خلاصه

• پوشش ریسک یا هجینگ یکی از استراتژی‌های مدیریت ریسک است که برای جبران ضرر بالقوه یک سازمان یا فرد طراحی می‌شود.
• از جمله روش‌های پرکاربرد برای پوشش ریسک می‌توان به قراردادهای آپشن و آتی، قرارداد مابه التفاوت و قراردادهای سواپ دائمی اشاره کرد.
• استراتژی‌های پوشش ریسک هم هزینه‌ها و ریسک‌های خاص خودشان را دارند. پیش از پیاده سازی یک استراتژی پوشش ریسک، باید ریسک‌های مختلف آن از جمله ریسک‌های مقرراتی و ریسک طرف مقابل را در نظر داشته باشید.

پوشش ریسک چیست؟

پوشش ریسک یکی از استراتژی‌های مدیریت ریسک است که افراد و سازمان‌ها از آن برای جبران ضررهای احتمالی یک سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند.

این مفهوم شبیه به استفاده از یک طرح بیمه است. اگر منزل شما در یک منطقه مستعد به سیل قرار داشته باشد، می‌توانید با استفاده از بیمه سیل، از اموالتان حفاظت کنید. در بازارهای مالی و کریپتو هم پوشش ریسک به همین روش انجام می‌شود. پوشش ریسک یعنی استفاده از استراتژی‌های طراحی شده برای کاهش تأثیر تغییرات نامطلوب قیمت.

پوشش ریسک چگونه انجام می‌شود؟

استراتژی‌های پوشش ریسک انواع مختلفی دارند اما در مجموع شامل این مراحل هستند:

مرحله اول: تعیین پوزیشن اصلی

در مرحله اول شما یک پوزیشن مشخص برای یک دارایی خاص دارید مثل بیت‌کوین یا اتر. شما به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از این دارایی‌ها استفاده می‌کنید.

مرحله دوم: شناسایی ریسک‌ها

مرحله بعد، شناسایی ریسک‌های مربوط به پوزیشن اولیه است. مثلاً ریسک احتمال ریزش قیمت بیت‌کوین.

مرحله سوم: ورود به یک پوزیشن مخالف

می‌توانید با ورود به پوزیشنی برای یک ابزار مالی مرتبط که احتمال حرکت آن بر خلاف ریسک شناسایی شده وجود دارد، پوشش ریسک را انجام دهید.

هدف پوشش ریسک، کسب درآمد نیست بلکه حفاظت از سرمایه‌گذار در برابر ضرر است. باید سود حاصل از پوشش ریسک به اندازه‌ای باشد که ضرر حاصل از پوزیشن اصلی را جبران کند. لازم به ذکر است که پوشش ریسک کامل و بی‌نقص، بسیار نادر است. همچنین معمولاً پوشش ریسک هزینه‌های خاص خود را دارد بنابراین باید مقرون به صرفه بودن پوشش را در نظر داشته باشید.

پوشش ریسک در دنیای کریپتو چگونه انجام می‌شود؟

اصول کلی پوشش ریسک در حوزه کریپتو شبیه به بازارهای مالی سنتی است. پوشش ریسک در این حوزه هم شامل ورود به پوزیشنی برای یک دارایی مرتبط است که انتظار می‌رود جهت حرکت قیمت آن بر خلاف پوزیشن اصلی باشد.

در ادامه با هفت استراتژی پوشش ریسک در دنیای کریپتو آشنا می‌شویم که البته بعضی از آنها در همه کشورها قابل استفاده نیستند.

همچنین هر یک از این استراتژی‌ها ریسک‌ها و هزینه‌های خاص خود را دارد بنابراین باید پیش از ادامه، با آنها آشنا شوید.

قراردادهای آتی

قراردادهای آتی کریپتو به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند که یک ارز دیجیتال را با قیمتی تعیین شده در تاریخی مشخص خرید یا فروش کنند. می‌توان از این قراردادها برای پوشش ریسک تغییرات آینده قیمت استفاده کرد. مثلاً اگر بیت‌کوین دارید و نگران ریزش قیمت آن هستید، می‌توانید یک قرارداد آتی بیت‌کوین بفروشید. اگر قیمت بیت‌کوین کاهش پیدا کند، سود حاصل از این قرارداد آتی، ضرر ناشی از ریزش بیت‌کوین را جبران می‌کند.

قراردادهای آپشن

قراردادهای آپشن کریپتو برای دارنده آنها امکان (نه الزام) خرید (کال آپشن) یا فروش (پوت آپشن) ارز دیجیتال مربوطه را با قیمت مشخص و در یک بازه زمانی مشخص، فراهم می‌کنند. اگر بیت‌کوین دارید و نگران ریزش قیمت آن هستید، می‌توانید یک پوت آپشن بخرید. اگر قیمت بیت‌کوین دچار ریزش شود، افزایش ارزش حاصل از پوت آپشن ضرر شما را جبران می‌کند.

قرارداد مابه التفاوت (CFD)

می‌توان از CFDها هم برای پوشش ریسک ارزهای دیجیتال استفاده کرد. CFD یکی از محصولات مشتق است که به شما امکان می‌دهد درباره تغییرات قیمت آینده دارایی مربوطه گمانه زنی کنید بدون اینکه واقعاً مالک آن باشید. می‌توانید با یک بروکر وارد قرارداد شوید تا مابه التفاوت قیمت زمان باز کردن قرارداد تا زمان بستن آن را با بروکر معاوضه کنید.

مثلاً اگر بیت‌کوین دارید، می‌توانید برای پوشش ریسک ریزش قیمت بیت‌کوین، یک پوزیشن Short (فروش) با یک CFD بیت‌کوین باز کنید. سود حاصل از این پوزیشن، می‌تواند ضرر ناشی از ریزش احتمالی قیمت بیت‌کوین را جبران کند.

قرارداد سواپ دائمی

قراردادهای سواپ دائمی قیمت دارایی مربوطه مثل بیت‌کوین را دنبال کرده و سعی دارند یک فرصت معامله پیوسته بدون تاریخ انقضاء ایجاد کنند. معمولاً این قراردادها از لوریج استفاده می‌کنند تا تریدرها بتوانند با یک سرمایه اولیه کم، وارد پوزیشن‌های بزرگتر شوند.

مثلاً اگر ریزش قیمت بیت‌کوین را پیش‌بینی می‌کنید، می‌توانید یک پوزیشن short با یک قرارداد دائمی باز کنید. اگر قیمت بیت‌کوین کاهش پیدا کند، سود حاصل از قرارداد سواپ ضرر شما را جبران می‌کند.

فروش استقراضی (Short Selling)

برخی پلتفرم‌ها امکان فروش استقراضی را برای کاربران فراهم می‌کنند. در این پلتفرم‌ها می‌توانید یک ارز دیجیتال را قرض گرفته، آن را فروخته و سپس دوباره آن را خریده و برگردانید. اگر قیمت همانطور که شما پیش‌بینی کرده بودید کاهش پیدا کند، شما به سود می‌رسید که این سود می‌تواند ضرر حاصل از سایر ابزارهای سرمایه‌گذاری را جبران کند.

استیبل کوین‌ها

استیبل کوین‌ها ارزهای دیجیتالی هستند که قیمت آنها به یک خزانه از دارایی‌های مختلف که معمولاً یک ارز فیات است، گره می‌خورد. اگر نگران ریزش قیمت‌ها هستید، می‌توانید ارزهای پرنوسان خودتان را تبدیل به استیبل کوین کنید. در این حالت نمی‌توانید از نوسان بازار به نفع خودتان استفاده کنید اما از دارایی خودتان در برابر ریزش قیمت حفاظت خواهید کرد.

تنوع بخشی

داشتن مجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال مختلف یا همان تنوع بخشی هم می‌تواند یک نوع پوشش ریسک باشد. ارزهای دیجیتال مختلف، واکنش‌های متفاوتی به تغییرات بازار نشان می‌دهند. اگر یکی از آنها دچار ریزش شود، ممکن است یک ارز دیگر صعود کرده و این ضرر را جبران کند.

مثالی از نحوه پوشش پوزیشن‌های بیت‌کوین

فرض کنید که شما 10 هزار دلار بیت‌کوین دارید و قصد دارید برای احتمال ریزش آن، پوشش ریسک ایجاد کنید. می‌توانید برای پوشش پوزیشن خودتان، راهکارهای زیر را در نظر بگیرید.

فرض کنید که قیمت فعلی بیت‌کوین 50 هزار دلار است. می‌توانید یک پوت آپشن بخرید که حق فروش بیت‌کوین را با قیمت 50 هزار در یک تاریخ مشخص برای شما فراهم می‌کند. فرض کنید که برای این آپشن 500 دلار هزینه (پرمیوم) پرداخت می‌کنید (مبلغ واقعی پرمیوم بستگی به شرایط بازار دارد).

اگر قیمت بیت‌کوین به 40 هزار دلار ریزش کند، شما آپشن خودتان را به کار بسته و بیت‌کوین‌ها را به مبلغ 50 هزار دلار می‌فروشید در نتیجه ضرر شما به میزان چشمگیری کاهش پیدا می‌کند. هزینه این پوشش، پرمیومی است که شما برای آپشن پرداخت کرده‌اید. در این مثال شما برای پوشش پورتفولیوی خودتان به 0.2 بیت‌کوین نیاز دارید. هزینه، 0.01 بیت‌کوین خواهد بود (500 دلار تقسیم بر 50 هزار دلار).

یا اینکه می‌توانید یک قرارداد آتی برای بیت‌کوین بفروشید. فرض کنید که شما قرارداد آتی را به مبلغ 0.2 بیت‌کوین فروخته و با فروش بیت‌کوین با نرخ 50 هزار دلار ظرف یک ماه موافقت می‌کنید. اگر قیمت بیت‌کوین به 40 هزار دلار کاهش پیدا کند، می‌توانید 0.2 بیت‌کوین را با قیمت کمتر بخرید تا قرارداد را برآورده کنید در نتیجه شما در واقع بیت‌کوین خودتان را به مبلغ 50 هزار دلار فروخته و ضرر پورتفولیوی خودتان را جبران می‌کنید. اما اگر قیمت بیت‌کوین افزایش پیدا کند، همچنان باید فروش را با نرخ 50 هزار دلار انجام دهید در نتیجه سود حاصل از افزایش قیمت بیت‌کوین را از دست خواهید داد.

ریسک‌های پوشش در حوزه کریپتو

معمولاً استراتژی‌های پوشش ریسک هم هزینه‌ها و ریسک‌های خودشان را دارند. ممکن است هزینه پرمیوم قراردادهای آپشن بالا باشد، همچنین قراردادهای آتی سود بالقوه آینده شما را محدود می‌کنند و اعتبار استیبل کوین‌ها هم بستگی به شرایط مالی صادرکننده آنها دارد. تنوع بخشی می‌تواند برای کاهش ریسک اسپرید مفید باشد اما لزوماً مانع ضرر نمی‌شود.

پیش از پیاده سازی استراتژی‌های پوشش ریسک، به ریسک‌های زیر توجه داشته باشید.

هزینه‌ها

پوشش ریسک معمولاً هزینه‌های خاصی دارد. مثلاً خرید آپشن نیاز به پرداخت هزینه پرمیوم دارد که بسته به شرایط بازار می‌تواند مبلغ زیادی باشد. به همین ترتیب، ممکن است قراردادهای آتی شامل هزینه‌های بروکر و کارمزدهای دیگر باشند.

محدودیت سود

معمولاً استراتژی‌های پوشش ریسک، سود بالقوه شما را محدود می‌کنند. مثلاً اگر از قراردادهای آتی برای پوشش ریسک ریزش قیمت استفاده کنید اما قیمت ارز دیجیتال مورد نظر افزایش پیدا کند، سود شما با توجه به قیمت قرارداد آتی محدود خواهد شد.

ریسک طرف مقابل

ریسک طرف مقابل، برای مشتقات فرابورس یا زمانی که از کوین‌های باثبات به عنوان ابزار پوشش استفاده شود، بسیار بیشتر است. اگر طرف مقابل نتواند تعهدات خودش را برآورده کند، ممکن است این قراردادها برای شما به ضرر ختم شوند. در رابطه با استیبل کوین‌ها، این ریسک وجود دارد که صادر کننده کوین نتواند ارزش آن را حفظ کند.

ریسک اجرا

ممکن است به دلیل شرایط خاص بازار، استراتژی پوشش شما طبق انتظار عمل نکند. مثلاً در بازارهای بسیار پرنوسان، ممکن است قراردادهای آتی و آپشن به دلیل نوسان شدید قیمت‌ها نتوانند پوشش ریسک مورد انتظار را فراهم کنند.

ریسک مقرراتی

چشم‌انداز قانونی ارزهای دیجیتال و ابزارهای مالی مربوط به آنها رو به رشد و تکامل بوده و در قلمروهای قضایی مختلف شرایط متفاوتی دارد. تغییر مقررات می‌تواند بر ارزش و دسترس پذیری برخی ابزارهای پوشش ریسک تأثیرگذار باشد. پیش از انتخاب هر ابزاری برای پوشش ریسک، باید با قوانین مرتبط با آن آشنا باشید.

ریسک‌های نقدینگی

برخی ابزارهای پوشش ریسک، آنطور که باید نقد شونده نیستند یعنی نمی‌توان به راحتی و بدون ایجاد تغییر شدید در قیمت، آنها را خرید یا فروش کرد. همین مسئله باعث شده که ورود یا خروج به پوزیشن سخت باشد.

پیچیدگی

در نهایت، ممکن است پیاده سازی استراتژی‌های پوشش ریسک سخت باشد و نیاز به درک کاملی درباره شرایط بازار دارد بخصوص برای استفاده از لوریج. هر گونه خطا یا سوء تفاهمی می‌تواند منجر به ایجاد ضرر شدید شود.

نکاتی برای پوشش ریسک در کریپتو

پوشش ریسک مفهوم پیچیده‌ای است و نیاز به درک عمیقی درباره بازارهای مالی دارد. قطعاً این ابزارها مناسب کاربران تازه کار نیستند و حتی تریدرهای مجرب هم باید با احتیاط از آنها استفاده کنند. نکاتی که باید برای پوشش ریسک در حوزه کریپتو به آنها توجه داشته باشید عبارتند از:

درک ریسک‌ها

پیش از پیاده سازی هر استراتژی پوشش ریسکی، حتماً با ریسک و نقطه ضعف‌های آن استراتژی آشنا شوید. هر استراتژی و ابزار مالی نقاط ضعف و قوت خاص خود را دارد و آشنایی با آنها پیش از ورود به پوزیشن لازم است.

تنوع بخشی

از سرمایه‌گذاری روی یک ابزار خاص خودداری کنید. سعی کنید روی تعدادی ارز دیجیتال مختلف سرمایه‌گذاری کرده و حتی دارایی‌های خودتان را روی کلاس‌های دارایی متفاوت توزیع کنید. به این ترتیب می‌توانید از سرمایه خودتان در برابر خطر ریزش قیمت یک دارایی خاص حفاظت کنید.

این فرایند را بیش از حد پیچیده نکنید

شاید وسوسه شوید که برای به حداکثر رساندن سود یا به حداقل رساندن ضرر، از استراتژی‌های پوشش ریسک پیچیده استفاده کنید اما افزایش پیچیدگی با افزایش ریسک همراه است. معمولاً برای یک تریدر مبتدی، استراتژی‌های ساده مناسب‌تر هستند.

جمع بندی

استفاده درست از پوشش ریسک می‌تواند به جبران ضرر احتمالی یک پورتفولیوی سرمایه‌گذاری کمک کند اما انجام این کار نیاز به اطلاعات زیادی داشته و مناسب همه نیست. قبل از انتخاب هر ابزاری برای پوشش ریسک، با شرایط و ضوابط، الزامات مارجین، کارمزدها و شرایط لوریج آن آشنا شوید.

مطمئن شوید که درک کاملی درباره ریسک‌ها و هزینه‌های بالقوه آن استراتژی دارید. همچنین باید به صورت پیوسته شرایط بازار را تحت نظر گرفته و سطح ریسک پورتفولیوی خودتان را تنظیم کنید.

در عین حال، استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک مثل حد ضرر را برای کاهش ضرر بالقوه یا حفظ سودتان فراموش نکنید.