هم یکسری ریسک و محدودیت دارد. از جمله این ریسک‌ها می‌توان به لوریج سنگین اشاره کرد که برای تریدرهای کم تجربه یا افرادی که تجربیات خودشان را دست بالا می‌گیرند، ریسک زیادی به همراه دارد. همچنین، تعداد روزهای معاملاتی این بازار کمتر از کریپتو است و از نظر محصولات/دارایی‌ها هم تنوع کمتری دارد چون بخش عمده‌ای از معاملات فارکس، مبتنی بر 7 ارز اصلی هستند. سایر معاملات فارکس مربوط به جفت ارزهای کم اهمیت‌تر (مثل یورو/ین) و ارزهای اقتصادهای کوچکتر هستند.

مزایا و معایب کریپتو تریدینگ

مزایای اصلی کریپتو تریدینگ، پتانسیل بازده بیشتر، فعالیت شبانه روزی، کمتر بودن موانع ورود و تنوع زیاد دارایی‌های قابل انتخاب هستند.

اما همین نوسان بیشتر که می‌تواند بازده معاملات را افزایش دهد، ریسک کلی معاملات کریپتو را هم افزایش داده است. یکی دیگر از معایب این بازار، جوان‌تر بودن آن است که باعث شده تریدرها نتوانند استراتژی‌های ثابت شده را با قطعیت و اطمینان کامل اجرا کنند. همچنین، در این بازار حجم نقدینگی کمتر بوده، وضعیت مقرراتی به شکل دقیق مشخص نیست و خطر هک پلتفرم‌های بلاک چین هم وجود دارد.

فارکس یا کریپتو: کدامیک انتخاب بهتری است؟

دلایل انتخاب فارکس

فارکس برای تریدرهایی مناسب است که به دنبال استفاده از پتانسیل‌های یک بازار بالغ با نقدینگی چشمگیر هستند. همچنین، محیط معاملاتی فارکس نسبت به کریپتو ثبات بیشتری دارد، بخصوص اگر لوریج را با دقت انتخاب کنید.

خیلی از تریدرها ترجیح می‌دهند فارکس تریدینگ را با کلاس‌های دارایی دیگر ترکیب کرده و پورتفولیوی متنوعی داشته باشند.

دلایل انتخاب کریپتو

رمز ارزها مناسب تریدرهایی هستند که استفاده از استراتژی‌های پرریسک/بازده را برای به حداکثر رساندن سود ترجیح می‌دهند. ماهیت غیرمتمرکز و مقررات کمتر بازار کریپتو هم باعث کاهش موانع ورود به این بازار شده و کریپتو تریدینگ را برای افرادی با سرمایه محدود، جذاب‌تر کرده است. تنوع دارایی‌های مورد معامله در این بازار هم زیاد است. در حال حاضر (اکتبر 2024) حدود 15 هزار ارز دیجیتال وجود دارد که صدها مورد از آنها در اکسچنج‌های مهم جهان ارایه شده‌اند.

مثلاً در Bybit بیشتر از 600 جفت ارز برای معامله وجود دارند که نسبت به گزینه‌های موجود در فارکس بسیار بیشتر هستند.

کدام گزینه برای تریدرهای تازه کار بهتر است؟

اینکه کدام گزینه برای تریدرهای مبتدی بهتر است، جای بحث زیادی دارد اما عده‌ای، بازار کریپتو را برای این گروه از تریدرها ترجیح می‌دهند. اولاً با وجود نوسان زیاد بازار کریپتو، لوریج بازار فارکس بیشتر است که این ویژگی ریسک معامله در این بازار را برای تریدرهای تازه کار افزایش می‌دهد. همچنین، موانع ورود به بازار کریپتو کمتر است و این کار نیاز به سرمایه اولیه کمتری دارد. بعلاوه، کاربران می‌توانند در پلتفرم‌های معاملاتی و بدون نیاز به خدمات بروکر، حساب باز کنند. این راحتی باز کردن و راه‌اندازی حساب، کار تریدرهای تازه کار را آسان‌تر می‌کند.

جمع بندی

فارکس و کریپتو تریدینگ هر کدام مزایای خودشان را دارند اما در نهایت، انتخاب بهترین گزینه بستگی به رویکرد مدیریت ریسک، میزان آشنایی با هر بازار، سبک معاملاتی، تجربیات معاملاتی کلی، تمایل به استفاده از لوریج و اهداف سرمایه‌گذاری بلند مدت شما دارد. لازم به ذکر است که معمولاً بهترین تریدرها پورتفولیویی متنوع داشته و از کلاس‌های دارایی مختلف استفاده می‌کنند؛ در نتیجه بهترین گزینه، ترکیب کلاس‌های سرمایه‌گذاری مختلف است.

یکی از ابزارهای مهمی که تریدرها باید با آن آشنا باشند، اوردر بوک یا همان دفتر ثبت سفارشات است. در این مطلب به شما می‌گوییم که اوردر بوک چیست و چه ویژگی‌ها و کاربردهایی دارد. با استفاده از این اطلاعات، می‌توانید برای معاملاتتان تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرید.

نکات کلیدی:

• اوردر بوک‌ها داده‌ها و اطلاعات ارزشمندی را درباره وضعیت عرضه و تقاضا در بازار فراهم می‌کنند.
• عمق بازار، ابزاری برای ارزیابی نقدینگی است که از آن برای تشخیص سطوح مقاومت/پشتیبانی، جو احساسی بازار و اجرای معاملات خودکار استفاده می‌شود.
• آشنایی با ریسک‌های بالقوه مرتبط با ویژگی‌های اوردر بوک مثل دارک پول یا بازارهایی با نقدینگی کم برای تصمیم گیری آگاهانه حین اجرای معاملات لازم است.

اوردر بوک چیست؟

اوردر بوک یک ابزار معاملاتی مهم است که اطلاعات ارزشمندی را درباره سفارشات خرید و فروش، عمق بازار و سطح قیمت دارایی‌های مختلف فراهم می‌کند. با استفاده از اوردر بوک، تریدرها می‌توانند وضعیت عرضه و تقاضای بازار را در سطوح قیمت مختلف تشخیص داده و به یک درک کلی از نقدینگی بازار و تغییرات قیمت احتمالی دست پیدا کنند.

بازارگردان‌ها (Market maker) جایگاه مهمی در اوردر بوک دارند. آنها خلأ بین سفارشات خرید و فروش را پرکرده و نقدینگی بازار را حفظ می‌کنند. با تحلیل اوردر بوک، تریدرها می‌توانند نقدینگی ارز مورد نظر و میزان تمایل به خرید و فروش آن در بازار را ارزیابی کنند.

اجزای اوردر بوک

اوردر بوک متشکل از سفارشات خرید و فروش، قیمت و حجم آنها است که تقسیم به بخش‌های پیشنهاد و درخواست شده و در طی روز معاملاتی به صورت پیوسته به روزرسانی می‌شود. قسمت bid یا پیشنهاد نشان دهنده همه سفارشات خرید موجود است. سفارشات فروش هم در قسمت ask یا درخواست قابل مشاهده هستند. اندازه سفارش (Order Size) نشان دهنده میزان دارایی است که تریدر تمایل به خرید یا فروش آن با قیمتی مشخص دارد و اطلاعات مفیدی را درباره شرایط عرضه و تقاضا در بازار نشان می‌دهد.

سفارش‌های یک اوردر بوک بر اساس سطح قیمت سازماندهی می‌شوند که نشان دهنده سفارشات خرید و فروش به همراه میزان سهمی است که قرار است در هر سطح قیمت خاص فروخته یا خریداری شوند. تحلیل اندازه سفارش به تریدرها کمک می‌کند تا تصمیم گیری‌های آگاهانه‌تری داشته باشند و سطح علاقه و فعالیت سایر تریدرها را در سطوح قیمت مختلف تشخیص دهند.

نقش بازارگردان‌ها

بازارگردان‌ها که نقش مهمی در بازار دارند، با انجام فعالیت‌های زیر کمک زیادی به حفظ نقدینگی و سفارشات بازار می‌کنند:

• ثبت سفارش خرید و فروش در سطوح قیمت مختلف
• اطمینان از اجرای تراکنش‌ها به شکل روان و تأمین نقدینگی کافی برای سرمایه‌گذاران جهت معامله به موقع با قیمت مناسب
• تزریق نقدینگی به بازار
• افزایش اطمینان و ثبات
• سود بردن از اختلاف بین قیمت پیشنهادی-درخواستی
• اجرای معامله برای حساب‌های خودشان

بازارگردان‌ها از استراتژی‌های مختلف برای ثبت سفارش‌های خرید و فروش استفاده می‌کنند، از جمله:

• ثبت سفارش limit در اکسچنج‌هایی با نقدینگی کم
• ارسال سفارش market در بازارهایی با نقدینگی بیشتر
• اجرای سفارشات خرید و فروش در بازار
• استفاده از بازارگردانیِ دلتا-خنثی، معاملات پرفرکانس و گرید تریدینگ

فعالیت‌های بازارگردان‌ها در اکسچنج‌های کریپتو نقش مهمی در ایجاد نقدینگی و عمق بازار داشته و وجود خریدار و فروشنده را برای معاملات و ارتقای بهره وری بازار تضمین می‌دهند.

عمق بازار

عمق بازار، معیاری برای ارزیابی عرضه و تقاضای یک دارایی در سطوح قیمت مختلف است و اطلاعات مفیدی را درباره نقدینگی بازار و تغییرات بالقوه قیمت فراهم می‌کند. نمودار عمق بازار، وضعیت اوردر بوک را نشان داده و شرایط عرضه و تقاضا را برای سطوح قیمت مختلف مشخص می‌کند.

اسپرید یا اختلاف بین عرضه و تقاضا، نشان دهنده تفاوت بین بالاترین قیمت bid و کمترین قیمت ask است. بازاری که سطوح عمیقی از سفارشات خرید و فروش را در قیمت‌های مختلف دارد، یک بازار نقد محسوب می‌شود. این یعنی تریدرها می‌تواندن به سرعت و بدون ایجاد تأثیر چشمگیر بر قیمت‌ها، معامله انجام دهند.

عوامل تأثیرگذار بر عمق بازار

عوامل مختلف مثل حجم معاملات، اندازه سفارش و جو احساسی بازار می‌توانند بر عمق بازار تأثیرگذار باشند. حجم بالای سفارشات معمولاً نشان دهنده افزایش فعالیت در بازار و نقدینگی است که باعث می‌شود سفارشات بیشتری در سطوح قیمت مختلف ثبت شده و عمق بازار بیشتر شود.

اندازه سفارش در اوردر بوک می‌تواند تأثیر مستقیمی بر قدرت اثرگذاری سفارش بر قیمت‌ها داشته باشد. هر چقدر سفارش بزرگتر باشد، قابلیت آن برای تأثیرگذاری بر قیمت‌ها بیشتر می‌شود؛ چون نیاز به اجرای سفارش‌های بیشتری برای تکمیل آن وجود دارد. جو احساسی بازار هم می‌تواند تأثیر چشمگیری بر عمق بازار داشته باشد. خوشبینی سرمایه‌گذاران باعث افزایش عمق و بدبینی آنها باعث کاهش عمق می‌شود.

تحلیل نمودار عمق بازار

تحلیل نمودارهای عمق بازار به تریدرها کمک می‌کند تا دیوارهای خرید و فروش را شناسایی کرده، جو احساسی بازار را ارزیابی کرده و روند تغییر قیمت‌ها را پیش‌بینی کنند. دیوار خرید نشان دهنده تعداد زیادی سفارش خرید در یک سطح قیمت مشخص است و دیوار فروش زمانی مشاهده می‌شود که تعداد زیادی سفارش فروش در یک سطح قیمت خاص ثبت شده باشد.

درک ویژگی‌های کلیدی یک نمودار عمق بازار اهمیت زیادی دارد از جمله:

• سمت عرضه و تقاضا؛
• سطح و وسعت کلی سفارش‌های بازار؛
• تغییرات لحظه‌ای؛
• نمایش سفارش‌های خرید و فروش که بر اساس سطح قیمت سازماندهی شده‌اند.

تریدرها می‌توانند با تحلیل نمودارهای عمق بازار، سیگنال‌های معاملاتی را شناسایی کنند.

خواندن و تفسیر اوردر بوک

بررسی اوردر بوک به تریدرها کمک می‌کند تا با تشخیص سطوح قیمت کلیدی، فشار خرید و فروش را ارزیابی کرده و وضعیت کلی بازار را درک کنند. یکی از روش‌های شناسایی سطوح کلیدی قیمت در اوردر بوک، بررسی سطوح مقاومت و پشتیبانی است که در آنها فعالیت‌های خرید و فروش زیاد است و نوسان بالقوه را نشان می‌دهد.

برای ارزیابی فشار خرید و فروش در اوردر بوک، تریدرها می‌توانند علایم مختلف را تحت نظر بگیرند؛ از جمله:

• وجود تعداد زیادی سفارش خرید در سمت bid اوردر بوک
• سمت چپ اوردر بوک نشان دهنده فشار خرید است.
• سمت Ask اوردر بوک تعداد زیادی سفارش فروش را نشان می‌دهد.
• سمت راست اوردر بوک فشار فروش را نشان می‌دهد. این یعنی فروش زیاد شده و احتمال ریزش قیمت‌ها وجود دارد.

تشخیص سطوح قیمت

سطوح قیمت در اوردر بوک نشان دهنده نقاطی است که خریداران و فروشندگان مایل به معامله در آن سطوح هستند و اطلاعات مفیدی را درباره سطوح پشتیبانی و مقاومت نشان می‌دهند. سطوح پشتیبانی، سطوحی از قیمت هستند که در آن خریداران آماده خرید شده و باعث احیای قیمت‌ها می‌شوند. سطوح مقاومت، سطوحی هستند که در آن فروشنده‌ها آماده فروش شده و باعث معکوس شدن یا توقف روند قیمت می‌شوند.

تحلیل سطوح قیمت در اوردر بوک به تریدرها امکان می‌دهد که سطوح پشتیبانی و مقاومت را تشخیص داده و از آنها برای تصمیم گیری هوشمندانه‌تر جهت اجرای معامله استفاده کنند. حجم سفارشات در یک سطح قیمت خاص می‌تواند بر قدرت آن سطح به عنوان یک سطح پشتیبانی یا مقاومت تأثیرگذار باشد. بالا بودن حجم سفارشات نشان دهنده فشار خرید یا فروش شدید در سطح قیمت مورد نظر است.

ارزیابی فشار خرید و فروش

ارزیابی تعادل بین سفارشات خرید و فروش به تریدرها برای تحلیل جو احساسی بازار و شناسایی فرصت‌های معامله کمک می‌کند. تحلیل حجم تجمعی سفارشات خرید و فروش در سطوح قیمت مختلف، به تریدرها امکان می‌دهد که میزان علاقه و تقاضا را در بازار ارزیابی کنند. تریدرها می‌توانند با ارزیابی روند بازار، تصمیمات آگاهانه‌تری برای معاملاتشان بگیرند.

اگر فشار خرید نسبت به فشار فروش بیشتر باشد، این یعنی تقاضای زیادی برای دارایی مورد نظر وجود دارد که می‌تواند باعث افزایش قیمت‌ها شود. در مقابل، اگر فشار فروش بیشتر از فشار خرید باشد، این یعنی عرضه زیاد شده و ممکن است این افزایش عرضه باعث ریزش قیمت شود. تریدرها می‌توانند با تحلیل توزیع سفارش‌های خرید و فروش در اوردر بوک، اطلاعات خوبی راجع به جو احساسی بازار کسب کنند.

انواع سفارش‌های و تأثیر آنها بر اوردر بوک

انواع سفارش‌ها مثل سفارش‌های بازار و محدود می‌توانند تأثیرات متفاوتی بر اوردر بوک داشته باشند و نقدینگی و عمق بازار را تحت الشعاع قرار دهند. سفارش‌های بازار، بلافاصله با بهترین قیمت ممکن اجرا شده و سفارش‌های موجود در اوردر بوک را مصرف می‌کنند؛ در نتیجه، می‌توانند بر عمق بازار تأثیرگذار باشند. سفارشات محدود در یک سطح قیمت خاص ثبت شده و فقط وقتی که قیمت به سطح تعیین شده برسد اجرا می‌شوند. این سفارش‌ها می‌توانند نقدینگی و عمق بازار را دستخوش تغییر کنند.

درک تأثیر انواع سفارش بر اوردر بوک به تریدرها برای فعالیت آگاهانه‌تر در بازار و تصمیم گیری هوشمندانه کمک می‌کند.

سفارش بازار

سفارش‌های بازار به صورت فوری با بهترین نرخ موجود اجرا می‌شوند. این سفارش‌ها باعث مصرف تعدادی از سفارش‌های اوردر بوک شده و می‌توانند عمق بازار را تحت تأثیر قرار دهند. وقتی یک سفارش بازار ثبت می‌شود، چنین سفارشی با بهترین قیمت سفارش‌های Limit موجود در اوردر بوک اجرا می‌شود و می‌تواند بر قیمت بازار تأثیرگذار باشد.

یک سفارش بازار بزرگ می‌تواند تأثیر چشمگیری بر عمق بازار داشته باشد. چنین سفارشی نقدینگی موجود در اوردر بوک را مصرف کرده و باعث حرکت نمودار قیمت در جهت سفارش می‌شود. این وضعیت می‌تواند عمق بازار را به شکل موقت کاهش دهد؛ چون اوردر بوک با سطح قیمت جدید تطبیق پیدا می‌کند. بنابراین تریدرها باید از تأثیرات بالقوه سفارش‌های بازار خودشان آگاه باشند.

سفارش محدود

سفارشات محدود از جمله سفارش محدود فروش در یک سطح قیمت مشخص ثبت شده و تنها زمانی که قیمت بازار به آن سطح برسد، اجرا می‌شوند. چنین سفارش‌هایی می‌توانند بر عمق بازار تأثیرگذار باشند.

سفارش‌های محدود با ایجاد فرصت‌های معاملاتی بالقوه و روان‌تر کردن فرایند معامله، نقدینگی را در بازار افزایش می‌دهند. درک تأثیر سفارشات محدود بر عمق بازار و اوردر بوک، به تریدرها برای انتخاب و اجرای استراتژی‌های معاملاتی بهتر کمک می‌کند.

کاربردهای بالقوه داده‌های اوردر بوک در تریدینگ

تریدرها می‌توانند از داده‌های اوردر بوک برای شناسایی سطوح پشتیبانی و مقاومت، ارزیابی جو احساسی بازار و اتوماسیون معاملات استفاده کنند. می‌توان با تحلیل داده‌های گذشته اوردر بوک، الگو و روند کلی بازار را تشخیص داد و بر این اساس، الگوریتم‌های خودکاری طراحی کرد که برای اجرای معاملات در آینده مفید هستند.

بعلاوه، می‌توان از داده‌های اوردر بوک برای آموزش دادن و اعتبارسنجی مدل‌های یادگیری ماشینی مثل شبکه‌های عصبی LSTM استفاده کرد تا با استفاده از اطلاعات اوردر بوک، اجرای معاملات را به شکل آگاهانه و خودکار انجام دهند.

شناسایی سطوح مقاومت و پشتیبانی

می‌توان با تحلیل تجمع سفارش‌های خرید و فروش در اوردر بوک، سطوح مقاومت و پشتیبانی را تشخیص داد که به تریدرها برای شناسایی نقاط ورود و خروج از معامله کمک می‌کنند. تحلیل حجم و سطوح قیمت اوردر بوک به شناسایی تغییرات بالقوه قیمت و تصمیم گیری آگاهانه‌تر کمک می‌کند.

همچنین، آشنایی با الگوی کلی تغییرات حجم و استفاده از لایه‌های عمیق‌تر اوردر بوک، برای پیش‌بینی سطوح مقاومت و پشتیبانی مفید است.

اتوماسیون استراتژی‌های معاملاتی

می‌توان از داده‌های اوردر بوک در استراتژی‌های خودکار استفاده کرد که برای بهره برداری حداکثری از فرصت‌های بالقوه مفید هستند. تریدرها می‌توانند با نظارت بر اوردر بوک، با جو احساسی و سطوح نقدینگی بازار آشنا شده و آگاهانه‌تر برای تریدینگ تصمیم بگیرند.

می‌توان سیستم‌های خودکاری را طراحی کرد که معاملات را بر اساس استراتژی‌های از پیش تعیین شده اجرا می‌کنند. به این ترتیب، تریدرها می‌توانند با سرعت بالا به شرایط بازار واکنش نشان داده و در اسرع وقت از فرصت‌های سودآور استفاده کنند.

محدودیت‌ها و ملاحظات مربوط به اوردر بوک

اوردر بوک ابزار ارزشمندی برای تریدرها است اما نباید محدودیت‌های آن را فراموش کرد؛ از جمله حضور دارک پول‌ها و تأثیر بازارهایی با نقدینگی کم. دارک پول‌ها و سفارش‌های مخفی می‌توانند قابلیت اعتماد اوردر بوک را کاهش دهند چون معاملات بزرگ را از چشم عموم مخفی کرده و مانع از تشخیص درست مسیر حرکت قیمت می‌شوند.

در بازارهایی با نقدینگی کم، ممکن است اوردر بوک جو احساسی بازار را به خوبی به تصویر نکشد و تریدرها باید برای اجرای معامله بر اساس داده‌های اوردر بوک احتیاط کنند. درک محدودیت‌ها و ملاحظات اوردر بوک، به تریدرها برای تصمیم گیری آگاهانه‌تر و به حداقل رساندن ریسک‌های بالقوه کمک می‌کند.

دارک پول و سفارش‌های مخفی

دارک پول‌ها اکسچنج‌هایی خصوصی هستند که سرمایه‌گذاران سازمانی می‌توانند در آنها به شکل مخفیانه معامله انجام دهند. چنین معاملاتی، شفافیت فعالیت‌های معاملاتی را کاهش داده و دقت اوردر بوک را تحت تأثیر قرار می‌دهند. سفارش‌های مخفی هم که در داده‌های بازار یا اوردر بوک ظاهر نمی‌شوند، حریم خصوصی تریدرها را حفاظت می‌کنند اما می‌توانند فرایند پیش‌بینی قیمت را تحت الشعاع قرار دهند.

دارک پول و سفارش‌های مخفی هر دو می‌توانند آمار عرضه و تقاضا را در اوردر بوک مخفی کنند. بنابراین، لازم است که تریدرها مراقب تأثیر بالقوه چنین سفارش‌هایی بر وضعیت بازار و صحت اطلاعات به دست آمده باشند.

بازارهایی با نقدینگی کم

بازارهایی با نقدینگی کم برای تریدرها چالش آفرین هستند چون:

• ممکن است اوردر بوک وضعیت عرضه و تقاضای یک دارایی را به شکل دقیق نشان ندهد؛ چون در این حالت فعالیت معاملاتی در بازار و تعداد خریدار و فروشنده کم است.
• امکان ایجاد اسپرید زیاد
• امکان ایجاد نوسان قیمت شدید
• سختی اجرای معاملات

هنگام فعالیت در بازارهایی با نقدینگی کم، تریدرها باید مراقب ریسک‌های احتمالی بوده و سفارشات مبتنی بر اوردر بوک را با احتیاط بیشتری اجرا کنند؛ چون محدودیت نقدینگی و عمق بازار می‌تواند دقت اطلاعات را کاهش داده و بازار را غیر قابل پیش‌بینی کند.

خلاصه

آشنایی با اوردر بوک جزء مهارت‌های الزامی برای تریدرها محسوب می‌شود. اوردر بوک اطلاعات ارزشمندی راجع به عمق بازار، نقدینگی و تغییرات بالقوه قیمت فراهم کرده و به تریدرها امکان می‌دهد که آگاهانه‌تر تصمیم بگیرند. تریدرها می‌توانند با درک اجزای مختلف اوردر بوک، نقش بازارگردان‌ها و تأثیر انواع سفارش‌ها، از فرصت‌های موجود در بازار بهره برداری کرده و با قدرت بیشتری با چالش‌های بازار روبرو شوند. در عین حال، هنگام اجرای معامله بر اساس این داده‌ها، در نظر داشتن محدودیت‌های اوردر بوک مثل دارک پول و مشکلات ناشی از نقدینگی کم در بازار لازم است.