خلاصه

مقررات AML به دنبال مقابله با پولشویی غیرقانونی فعالیت‌های مجرمانه است. دولت‌ها و سازمان‌های بین المللی مثل FATF به دنبال طراحی قوانینی علیه پولشویی هستند.

در پولشویی با استفاده از یکسری فرایند خاص پول "کثیف" تبدیل به پول تمیز و پاک می‌شود. این کار با مبهم سازی منشأ وجوه، ترکیب آنها با تراکنش‌های مجاز یا سرمایه گذاری آنها روی دارایی‌های قانونی انجام می‌شود.

ارزهای دیجیتال روش بسیار جذابی برای پولشویی هستند و دلیل این جذابیت حریم خصوصی محور بودن آنها، سختی بازیابی دارایی‌های به سرقت رفته و عدم وجود قوانین واضح در این زمینه است. مصادره ارزهای دیجیتال در مقیاس عظیم نشان می‌دهد که مجرمان همواره از آنها برای پولشویی استفاده می‌کنند.

بایننس و سایر اکسچنج‌های کریپتو، برای پیروی از قوانین AML دائماً رفتارهای مشکوک را تحت نظر داشته و آنها را به نهادهای قانونی گزارش می‌دهند.

مقدمه

مقررات ضدپولشویی (Anti-Money Laundering یا به اختصار AML) به مبارزه با پولشویی دارایی‌های غیرقانونی کمک می‌کند. پیروی از این قوانین برای اکسچنج‌های متمرکز ضروری است تا به حفظ امنیت مشتریان و مبارزه با جرایم اقتصادی کمک کنند. به دلیل ماهیت ناشناس ارزهای دیجیتال، تنظیم مقررات این ارزها به شدت وابسته به نظارت بر رفتار و هویت مشتریان است.

AML چیست؟

AML شامل قوانین و مقرراتی است که مانع از جابجایی و شستشوی دارایی‌های غیرقانونی می‌شود. AML ارتباط نزدیکی با کارگروه اقدام مالی (FATF) دارد که در سال 1989 تأسیس شد تا امکان همکاری بین المللی در این زمینه را فراهم کند. مثلاً AML تأمین مالی ترورسیم، فرار مالیاتی و قاچاق کالای بین المللی را تحت نظارت دارد. قوانین AML در هر کشوری متفاوت است اما یک تلاش جهانی برای هماهنگ سازی استانداردها است.

با رشد و پیشرفت فناوری، روش‌های پولشویی هم توسعه یافته تر شده اند. در نتیجه معمولاً نرم‌افزار AML رفتارهایی که ممکن است مشکوک باشند را نشانگذاری می‌کند. این نشانگذاری‌ها رفتارهایی مثل انتقال وجه کلان، دریافت پی در پی وجه توسط یک حساب و شناسایی کاربران ثبت شده در لیست‌های نظارتی را شامل می‌شوند. AML فقط به ارزهای دیجیتال قابل اعمال نیست بلکه هر گونه دارایی یا ارز فیاتی هم مطابق با قوانین AML قابل نظارت است.

ممکن است مدتی زمان ببرد تا این قوانین برای حوزه ارزهای دیجیتال قابل پیاده سازی باشند. از آنجایی که تکنولوژی بلاک‌چین دائماً در حال تغییر و تحول است، رویه‌های AML هم دائماً متناسب با این تغییرات در حال تغییر هستند اما همیشه هم این مسئله مثبت تلقی نمی‌شود. خیلی از حامیان ارزهای دیجیتال، ناشناسی و غیرمتمرکز بودن این ارزها را مهم می‌دانند. به همین دلیل، افزایش مقررات و ثبت هویت کاربران گاهی اوقات مغایر با هدف و رسالت اصلی ارزهای دیجیتال تلقی می‌شود.

تفاوت AML و KYC چیست؟

KYC یا قانون احرازهویت مشتریان، مؤسسات مالی و ارائه دهندگان سرویس‌های مالی را ملزم به احرازهویت کاربران کرده و بخشی از قانون AML محسوب می‌شود. طبق این قانون کاربران باید برای دریافت خدمات مالی اطلاعات شخصی نشان دهنده هویتشان را در اختیار این مؤسسات قرار دهند. این فرایند باعث می‌شود که هر کاربر مسئول تراکنش‌هایی باشد که توسط او انجام شده اند. KYC بخش پیشگیرانه AML است و جزء ارزیابی‌های بایسته مشتریان است. چنین قانونی بر خلاف سایر معیارهای AML است که یک رویکرد واکنشی نسبت به رفتارهای مشکوک دارد.

پولشویی چیست؟

پولشویی زمانی رخ می‌دهد که مجرمان وجوه غیرقانونی را طوری دستکاری می‌کنند که سالم و پاک به نظر برسند. معمولاً این درآمدها از راه قاچاق، تروریسم و کلاهبرداری به دست می‌آیند. قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی در هر کشوری متفاوت هستند اما هدف خیلی از کشورها و FATF ایجاد یک اتحاد و همبستگی در زمینه مقابله با این اقدامات است.

پولشویی سه مرحله دارد:

• استقرار: وارد کردن پول کثیف به سیستم اقتصادی مثلاً با استفاده از بیزنسی که با پول نقد انجام می‌شود.
• لایه بندی: انتقال و جابجایی پی در پی وجه غیرقانونی برای سخت تر شدن پیگیری آن. استفاده از ارزهای دیجیتال یکی از روش‌های مخفی کردن منشأ پول کثیف است.
• ادغام: استفاده از سرمایه گذاری‌های قانونی و سایر کانال‌های مالی برای ورود دوباره پول کثیف به اقتصاد.

پولشویی چگونه انجام می‌شود؟

روش‌های مختلفی برای طی کردن سه مرحله بالا وجود دارد. روش سنتی ساختن فیش‌های جعلی برای خدمات مبتنی بر پول نقد در فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و سایر مشاغل است. اشخاص یا سازمان‌های مجرم از خدمات چنین کسب و کاری برای پوشش پولشویی استفاده می‌کنند. مجرمان یکسری فیش جعلی تهیه کرده و هزینه آن را با پول نقد "کثیف" پرداخت می‌کنند تا آنها را به ظاهر تبدیل به درآمد مجاز کنند. سپس این درآمد با تراکنش‌های واقعی ترکیب می‌شود تا تشخیص بین این دو تا حد ممکن دشوارتر شود.

اما امروزه انتقال وجوه غیرقانونی با روش‌های دیجیتال به جای روش نقدی بسیار متداول شده است. به این ترتیب روش‌های مورد استفاده برای پولشویی تغییر می‌کند. در حال حاضر گزینه‌های بیشتری برای مخفی کردن و شستشوی پول کثیف نسبت به گذشته وجود دارد. مثلاً می‌توانید پول را مستقیماً و بدون استفاده از بانک منتقل کنید. شبکه‌های پرداختی مثل پی‌پال و ونمو یک لایه اضافه برای کمک به پولشویی ایجاد می‌کنند.

فناوری‌های ناشناس ساز مثل وی پی ان و ارزهای دیجیتال باعث سخت تر شدن این شرایط می‌شوند. به این ترتیب ممکن است تشخیص ارتباط یک شخص با یک فعالیت پولشویی غیرممکن به نظر برسد. یکی از روش‌های مقابله با این چالش، رهگیری کریپتو تا لبه است. با دنبال کردن رد پاهای یک تراکنش در اکسچنج‌های ارز دیجیتال ممکن است بتوانیم وجوه پولشویی شده را به یک اکانت اکسچنج یا حساب بانکی با نام کاربر مورد نظر انتساب دهیم. اما خرید ارز دیجیتال با پول نقد یا از طریق سرویس‌های نظیر به نظیر باعث شده که شناسایی نقطه ورود یا خروج پول کثیف از سیستم اقتصادی سخت تر شود.

یکی دیگر از روش‌های پرکاربرد، استفاده از سایت‌های قمار است. مجرمان وجه مورد نظر برای پولشویی را به یک حساب در سایت‌های قمار واریز می‌کنند و بعد با شرط بندی و فعالیت در این سایت‌ها کاری می‌کنند که حسابشان سالم به نظر برسد. در نهایت، این مجرمان وجه را برداشت کرده و تبدیل به پول پاک می‌کنند. معمولاً این کار با کمک چند حساب انجام می‌شود تا شک و تردیدی ایجاد نشود. ممکن است وجود یک حساب با موجودی بسیار زیاد باعث ایجاد شبه و شک شود.

راهکارهای AML چطور کار می‌کنند؟

می توان فعالیت‌های یک قانونگذار یا اکسچنج را به سه مرحله تقسیم کرد:

1. شناسایی خودکار یا گزارش فعالیت‌های مشکوک مثل دریافت یا انتقال حجم زیادی پول. رفتارهای متناقض و غیرمنسجم مثل افزایش تعداد برداشت‌ها از حسابی که معمولاً فعالیت کمی دارد.
2. حین یا پس از اجرای تحقیقات، کاربر امکان برداشت یا واریز وجه را نخواهد داشت. به این ترتیب امکان ارتکاب فعالیت‌های پولشویی بیشتر کاهش پیدا می‌کند. بعد از آن بازرس می‌تواند "گزارش فعالیت مشکوک" (SAR) را ثبت کند.
3. در صورتی که شواهدی از ارتکاب رفتارهای مشکوک مشاهده شود، موضوع به اطلاع مقامات مرتبط رسانده شده و شواهد لازم به آنها ارائه می‌شود. هر زمان ممکن بود اگر وجه به سرقت رفته‌ای پیدا شود، این وجه به صاحب اصلی برگردانده خواهد شد.
4. معمولاً اکسچنج‌های ارز دیجیتال رویکردی پیشگیرانه نسبت به قانون AML دارند. با توجه به فشار زیادی که از سمت قانونگذاران بر صنعت کریپتو ایجاد شده، حالا اکسچنج‌هایی مثل بایننس جدی تر از همیشه به این مسئله رسیدگی می‌کنند. نظارت بر تراکنش‌ها و ارزیابی بایسته مشتریان دو ابزار کلیدی در مبارزه با پولشویی محسوب می‌شوند.

FATF چیست؟

FATF یک سازمان بین المللی است که توسط گروه G7 با هدف مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم تشکیل شد. با پیاده سازی مجموعه استانداردهایی که دولت‌های سطح جهان باید به آنها پایبند بمانند، پولشویی و پیدا کردن محل‌هایی برای فعالیت راحت مجرمان به شدت سخت تر می‌شود.

همچنین همکاری دولت‌ها به اشتراک اطلاعات و پیگیری فعالیت‌های مرتبط با پولشویی کمک می‌کند. بیشتر از 200 قلمرو قضایی متعهد به پیروی از استانداردهای FATF شده اند و FATF فعالیت همه اعضاء را تحت نظر دارد تا مطمئن شود که به قوانین این نهاد پایبند هستند.

چرا وجود AML در صنعت کریپتو لازم است؟

با توجه به ماهیت شبه ناشناس ارزهای دیجیتال، مجرمان از این ارزها برای پولشویی وجوه غیرمجاز و فرار مالیاتی استفاده می‌کنند. قانونمند کردن ارزهای دیجیتال به بهبود اعتبار و وجهه خوب این ارزها کمک کرده و این اطمینان را ایجاد می‌کند که مالیات به صورت مناسب و درست جمع آوری می‌شود. بهبود قوانین AML به نفع کاربران عادی است هر چند زحمت آنها را بیشتر می‌کند.

به گفته رویترز، در سال 2020 مجرمان حدود 1.3 میلیارد دلار وجه غیرقانونی را با کمک ارزهای دیجیتال پولشویی کرده اند. به دلایل مختلف ارزهای دیجیتال برای پولشویی بسیار مناسب هستند:

1. تراکنش‌ها برگشت پذیر نیستند یعنی پس از ارسال وجه از طریق بلاک‌چین امکان برگشت آن وجود ندارد مگر اینکه خود مالک جدید آنها را به شما برگرداند. پلیس و نهادهای قانونی امکان برگرداندن این وجوه را برای شما ندارند.
2. ارزهای دیجیتال امکان ناشناس ماندن کاربران را فراهم می‌کنند. بعضی از کوین‌ها مثل مونرو به حریم خصوصی کاربران اولویت می‌دهند. سرویس‌هایی هم هستند که ارزهای دیجیتال را از والت‌های مختلف رد می‌کنند تا پیگیری آنها بسیار سخت شود.
3. هنوز قوانین ارزهای دیجیتال و نوع دریافت مالیات از مالکان آنها مشخص نیست و مقامات قانونی در سطح جهان نتوانسته اند قوانین مالیاتی مناسبی برای این ارزها وضع کنند؛ مجرمان هم از این نقص سوء استفاده می‌کنند.

مثال‌هایی از پولشویی با ارزهای دیجیتال

مقامات قانونی از نظر پیگیری و دستگیری مجرمانی که وجوه را از طریق ارزهای دیجیتال شستشو می‌دهند به موفقیت‌های خاصی رسیده اند. پلیس انگلستان در جولای 2021 توانست حدود 250 میلیون دلار ارز دیجیتال مورد استفاده برای پولشویی را مصادره کند. این بزرگترین رقم ارز دیجیتال بود که پلیس این کشور تا به امروز مصادره کرده و رکورد قبلی 158 میلیون دلاری که چند هفته قبل از آن ثبت شده بود را شکست.

همان ماه، مقامات برزیلی در یک عملیات پیچیده ضدپولشویی توانستند 33 میلیون دلار را مصادره کنند. دو شخص و 17 کمپانی در این فرایند خرید ارز دیجیتال جهت مخفی کردن دارایی‌های غیرقانونی دخیل بودند. مجرمان برای دستیابی به این هدف یکسری شرکت غیرقانونی تأسیس کرده بودند. بعضی از اکسچنج‌ها هم با مجرمان همدستی کرده و از قوانین AML پیروی نکرده بودند.

صحبت‌های پایانی

گرچه AML باعث طولانی تر شدن فرایند معامله ارزهای دیجیتال می‌شود اما وجود آن برای حفظ امنیت همه ضروری است. متأسفانه هنوز کشورها و سازمان‌ها به طور کامل از پولشویی رها نشده اند اما پیاده سازی چنین قوانینی می‌تواند مفید باشد. فناوری هم در زمینه شناسایی این فعالیت‌ها قوی تر شده و اکسچنج‌های قوی هم نقش خودشان را جدی گرفته اند تا به مقابله با جرم و جنایت کمک کنند.